Uprzejmie informujemy, że do konsultacji publicznych został skierowany projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego.

Celem projektowanej ustawy jest wprowadzenie uproszczeń odnoszących się do działalności gospodarczej na etapie rozpoczynania działalności przez przedsiębiorcę oraz rozwoju jego przedsiębiorstwa w kolejnych latach. Nowelizacja obejmie też przepisy dotyczące zasad stanowienia prawa gospodarczego i oceny jego funkcjonowania. W związku z tym, że przyczyną zidentyfikowanych problemów są konkretne przepisy prawne, które nakładają wymogi regulacyjne na obywateli i firmy, realizacja celu poprzez działania pozalegislacyjne w tym zakresie nie jest możliwa.

Celem proponowanych w projekcie rozwiązań jest zmniejszenie liczby zbędnych i nadmiernych wymogów regulacyjnych, co w konsekwencji przyczyni się do zmniejszenia kosztów przedsiębiorców.

Przepisy zostały zgrupowane w ramach komponentów:

• ułatwienia przy podejmowaniu pierwszych kroków w biznesie;
• prostsze zasady wykonywania działalności gospodarczej;
• prawo gospodarcze przyjazne przedsiębiorcom.

Projekt ustawy stanowi realizację zapowiedzi polskiego rządu dotyczących konieczności przeprowadzenia deregulacji w zakresie prawa gospodarczego i administracyjnego, w tym w szczególności w kierunku poprawy środowiska prawnego i instytucjonalnego, w którym działają polskie firmy. Zidentyfikowane zostały obszary, w których można wprowadzić regulacje jeszcze skuteczniej broniące praw przedsiębiorców. Obszary te dotyczą tematyki: rozpoczynania aktywności ekonomicznej, prowadzenia firmy, a także zasad stanowienia prawa gospodarczego.

1. Rozpoczynanie aktywności ekonomicznej: Ograniczenia związane z prowadzeniem działalności nierejestrowej.

2. Prowadzenie firmy, w szczególności:

• Kwestie zachęt do prowadzenia „zielonej polityki”.
• Konieczność przedkładania w urzędzie dokumentu prokury lub pełnomocnictwa przy każdym postępowaniu, nawet jeżeli zostały one wpisane do publicznych rejestrów, takich jak KRS.
• Przedłużające się z przyczyn organizacyjnych kontrole mikro-, małych i średnich przedsiębiorców.
• Potrzeba dalszej poprawy relacji między administracją publiczną a przedsiębiorcami oraz usprawnienie pracy urzędów.

* Problem braku możliwości udzielania ulg z urzędu w zakresie administracyjnych kar pieniężnych.  

* Problem wymagania przez niektóre urzędy od przedsiębiorców posługiwania się pieczątką.

* Problem nadmiernej biurokracji przy doręczaniu decyzji administracyjnych z załącznikami, które mogą występować w formie elektronicznej.

* Sztywne stosowanie zasady dwuinstancyjności postępowań.

* Potrzeba ujednolicenia niektórych rozwiązań w zakresie doręczeń pomiędzy KPA i Ordynacją podatkową.

* Kwestia wnoszenia skarg do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

* Zagadnienie umorzenia postępowania.

* Problemy ze stosowaniem treści decyzji organu odwoławczego.

* Kwestie autokontroli rozstrzygnięć organów.

• Niewystarczające wykorzystanie procedury mediacyjnej i koncyliacyjnej w postępowaniach z zakresu prawa administracyjnego, prawa pracy oraz prawa cywilnego (w sprawach gospodarczych).
• Konieczność uporządkowania kwestii wyłączenia stosowania ustawy – Prawo zamówień publicznych w odniesieniu do zamówień, których przedmiotem są pożyczki lub kredyty.
• Potrzeba wprowadzenia zmiany w ustawie – Prawo zamówień publicznych w zakresie sposobu wnoszenia skargi.
• Konieczność osobistego udziału zamawiających i wykonawców zamówień publicznych w rozprawach KIO odbywających się stacjonarnie w Warszawie.
• Potrzeba wprowadzenia zmian w zakresie systemu ubezpieczeń społecznych oraz zatrudniania cudzoziemców.
• Działalność rzemieślnicza.
• Problem braku możliwości prowadzenia wspólnych rachunków bankowych dla funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez jedno towarzystwo funduszy inwestycyjnych (TFI).
• Forma zawierania umowy leasingu.
• Problemy związane z wymianą informacji w sektorze finansowym.
• Brak przesądzenia w przepisach, czy pojazdy do celów badawczych realizowanych przez firmy badawcze są wyłączone spod akcyzy.
• Brak jednoznacznego przesądzenia w przepisach prawa, że weksel może mieć formę zdematerializowaną (weksel w formie elektronicznej).
• Występowanie nieuzasadnionych ograniczeń w zakresie ulgi B+R.
• Przesadnie częste w ostatnich latach zmiany rozporządzenia o obowiązku rejestrowania sprzedaży przy użyciu kas fiskalnych, co negatywnie wpływa na pewność zasad prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorców.
• Brak regulacji prawnych odnoszących się do zasad procesowych uczestnictwa Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców w postępowaniach przed sądami powszechnymi i Sądem Najwyższym, w ramach których Rzecznik realizuje swoje ustawowe zadania.
• Brak możliwości przesyłania, przez notariuszy – na wniosek podmiotu biorącego udział w danym akcie notarialnym, będącego osobą fizyczną – wypisu tego aktu właściwemu miejscowo organowi podatkowemu właściwemu w sprawach podatku od nieruchomości.
• Brak precyzyjnych regulacji wskazujących, że Prezes UOKIK przy ustalaniu wysokości administracyjnej kary pieniężnej w ramach prowadzonego postępowania w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych – w ramach okoliczności naruszenia wykazanych przez stronę – bierze również pod uwagę, czy strona postepowania sama nie była „ofiarą zatorów”.
• Brak określenia czasu dla konsumenta na zgłoszenie niezgodności towaru z umową.

3. Zasady i sposób stanowienia prawa gospodarczego:

Przedsiębiorcy i organizacje pracodawców postulują, aby system prawny był zmieniany w sposób transparentny, przewidywalny i oparty o szeroki dialog społeczny, adekwatny do zakresu podmiotów zainteresowanych regulacją. Brak dostatecznej pewności prawnej oraz warunkowanego nią bezpieczeństwa prawnego negatywnie oddziałuje na decyzje inwestycyjne i biznesowe przedsiębiorców. 6 marca 2024 r. sejmowa Komisja Gospodarki i Rozwoju, po debacie o perspektywach polskiej przedsiębiorczości, przyjęła dezyderat potwierdzający potrzebę zmian w systemie stanowienia prawa dotyczącego przedsiębiorców i pracodawców. Wskazuje on na potrzebę zmian w rządowym procesie legislacyjnym w zakresie okresu konsultacji z interesariuszami, monitorowania skutków wdrożonych przepisów wpływających na prowadzenie działalności gospodarczej i wydłużenia okresu vacatio legis w przypadku projektów pogarszających warunki funkcjonowania przedsiębiorców.

Biorąc powyższe pod uwagę, w projekcie przewidziane zostały przepisy zgrupowane w ramach komponentów:

• Ułatwienia przy podejmowaniu pierwszych kroków w biznesie;
• Prostsze zasady wykonywania działalności gospodarczej;
• Prawo gospodarcze przyjazne przedsiębiorcom.
  

• Ułatwienia przy podejmowaniu pierwszych kroków w biznesie, w szczególności:
• Ułatwienia w prowadzeniu działalności nierejestrowej:
• Jednoznaczne rozstrzygnięcie w przepisach, że działalność nierejestrową mogą prowadzić tylko ci cudzoziemcy, którzy posiadają uprawnienia do prowadzenia „regularnej” działalności gospodarczej (zob. ustawa o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium RP oraz ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa).
• Jednoznaczne rozstrzygnięcie w przepisach, że – co do zasady – osoby wykonujące działalność nierejestrową powinny posługiwać się numerem PESEL w obrocie gospodarczym.
• Uregulowanie kwestii oskładkowania umów cywilnoprawnych zawieranych w ramach działalności nierejestrowej poprzez wyłączenie takich umów spod tytułu ubezpieczeniowego, o ile są zawierane w ramach tej działalności.

Efektem powyższych zmian będzie wyeliminowanie najistotniejszych wątpliwości praktycznych funkcjonowania instytucji działalności nierejestrowej (z korzyścią zarówno dla obywateli, jak i dla organów) oraz dalsze zachęcanie do angażowania się w tę formę drobnej działalności zarobkowej.

• Prostsze zasady wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności:
• „Zielona polityka”:
• Zmiana definicji małej i mikroinstalacji (nieobligatoryjne podłączenie ich do sieci) w ustawie o odnawialnych źródłach energii.

Do definicji mikroinstalacji i małej instalacji, zamieszczonych w art. 2 pkt 19 i 18 ustawy o odnawialnych źródłach energii po fragmentach stanowiących o warunkach dotyczących przyłączenia do sieci („przyłączoną do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV” oraz „przyłączoną do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV”) należy dodać zastrzeżenia w postaci „— jeżeli mikroinstalacja/mała instalacja jest przyłączona do sieci elektroenergetycznej”. Umożliwi to zastosowanie tych definicji również do instalacji wyspowych, które mogą być wykorzystywane przez prosumentów i przedsiębiorców. Tym samym, podmioty te będą mogły skorzystać z programów dofinansowania, które posługują się tymi definicjami.

• Traktowanie części budowlanych elektrowni wiatrowych tak samo jak części budowlanych anten oraz reklam (ustawa – Prawo budowlane).

Zaproponowano rozszerzenie katalogu inwestycji zwolnionych z pozwolenia na budowę, ale wymagających zgłoszenia, o części budowlane wolno stojącej tzw. małej elektrowni wiatrowej, której całkowita wysokość jest większa niż 3 m i nie większa niż 12 m oraz której moc nie przekracza mocy mikroinstalacji, a odległość jej usytuowania od granic działki jest nie mniejsza niż jej całkowita wysokość. Jednocześnie takie inwestycje na etapie zgłoszenia będą wymagały sporządzenia planu sytuacyjnego i projektu architektoniczno-budowlanego, a na etapie rozpoczęcia robót budowlanych konieczne będzie sporządzenie projektu technicznego i zapewnienie udziału kierownika budowy. Będą podlegały również obowiązkowi powykonawczej inwentaryzacji geodezyjnej. Natomiast obiekty małej elektrowni wiatrowej o wysokości do 3 m, będą zwolnione zarówno z pozwolenia na budowę jak i zgłoszenia.

Propozycje mają na celu upraszczanie i przyspieszanie procesu inwestycyjno-budowlanego dla ww. obiektów oraz zmniejszania obciążeń dla inwestorów, a tym samym mają zachęcić inwestorów do budowy takich inwestycji co jest szczególnie istotne w kontekście przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i rozwój odnawialnych źródeł energii. Wprowadzenie proponowanego zapisy wskazującego, że odległość usytuowania wolno stojącej elektrowni wiatrowej od granic działki będzie nie mniejsza niż jej całkowita wysokość ma na celu ograniczenie możliwości oddziaływania na nieruchomości sąsiednie.

• Brak konieczności przedkładania w urzędzie dokumentu prokury lub pełnomocnictwa, jeżeli umocowanie da się wykazać w oparciu o dostępne publicznie rejestry.

Projekt przewiduje rozciągnięcie rozwiązań przewidzianych w art. 41 ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy także na prokurentów i pełnomocników, których umocowanie zostało wykazane w publicznie dostępnych oficjalnych rejestrach.

• Bardziej przystępne reguły kontroli działalności gospodarczej:
• Skrócenie maksymalnego czasu kontroli mikroprzedsiębiorców (z 12 do 6 dni) w Prawie przedsiębiorców.
• Dostosowanie częstotliwości przeprowadzania kontroli działalności gospodarczej do zidentyfikowanego stopnia ryzyka związanego z wykonywaną przez przedsiębiorcę działalnością – im mniejsza kategoria ryzyka, tym mniejsza liczba kontroli.

Określenie trzech kategorii ryzyka naruszenia prawa w ramach wykonywania działalności gospodarczej: niskie, średnie i wysokie. Obowiązek przyporządkowania przez organ kontroli poszczególnych kontrolowanych przedsiębiorców do jednej z trzech kategorii ryzyka. Wprowadzenie maksymalnej częstotliwości kontroli dla każdej z trzech kategorii ryzyka (ryzyko wysokie – nie częściej niż raz na dwa lata, ryzyko średnie – nie częściej raz na trzy lata, ryzyko niskie – nie częściej niż raz na pięć lat). Kontrolowany przedsiębiorca zostanie poinformowany o przypisanej mu kategorii ryzyka najpóźniej w momencie rozpoczęcia kontroli. Jeśli organ kontroli przekroczy określony dla danej kategorii ryzyka limit liczby kontroli w danym okresie, przedsiębiorca będzie mógł wnieść sprzeciw wobec podjęcia przez organ kontroli z naruszeniem limitu.

• Wprowadzenie obowiązku doręczenia przedsiębiorcy przed wszczęciem kontroli wstępnej listy informacji i dokumentów, których udostępnienia w toku kontroli oczekuje od kontrolowanego przedsiębiorcy organ kontroli.

Rozwiązanie to będzie miało na celu odpowiednie przygotowanie i usprawnienie procesu przeprowadzenia kontroli, zarówno dla inspekcji, jak i samego kontrolowanego. Jeśli jednak w trakcie kontroli okaże się, że niezbędne są także inne informacje i dokumenty, to nie będzie to uznawane za naruszenie przez organ przepisów o kontroli działalności gospodarczej.

• Wprowadzenie obowiązku publikowania przez organy kontroli okresowych planów kontroli oraz wyników okresowych analiz prawdopodobieństwa naruszenia prawa, obejmujących identyfikację obszarów podmiotowych i przedmiotowych, w których ryzyko naruszenia przepisów jest największe.

W związku z przyjęciem zaproponowanego rozwiązania podmioty kontrolowane będą mogły zbadać realizację przez organ obowiązku planowania kontroli i przeprowadzania analiz. Przedsiębiorcy będą wiedzieli, że organ kontroli rzeczywiście realizuje obowiązek przygotowania analizy i planu kontroli, kieruje się obiektywnymi przesłankami (np. większym ryzykiem naruszenia obowiązków) i jest bezstronny, a także będą mogli poznać logikę, którą kieruje się organ kontroli, liczbę kontroli przeprowadzonych u podmiotów w danym sektorze mających określone obroty czy liczbę pracowników (np. 80 dużych firm budowlanych w 2022 r.). Należy przy tym zastrzec, że publikacja wyników będzie miała przede wszystkim charakter poglądowy i orientacyjny (z uwzględnieniem tajemnic prawnie chronionych), nie stanowiąc podstawy do kwestionowania konkretnych czynności organów.

• Dopuszczenie wniesienia sprzeciwu wobec czynności kontrolnych, niewstrzymującego czynności kontrolnych, w przypadku, gdy organ przeprowadzając kontrolę w sposób nieuprawniony powołuje się na wyłączenia ograniczeń kontroli działalności gospodarczej.

Propozycja umożliwi np. wydanie postanowienia o odstąpieniu od czynności kontrolnych, gdy kontrola trwa zbyt długo lub nie ma w rzeczywistości na celu przeciwdziałania popełnieniu czynu zabronionego.

• Wprowadzenie rozwiązań uniemożliwiających wszczynanie de facto fikcyjnych postępowań w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe jedynie dla celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.
• Poprawa relacji między administracją publiczną a przedsiębiorcami oraz usprawnienie pracy urzędów:
• Wprowadzenie możliwości umarzania należności z tytułu kar administracyjnych i zaległych kar administracyjnych z urzędu.

Proponowane rozwiązanie umożliwi wyeliminowanie administracyjnych kar pieniężnych, w stosunku do których zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że egzekucja administracyjna będzie bezskuteczna z powodu braku majątku lub źródła dochodu zobowiązanego, z których jest możliwe wyegzekwowanie środków pieniężnych przewyższających koszty dochodzenia oraz koszty egzekucyjne.

• Wdrożenie na szerszą skalę tzw. wezwań miękkich (wzorowanych na art. 49a ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów).
• Podjęcie kolejnych kroków zmierzających do deregulacji stosowania pieczątek/pieczęci poprzez doprecyzowanie Prawa przedsiębiorców.

Zmiana będzie polegała na dodaniu przepisu, który wskazuje, że brak pieczątki nie stanowi braku formalnego pisma lub wniosku ani nie jest powodem, aby stwierdzić, że są one niekompletne. Jednocześnie proponuje się wyjątek od tej zasady, jeżeli przepisy odrębne nakazują stosowanie pieczątki. Oznacza to, że organ administracji nie może wymagać i żądać od przedsiębiorcy posługiwania się pieczątką, chyba że istnieje szczególny przepis prawa powszechnie obowiązującego, który wprowadza taki wymóg w konkretnej sprawie.

• Wprowadzenie możliwości wydawania przez organy tzw. decyzji hybrydowych.

W przypadku, gdy decyzja administracyjna wydana w postaci papierowej ma zawierać wiele załączników, to, za zgodą strony, te ostatnie będą mogły być jej przekazane na trwałym nośniku informacji.

• Odejście od zasady dwuinstancyjności na rzecz jednoinstancyjności w kilku kolejnych postępowaniach administracyjnych prowadzonych na podstawie przepisów m.in.:
• 82 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
• 31, art. 33, art. 38, art. 58, art. 109, art. 110 oraz art. 117 ustawy o kierujących pojazdami,
• 186b, art. 186c, art. 186d, art. 186e ustawy – Prawo lotnicze,
• 9a ustawy o wyrobie napojów spirytusowych oraz o rejestracji i ochronie oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych,
• 7c ustawy o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych,
• 16o ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty,
• 2 ustawy o dokonywaniu w księgach wieczystych wpisów na rzecz Skarbu Państwa w oparciu o międzynarodowe umowy o uregulowaniu roszczeń finansowych.
• Ujednolicenie niektórych rozwiązań w zakresie doręczeń pomiędzy KPA i Ordynacją podatkową (fikcja doręczeń osobom prawnym i jednostkom organizacyjnym niemającym osobowości prawnej).
• Wprowadzenie do ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi regulacji umożliwiającej wniesienie skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego bez składania wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy także w odniesieniu do postanowień.
• Wprowadzenie przepisu określającego termin, po upływie którego postępowanie zawieszone z urzędu w oparciu o podstawy wymienione w art. 97 § 1 KPA, ulegałoby umorzeniu, w sytuacji, gdy zaistniałe przeszkody do kontynuowania postępowania nie zostaną w tym terminie usunięte, a wszystkie strony nie są zainteresowane prowadzeniem postępowania.
• Wprowadzenie instrumentu, którego celem jest podkreślenie stanowczego obowiązku organu I instancji zastosowania się do treści decyzji organu odwoławczego.
• Wydłużenie terminu na wydanie decyzji w trybie autokontroli decyzji administracyjnych (co do zasady organ I instancji powinien przekazać akta sprawy niezwłocznie jednak nie później niż w terminie 14 dni).
• Wprowadzenie zmian w zakresie ustawy – Prawo zamówień publicznych:
• Uporządkowanie kwestii wyłączenia stosowania w odniesieniu do zamówień, których przedmiotem są pożyczki lub kredyty.
• Wprowadzenie zmiany w art. 580 ust. 2 ustawy – Prawo zamówień publicznych mającej na celu dostosowanie do obecnego brzmienia art. 165 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego.

Proponowana zmiana art. 580 ust. 2 zdanie drugie ustawy – Prawo zamówień publicznych (regulującego sposób wnoszenia skargi do sądu na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej oraz na postanowienie Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej) ma na celu dostosowanie do brzmienia art. 165 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego. Z dniem 1 lipca 2023 r. weszła w życie nowa treść art. 165 § 2 K.p.c. w związku z uchwaleniem ustawy z dnia 9 marca 2023 r.
o zmianie ustawy – Kodeks postepowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Przepis art. 165 § 2 K.p.c. zarówno w obecnym, jak i zmienionym brzmieniu uwzględnia wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (czwarta izba) z dnia 27 marca 2019 r. w sprawie C-545/17 Mariusz Pawlak przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.

• Wprowadzenie elektronizacji rozpraw przed KIO.

Proponowane rozwiązanie zakłada zmianę w ustawie – Prawo zamówień publicznych polegającą na umożliwieniu prowadzenia rozpraw przed Krajową Izbą Odwoławczą w formie online, tzn. przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie posiedzeń na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku.

Interwencja legislacyjna będzie polegała na wprowadzeniu podstawy prawnej dla zdalnej formy posiedzeń oraz przewidzeniu przesłanek umożliwiających w określonych przypadkach podjęcie decyzji o prowadzeniu rozpraw stacjonarnie. Dokonane zostaną także punktowe zmiany dotyczące prowadzenia postępowania odwoławczego przed Krajową Izbą Odwoławczą, a więc przede wszystkim w Dziale IX ustawy, mające na celu zachowanie efektywności i szybkości postępowania w warunkach odbywania ich zdalnie. Zmiany obejmą również akty niższego rzędu, tj. rozporządzenia przewidziane w ustawie.

Zmianom legislacyjnym towarzyszyć będą również zmiany organizacyjne i technologiczne po stronie Krajowej Izby Odwoławczej oraz Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych, który zgodnie z art. 469 pkt 14 ustawy – Prawo zamówień publicznych zapewnia funkcjonowanie systemu środków ochrony prawnej w zakresie postępowania odwoławczego.

• Zmiany w zakresie systemu ubezpieczeń społecznych oraz zatrudniania cudzoziemców.
• Doprecyzowanie reguł dot. liczenia karencji odnoszącej się do możliwości ponownego skorzystania z tzw. „Małego ZUS Plus”.

Wprowadzenie przepisu doprecyzowującego, że przedsiębiorcy, którzy rozpoczęli korzystanie z ulgi Mały ZUS i którzy wykorzystali przysługujące im 36 miesięcy, a następnie opłacali pełne składki (24 miesiące) powinni mieć możliwość ponownego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych z kodem ubezpieczenia właściwym dla Małego ZUS-u Plus, od razu po upływie okresu karencji.

• Określenie w przepisach, że czyn zabroniony polegający na nielegalnym zatrudnieniu cudzoziemca można popełnić tylko umyślnie.

Propozycja modyfikacji art. 120 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w celu ograniczenia zakresu odpowiedzialności za powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy. Zmiana konstrukcji przepisu karnego w taki sposób, by penalizacją było objęte jedynie umyślne popełnienie wskazanego wykroczenia.

• Inne zmiany:
• Działalność rzemieślnicza.

Zmiany zachodzące w otoczeniu gospodarczym i środowisku rzemieślniczym oraz dotychczasowa praktyka stosowania ustawy o rzemiośle wymuszają potrzebę nowelizacji jej przepisów i dostosowania do obecnych realiów społeczno-gospodarczych, poprzez:

1. Przyjęcie rozszerzonej definicji rzemieślnika

Projekt nowelizacji rozszerza definicję rzemiosła i rzemieślnika poprzez rozszerzenie katalogu prawnie dopuszczalnej formy prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie rzemiosła.

Nowa definicja rzemieślnika obejmie dodatkowo spółki kapitałowe (inne niż jednoosobowe spółki kapitałowe powstałe w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną wykonującego we własnym imieniu działalność gospodarczą z wykorzystaniem zawodowych kwalifikacji i pracy własnej).

Ponadto w odniesieniu do spółki komandytowej i komandytowo-akcyjnej proponuje się odejście od wymogu, aby wspólnikami takiej spółki mogły być wyłącznie osoby fizyczne.

Takie rozszerzenie definicji rzemiosła i rzemieślnika umożliwi przedsiębiorcom rzemieślnikom szeroki wybór prawnie dopuszczalnej formy prowadzenia działalności gospodarczej.

Kolejną zmianą oczekiwaną przez środowisko rzemieślnicze jest odejście od wymogu, aby co do zasady wszyscy wspólnicy spółek handlowych musieli posiadać kwalifikacje zawodowe w rzemiośle, a do tego wyłącznie potwierdzone dowodami kwalifikacji zawodowych w rzemiośle w postaci dyplomu mistrza, świadectwa czeladniczego lub robotnika wykwalifikowanego w zawodzie odpowiadającym danemu rodzajowi rzemiosła. Wychodząc naprzeciw temu oczekiwaniu proponuje się odejście od wymogu dotyczącego wykorzystywania w ramach działalności gospodarczej spółek kwalifikacji zawodowych w rzemiośle i pracy własnej wszystkich wspólników/akcjonariuszy na rzecz kryterium, aby kwalifikacje zawodowe w rzemiośle posiadał co najmniej jeden wspólnik/akcjonariusz spółki.

Ponadto proponuje się zniesienie ograniczenia zawartego w art. 2 ust. 1 nowelizowanej ustawy, różnicującego wymogi dotyczące posiadania i wykorzystywania odpowiednich kwalifikacji rzemieślniczych w zależności od formy prowadzonej działalności gospodarczej oraz stosunków między wspólnikami. W ramach nowelizacji proponuje się, aby bez względu na formę prowadzonej działalności oraz niezależnie od stosunków między wspólnikami rzemiosło mogło być wykonywane przez przedsiębiorcę legitymującego się dowolnym dowodem kwalifikacji zawodowych w rzemiośle, wymienionym w art. 3 ust. 1 nowelizowanej ustawy. Ustawodawca nie znajduje bowiem uzasadnienia dla dalszego utrzymywania ograniczenia, zgodnie z którym w przypadku spółek handlowych rzemieślnikiem może być wyłącznie osoba, która legitymuje się dowodami kwalifikacji rzemieślniczych, wydanymi przez izby rzemieślnicze przeprowadzające egzaminy czeladnicze i egzaminy mistrzowskie.

Zgodnie z obowiązującymi regulacjami, przedsiębiorca spełniający wszystkie wymogi określone w art. 2 ust. 1, 4 i 6 oraz art. 3 ust. 1 nowelizowanej ustawy, z mocy ustawy jest rzemieślnikiem.

W świetle zasady wolności osobistej i wolności działalności gospodarczej uzasadnione jest przyjęcie rozwiązania na rzecz dobrowolnego wyboru przez przedsiębiorców prowadzących działalność rzemieślniczą statusu rzemieślnika poprzez uzyskanie członkostwa w cechu albo izbie rzemieślniczej.

Przedsiębiorcy, którzy na mocy obowiązujących przepisów są rzemieślnikami, utrzymają ten status po wejściu w życie znowelizowanych przepisów. Status rzemieślnika, na mocy ustawy, otrzyma również dodatkowo wspólnik spółki cywilnej będący rodzeństwem wspólnika, którego kwalifikacje zawodowe w rzemiośle są wykorzystywane we wspólnej działalności gospodarczej. W dotychczasowych przepisach jedynie wspólnik będący małżonkiem, wstępnym lub zstępnym wspólnika, którego kwalifikacje zawodowe w rzemiośle są wykorzystywane we wspólnej działalności gospodarczej, posiadał status rzemieślnika. Rozszerzenie tego uprawnienia na rodzeństwo wspólnika spółki cywilnej jest odpowiedzią na liczne sygnały napływające do ustawodawcy ze środowiska rzemiosła, dotyczące potrzeby wprowadzenia takiej regulacji.

Natomiast spółki, których zawodowo wykonywana działalność gospodarcza stała się rzemiosłem w związku z wejściem w życie znowelizowanych przepisów, zostaną uznane za rzemieślnika dopiero z chwilą złożenia deklaracji o przystąpieniu do cechu lub izby rzemieślniczej.

Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą z wykorzystaniem kwalifikacji zawodowych w rzemiośle, których zawodowo wykonywana działalność gospodarcza stała się rzemiosłem w związku z wejściem w życie znowelizowanych przepisów, niezainteresowani statusem rzemieślnika, będą mogli pozostać poza rzemiosłem.

Proponowana definicja rzemieślnika przewiduje – jak obecnie − ograniczenie wielkości przedsiębiorcy rzemieślnika do mikro-, małego i średniego przedsiębiorcy.

2. Przyjęcie rozszerzonej definicji rzemiosła

Obecna ustawa o rzemiośle wyklucza z rzemiosła usługi lecznicze, a tym samym niektóre czynności/zawody zaliczane tradycyjnie do rzemiosła.

Projekt nowelizacji proponuje włączenie do rzemiosła usług optyka okularowego i protetyka słuchu, których działalność zaliczana jest do usług leczniczych, co do zasady wyłączonych z rzemiosła, natomiast w zawodach tych prowadzone jest dualne kształcenie zawodowe kończące się egzaminem czeladniczym lub mistrzowskim.

1. Zmiany w zakresie dofinansowania kosztów kształcenia młodocianego pracownika.

W odniesieniu do dofinansowania kosztów kształcenia młodocianego pracownika proponuje się wprowadzenie zasady, zgodnie z którą dofinansowanie przysługiwać będzie za fakt podejścia młodocianego do egzaminu czeladniczego bądź zawodowego, nie zaś – zdania go. Waloryzacja dofinansowania miałaby zaś następować w przypadku gdy wzrost wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych przekroczyłby 5% nie w stosunku do roku poprzedniego, ale w stosunku do roku, w którym dokonano poprzedniej (ostatniej) waloryzacji.

• Wprowadzenie w przepisach dodatkowych bodźców zachęcających do zainicjowania procedury mediacyjnej lub koncyliacyjnej w sprawach administracyjnych oraz cywilnych (sprawy gospodarcze i prawa pracy).

Doprecyzowane zostaną przepisy o zakresie spraw, w których może być prowadzona mediacja administracyjna, oraz pouczeniach o mediacji w postępowaniu administracyjnym, aby strony mogły dowiedzieć się o możliwości korzystania z mediacji oraz zaletach tego rozwiązania.

Na gruncie KPC wzmocniona zostanie zasada skłaniania przez sąd do polubownego zakończenia sporu poprzez kierowanie stron do wzięcia udziału w spotkaniu informacyjnym nt. polubownych metod rozwiązywania sporów albo kierowania stron do mediacji w sprawach z zakresu prawa pracy (za wyjątkiem spraw dotyczących rozwiązania umowy o pracę), spraw z zakresu prawa gospodarczego oraz innych spraw z udziałem przedsiębiorców, jeśli pozew nie będzie zawierał informacji o próbach pozasądowego rozwiązania sporu albo wyjaśnienia przyczyn niepodjęcia takich prób.

W KPC proponuje się także rozszerzyć możliwość zatwierdzenia ugody zawartej przez strony postępowania / postępowań także o sprawy objęte ugodą, które nie są przedmiotem postępowania sądowego. Pozwoli to stronom zakończyć w ramach jednej ugody wiele problematycznych kwestii, niekiedy ze sobą połączone, a niekoniecznie zostały objęte pozwem albo pozwami.”

• Wprowadzenie zmiany do ustawy Prawo bankowe polegającej na umożliwieniu prowadzenia przez banki rachunków wspólnych na rzecz funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez jedno towarzystwo funduszy inwestycyjnych (TFI).

Proponowane przepisy rozszerzają aktualnie uregulowany ustawą Prawo bankowe krąg podmiotów, na rzecz których banki mogą prowadzić rachunki wspólne. Proponuje się aby uprawnienie do posiadania rachunków wspólnych obejmowało również fundusze inwestycyjne zarządzane przez jedno towarzystwo funduszy inwestycyjnych oferujące swoim klientom produkty finansowe.

• Forma dokumentowa umowy leasingu.

Zawieranie umów leasingu w formie dokumentowej, bez konieczności posiadania podpisu elektronicznego weryfikowanego za pomocą kwalifikowanego certyfikatu, pozwoli usprawnić i przyspieszyć zawieranie tego typu umów, a także wpłynie pozytywnie na bezpieczeństwo stron obrotu. Proponowane rozwiązanie znacznie ułatwi i przyspieszy efektywność i dynamikę udzielania finansowania w formie leasingu.

• Dodanie firm leasingowych i faktoringowych do podmiotów upoważnionych do wymiany informacji w sektorze finansowym.

Zmiana stanowi naturalne „domknięcie” systemu wymiany informacji w sektorze finansowym, mającym na celu przede wszystkim rzetelną ocenę możliwości finansowych/kredytowych klientów (w szczególności konsumentów
i mikroprzedsiębiorców) ubiegających się o finansowanie, zapewnienie tego, aby nie ulegli oni przekredytowaniu, ale też aby instytucje finansowe udzielające finansowego wsparcia mogły to czynić bezpiecznie, nie doprowadzając do nieodpowiedzialnego kredytowania, co w konsekwencji mogłoby mieć bardzo negatywne skutki dla całej gospodarki państwa. Propozycja polega na dodaniu firm leasingowych i faktoringowych do katalogu podmiotów upoważnionych do wymiany informacji w ramach systemu wymiany instytucji utworzonej na podstawie tego artykułu (rejestru kredytowego) w celu związanym z oceną zdolności klientów do spłaty zobowiązań. Jednocześnie gromadzenie i udostępnianie przez rejestr kredytowy danych pochodzących z firm faktoringowych i leasingowych spowoduje, że banki, instytucje pożyczkowe i inne instytucje z sektora finansowego otrzymają pełniejszy zasób danych dla wzmocnienia prawidłowej oceny zdolności kredytowej i analizy ryzyka kredytowego, co przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa finansowego całego sektora. 

• Jednoznaczne przesądzenie w przepisach, że pojazdy przeznaczone do celów badawczych realizowanych przez firmy badawcze są wyłączone spod akcyzy.

W ustawie o podatku akcyzowym proponuje się dodanie przepisu, którego celem będzie zwolnienie od akcyzy samochodów osobowych wykorzystywanych do celów badawczych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej przez podmioty posiadające status centrum badawczo-rozwojowego. Zwolnienie to będzie obowiązywało w czasie wykorzystywania samochodu osobowego do celów badawczych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, jednak nie dłużej niż do dnia wygaśnięcia albo uchylenia decyzji o profesjonalnej rejestracji pojazdów. Dzięki tej zmiany zostanie przesądzone, że samochody osobowe wykorzystywane do celów badawczych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej są zwolnione z akcyzy.

• Wprowadzenie regulacji umożliwiającej wystawiania weksli drogą elektroniczną

Wprowadzenie regulacji, która urzeczywistni możliwość wystawiania i dokonywania wszelkich innych czynności wynikających z prawa wekslowego drogą elektroniczną. W tym celu jest uzasadnione użycie technologii blockchain. Szczegółowe kwestie techniczne zostały przedstawione w Dokumencie przygotowanym w ramach grupy roboczej przy Ministerstwie Cyfryzacji ds. rejestrów rozproszonych i blockchain pt. Weksle elektroniczne w technologii blockchain z dnia 7 listopada 2019 r. Elektroniczny weksel będzie traktowany na równi z wekslem w formie tradycyjnej. Rozwiązanie to przyśpieszy i ułatwi stronom czynności związane z wekslem, w tym czynności prawne, w związku z którymi wystawia się weksel.

• Wprowadzenie możliwości uzyskiwania ekspertyz, opinii, usług doradczych i usług równorzędnych od podmiotów innych niż jednostki naukowe; umożliwienie zaliczania do kosztów kwalifikowanych kosztów przeglądów, konserwacji, kalibracji aparatury wykorzystywanej do prowadzenia działalności B+R oraz kosztów specjalistycznego transportu towarów wykorzystywanych na potrzeby B+R) – pod warunkiem, że nie wynika to z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem.

Z art. 18d ust. 2 pkt 3 ustawy o CIT usunięty zostanie wymóg, aby ekspertyzy, opinie, usługi doradcze i usługi równorzędne a także nabycie wyników prowadzonych badań naukowych mogły być uznane za koszty kwalifikowane, muszą być one świadczone lub wykonywane albo nabyte od jednostek naukowych. Spowoduje to większą elastyczność w zakresie prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej.

W art. 18d ust. 2 ustawy o CIT rozszerzona zostanie możliwość zaliczenia do kosztów kwalifikowanych kosztów związanych z działalnością badawczo-rozwojową: a) przeglądów, konserwacji oraz kalibracji aparatury naukowo-badawczej wykorzystywanej wyłącznie w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, jeżeli to korzystanie nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem; b) specjalistycznego transportu towarów wykorzystywanych wyłącznie w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, jeżeli to korzystanie nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem.

• Zmiana art. 111 ust. 8 w ustawie o podatku od towarów usług poprzez wskazanie, że rozporządzenie obowiązku rejestrowania sprzedaży przy użyciu kas fiskalnych wydaje się nie częściej niż raz na 3 lata.

Proponuje się dokonanie zmiany art. 111 ust. 8 ustawy o podatku od towarów i usług poprzez wskazanie w tym przepisie, że rozporządzenie dotyczące obowiązku rejestrowania sprzedaży przy użyciu kas fiskalnych wydaje się na 3 lata.

• Wprowadzenie zmian koniecznych dla usunięcia deficytu regulacji prawnych odnoszących się do zasad procesowych uczestnictwa Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców w postępowaniach przed sądami powszechnymi i Sądem Najwyższym, w ramach których Rzecznik realizuje swoje ustawowe zadania.
• Umożliwienie notariuszom, na wniosek podmiotu biorącego udział w danym akcie notarialnym, będącego osobą fizyczną, przesyłania wypisu tego aktu właściwemu miejscowo organowi podatkowemu właściwemu w sprawach podatku od nieruchomości.

Zmiany w ustawie – Prawo o notariacie, które umożliwią notariuszom, na wniosek podmiotu biorącego udział w danym akcie notarialnym, będącego osobą fizyczną, przesyłanie wypisu tego aktu właściwemu miejscowo organowi podatkowemu. Będzie to nowe uprawnienie notariuszy, które usprawni cały proces.

• Doprecyzowanie w przepisach ustawy antyzatorowej bycia „ofiarą” wcześniejszego zatoru jako przesłanki miarkowania kary za opóźnienie w transakcjach handlowych.

Proponuje się zmianę w ustawie z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych w art. 13v w ust. 2b pkt 2 tak żeby była jasność, że Prezes UOKIK przy ustalaniu wysokości administracyjnej kary pieniężnej w ramach prowadzonego postępowania w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych – w ramach okoliczności naruszenia wykazanych przez stronę – bierze również pod uwagę, czy strona postępowania sama nie była „ofiarą zatorów”. Zminimalizuje to ryzyko pogarszania sytuacji przedsiębiorców, którzy wskutek niedopuszczalnych praktyk swoich kontrahentów i tak już ponoszą poważne koszty.   

• Określenie czasu dla konsumenta na zgłoszenie niezgodności towaru z umową (od chwili wykrycia tej niezgodności).
• Prawo gospodarcze przyjazne przedsiębiorcom:
• Wprowadzenie zasady równoważenia obowiązków administracyjnych do art. 67 Prawa przedsiębiorców (nawiązującej do koncepcji realizowanej w wielu krajach europejskich tzw. „one in, one out”).

Zasada będzie polegała na tym, by projektując nowe obowiązki administracyjne, projektodawca dążył do zmniejszenia obciążeń administracyjnych wynikających z uregulowań prawnych już obowiązujących w danej dziedzinie.

• Wprowadzenie zasady projektowania oceny funkcjonowania aktu normatywnego (OSR ex post).

Proponuje się, by przyjmowane przez Radę Ministrów projekty aktów normatywnych z zakresu prawa gospodarczego zawierały w OSR informacje na temat zakresu oceny funkcjonowania projektowanego aktu lub jego części, w szczególności mierników określających stopień realizacji jego celów oraz terminu przygotowania takiej oceny.

• Wprowadzenie zasady obowiązkowej oceny skutków regulacji ex post, zgodnie z którą ocenę funkcjonowania aktu normatywnego (OSR ex post) przeprowadza się obowiązkowo w sytuacji, gdy dany akt został przyjęty
  w wyniku rządowego procesu legislacyjnego, w którym odstąpiono od przeprowadzenia konsultacji publicznych (nie później niż po upływie dwóch lat od wejścia w życie takiego aktu).
• Wprowadzenie zasady oceny projektu pod kątem notyfikacji usługowej.
• Wprowadzenie odpowiedniego vacatio legis projektów ustaw.

Zgodnie z propozycją, wnioskodawcy projektów ustaw określających zasady działalności gospodarczej mają kierować się przy wyznaczaniu terminu wejścia w życie potrzebą zapewnienia przedsiębiorcom czasu niezbędnego do dostosowania ich działalności gospodarczej do tych zasad, przy czym termin ten nie powinien być krótszy niż 6 miesięcy od dnia ogłoszenia. Odstąpienie od ww. zasady będzie mogło nastąpić jedynie wówczas, gdy przemawia za tym ważny interes publiczny, w tym projektowane przepisy będą korzystne dla przedsiębiorców, lub gdy wynika to z konieczności implementacji lub wykonania przepisów prawa Unii Europejskiej.

• Wprowadzenie zmian mających na celu usprawnienie procesu dokonywania bieżących przeglądów prawa gospodarczego wynikającego z art. 70 Prawa przedsiębiorców.

Planuje się doprecyzowanie podstawowego zakresu przedkładanych informacji, wskazanie organu – gospodarza procesu obsługi przekazywania informacji (założono, że jest nim minister właściwy do spraw gospodarki), stworzenie podstawy prawnej do udostępniania wzoru formularza informacji ministrom kierującym działami administracji rządowej (wzór formularza będzie publikowany w Biuletynie Informacji Publicznej ministra właściwego do spraw gospodarki), stworzenie zasad postępowania z uzyskanymi od tych ministrów informacjami (obowiązek przekazania takich informacji wskazanym podmiotom, które w systemie prawnym wyposażone są w kompetencje związane z oceną praktyki legislacyjnej, tj. Radzie Dialogu Społecznego, Radzie Legislacyjnej, Radzie Pożytku Publicznego, Rzecznikowi Małych i Średnich Przedsiębiorców) w celu umożliwienia tym podmiotom wyrażenia opinii lub zajęcia stanowiska. Postuluje się także wprowadzenie obowiązku publikowania w BIP ministra właściwego do spraw gospodarki zarówno informacji przekazywanych przez ministrów kierujących działami administracji rządowej, jak również opinii i stanowisk dotyczących tych informacji.

• Wprowadzenie obowiązku cyklicznego opracowywania Programu regulacyjnego.

W celu zapewnienia ciągłej poprawy jakości regulacji proponuje się wprowadzenie Programu regulacyjnego. Byłoby to rozwiązanie wzorowane na Polityce zakupowej państwa. Program będzie określał priorytetowe działania w obszarze kształtowania otoczenia prawnego wykonywania działalności gospodarczej w zakresie: redukcji obciążeń regulacyjnych; dokonywania oceny funkcjonowania aktów normatywnych i nadzoru nad realizacją programu. Program będzie uwzględniać wyniki przeglądu funkcjonowania aktów normatywnych i planuje się jego opracowanie cyklicznie raz na 4 lata. Byłby zatwierdzany przez Radę Ministrów na wniosek ministra właściwego ds. gospodarki.

Szczegóły dotyczące proponowanych zmian w prawnych zawarte są w uzasadnieniu oraz Ocenie Skutków Regulacji (OSR), które wraz z projektem aktu prawnego znajdują się w załączeniu.

Link do informacji szczegółowych: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12383815

Uprzejmie prosimy o przekazywanie ewentualnych uwag, opinii i stanowisk do projektu w terminie do 26 kwietnia 2024 r. na adres: szkop@pracodawcy.pl. Uwagi należy wnieść w formie załączonej tabeli.