Lubin, 14 kwietnia 2021 r.

ZPPM / 13S / IV / 2021
Opinia w sprawie projektu ustawy o organizowaniu zadań na rzecz bezpieczeństwa i obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców i programie mobilizacji gospodarki
  
Szanowny Pan
Wojciech Skurkiewicz
Sekretarz Stanu
Ministerstwo Obrony Narodowej
 
Szanowny Panie Ministrze

W załączeniu przesyłam uwagi Związku Pracodawców Polska Miedź do projektu ustawy o organizowaniu zadań na rzecz bezpieczeństwa i obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców i programie mobilizacji gospodarki (nr w wykazie prac legislacyjnych UD – 186).

Uprzejmie proszę o wzięcie pod uwagę zaprezentowanej argumentacji przy tworzeniu ostatecznego kształtu projektu aktu prawnego, na dalszym etapie prac legislacyjnych lub w przypadku jego zmiany w przyszłości.

Z wyrazami szacunku
Beata Staszków
Prezes Zarządu Związku Pracodawców Polska Miedź
 

Opinia Związku Pracodawców Polska Miedź do projektu ustawy o organizowaniu zadań na rzecz bezpieczeństwa i obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców i programie mobilizacji gospodarki (nr w wykazie prac legislacyjnych UD 186).

Związek Pracodawców Polska Miedź jest samorządną organizacją pracodawców, niezależną w swej działalności od organów władzy i administracji państwowej, samorządowej oraz innych organizacji. Nasza organizacja zrzesza 119 pracodawców, zatrudniających ponad 38 000 pracowników. Założycielem Związku jest KGHM Polska Miedź S.A., a naszymi członkami są również podmioty prywatne, w szczególności z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, jak również firmy samorządowe niezwiązane kapitałowo z Grupą KGHM. Od blisko 25 lat Związek monitoruje i opiniuje projekty aktów prawnych istotnych dla gospodarki, chroniąc prawa i reprezentując interesy pracodawców i przedsiębiorców.

Związek Pracodawców Polska Miedź pozytywnie ocenia fakt przygotowania przez Ministra Obrony narodowej ustawy o organizowaniu zadań na rzecz bezpieczeństwa i obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców i programie mobilizacji gospodarki. Analiza projektu ustawy oraz załączonych dokumentów (uzasadnienie, OSR) oraz opinie otrzymane od naszych firm członkowskich pozwoliły nam na przygotowanie następujących uwag.

Uwagi do projektu ustawy:

• 4 ust 1 określa katalog wymagań niezbędnych do tego, aby przedsiębiorca mógł realizować zadania na rzecz bezpieczeństwa i obronności państwa. Spełnienie tak szerokiego katalogu wymagań może spowodować, że przedsiębiorcy wytwarzający produkty ważne dla bezpieczeństwa państwa nie zostaną ujęci zarówno w wykazie przedsiębiorców
  o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym jak i w wykazach wojewodów, co jednocześnie skutkować będzie ograniczeniem nadzoru nad tą produkcją przez organy administracji rządowej.;
• W art. 6 ust 2 jest zawarty zapis: „umieszczenie przedsiębiorcy w wykazie wymaga zgody tego przedsiębiorcy”. W naszej opinii obowiązek obrony jest ważniejszy od woli przedsiębiorcy
  o szczególnym znaczeniu i na wytypowanym przedsiębiorcy powinien spoczywać obowiązek realizacji zadań.;
• 7. ust 1. zawiera wskazania, przy wystąpieniu których następuje wykreślenie przedsiębiorcy z wykazu – jedną z przyczyn jest niespełnienie wymagań określonych w art. 4 ust. 1. Uważamy, że przedsiębiorca ma obowiązek realizacji nałożonych na niego zadań i z nich należy go rozliczać, a spełnienie określonych wymagań powinno być sprawą drugorzędną i nie powinno być decydującym czynnikiem, ponieważ w tej sytuacji z wykazu mogą zostać usunięci przedsiębiorcy  realizujący produkcję ważną dla obronności.;
• 9. ust 1 nakłada obowiązek na przedsiębiorcę realizującego zadania na rzecz bezpieczeństwa i obronności państwa wystąpienia do organu nadzorującego z wnioskiem
  o uzyskanie zgody na dokonanie wyszczególnionych w nim czynności. Zapis ten ogranicza prawo wolności prowadzenia działalności gospodarczej i wnioskujemy o jego usunięcie.;
• 18 ust 4 określa sposób podziału dotacji celowych dla przedsiębiorców, z zachowaniem zasad określonych w ust. 7 i 8 oraz z uwzględnieniem limitu środków finansowych przewidzianych w ustawie budżetowej na ten cel. Zapisy tego ustępu wskazują na częściowe finansowanie poniesionych kosztów i przeczą zapisom ust. 3, który mówi o pełnym sfinansowaniu: „koszty, o których mowa w ust. 1, pokrywa się przedsiębiorcom przez udzielenie dotacji celowych”, i ust. 1, który na wstępie określa: „Przedsiębiorcy, na których nałożono zadania na rzecz bezpieczeństwa i obronności państwa, o których mowa w art. 11 ust. 1, mogą ubiegać się o sfinansowanie związanych z realizacją tych zadań …”.;

Taka treść zapisu spowoduje, że w sytuacji zbyt niskiego limitu środków na dotacje celowe przedsiębiorcy będą zmuszeni do finansowania przygotowań obronnych z własnych środków – należałoby przydzielać przedsiębiorcy rekompensatę poniesionych wydatków w postaci kwoty obliczonej wg mechanizmu wskazanego w ust. 9 i taki limit uwzględniać w ustawie budżetowej;

• 18 ust 7 określa sposób podziału dotacji celowych na utrzymywanie mocy produkcyjnych, naprawczych lub usługowych. Ustęp ten błędnie określa wyliczenie wielkości produkcji wyrażane w roboczogodzinach, jest to niezasadne i niesłuszne, ponieważ roboczogodzina to jednostka miary wykonanej pracy przez robotnika, a wielkości produkcji nie mierzy się w roboczogodzinach tylko w miarach ilościowych lub wartościowych wyprodukowanych lub planowanych do wyprodukowania wyrobów;

Ponadto na obecnym etapie rozwoju przemysłu niezasadnym jest podział dotacji celowych mierzony ilością zatrudnionych pracowników – w przemyśle wdrażana jest automatyzacja, która również generuje określone koszty i słusznym byłoby wskazanie wielkości produkcji polegające na wycenie kosztów produkcji narzuconych limitów produkcyjnych, kosztów planowanych napraw czy usług;

• 18 ust 7 pkt 1 wskazuje zasady finansowania kosztów osobowych (wynagrodzenia pracowników do spraw obronnych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę) i przewiduje dla jednego przedsiębiorcy maksymalnie „10-krotność kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego..” Z analizy projektu ustawy i uzasadnienia wynika, że w zapisie zaplanowano dofinansowanie jednego pracownika dla jednego przedsiębiorcy – takie działanie ma uzasadnienie w przypadku małego przedsiębiorstwa – w przypadku dużych przedsiębiorstw, w których skład wchodzą oddziały, do realizacji zadań na rzecz obronności koniecznym jest wykorzystanie większej ilości pracowników do spraw obronnych. Duży przedsiębiorca w ramach przygotowania do realizacji zadań na rzecz obronności jest zobligowany do opracowania znacznie obszerniejszej dokumentacji związanej z planowaniem obronnym oraz formowaniem jednostek zmilitaryzowanych, opracowaniem planów ochrony obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa i obronności państwa, nadawaniem przydziałów organizacyjno-mobilizacyjnych i reklamowaniem od obowiązku służby wojskowej nawet kilkunastu tysięcy osób w ramach przydzielonego limitu osobowego, szkoleniem obronnym, itd.);

Właściwym byłoby uzależnić wysokość sfinansowania wynagrodzenia pracowników do spraw obronnych od wielkości przedsiębiorstwa, ilości oddziałów oraz wielkości limitu osobowego przydzielonego danemu przedsiębiorcy do realizacji zadań w czasie zagrożenia bezpieczeństwa państwa – w małym przedsiębiorstwie zadania wykona jeden pracownik, natomiast w przedsiębiorstwie posiadającym 10 oddziałów i limit osobowy wynoszący kilkanaście tysięcy powinno to być 10-ciu pracowników;

Trudnym do zrozumienia jest również wskazanie maksymalnie 10-krotności kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw – koszty osobowe ponoszone są przez 12 miesięcy w roku, a nie przez 10, ponadto zadania w zakresie spraw obronnych należą do znaczących i jednocześnie specyficznych, wymagających wiedzy specjalistycznej i niełatwe jest zatrudnienie specjalisty za niską płacę;

• 18 ust 21. definiuje maksymalną wielkość produkcji, napraw lub usług przedsiębiorcy jako „iloczyn liczby stanowisk, na których pracownicy bezpośrednio produkcyjni ujęci w etacie jednostki zmilitaryzowanej formowanej z potencjału przedsiębiorcy będą realizowali zadania rocznego wymiaru czasu pracy jednego pracownika…” Maksymalna wielkość produkcji to maksymalna ilość określonego asortymentu jaka może zostać wytworzona w określonym czasie, nie zaś roczny wymiar roboczogodzin.
• W projekcie nie uwzględniono unormowań prawnych w zakresie kooperantów (podwykonawców, usługodawców) niezbędnych do zrealizowania nałożonych na przedsiębiorcę zadań w zakresie obronności. Pozostaje pytanie kto i gdzie powinien ich zgłosić, ująć i nałożyć na nich zadania, jaka powinna być podstawa wymagania określonych dostaw i usług;

Proponujemy poniższe rozwiązanie:

• przedsiębiorca po ujęciu go w wykazie przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym przedstawia organowi nadzorującemu określonemu w 3. 1. wykaz przedsiębiorców, kooperantów, którzy są obligatoryjni do zrealizowania nałożonych na niego zadań na czas zagrożenia bezpieczeństwa państwa wraz z zestawieniem wymaganych dostaw i usług;
• organ nadzorujący występuje do właściwego wojewody o ujęcie przedsiębiorcy-kooperanta na jego wykazie i nałożenie zadań na rzecz obrony realizowanych na korzyść wyżej określonego przedsiębiorcy o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym;
• dalsze działania między przedsiębiorcami realizowane są na podstawie podpisanych umów i porozumień obowiązujących w zakresie realizacji zadań na czas zagrożenia bezpieczeństwa państwa;
• W projekcie nie ujęto również unormowań prawnych umieszczania przedsiębiorców na wykazie wojewody i ich skreślania.

Konkludując, wyrażamy opinię, iż w konsultowanym projekcie ustawy o organizowaniu zadań na rzecz bezpieczeństwa i obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców i programie mobilizacji gospodarki, powinny zostać uwzględnione przedstawione powyżej propozycje zapisów.

Przedmiotowy projekt w swojej treści nie uwzględnia zwiększonego wysiłku dużych przedsiębiorców – skupia się na ogólnych zadaniach przedsiębiorcy nie różnicując go w zależności od wielkości i zakresu realizowanych przez niego zadań na rzecz bezpieczeństwa i obronności państwa.

Ponadto zapisy art. 4, dotyczące wymagań wobec przedsiębiorców realizujących zadania na rzecz bezpieczeństwa i obronności państwa, mogą, w skrajnych sytuacjach, ograniczać dostawy produktów, realizację napraw i usług w czasie realnego zagrożenia bezpieczeństwa, co zdeterminuje możliwości realizacji zadań obronnych państwa.

Stanowisko przygotowane na podstawie ekspertyz i opinii pochodzących od podmiotów członkowskich Związku Pracodawców Polska Miedź.