Szanowni Państwo, Członkowie Związku Pracodawców Polska Miedź

Uprzejmie informuję, że do konsultacji publicznych skierowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o współpracy rozwojowej oraz niektórych innych ustaw (numer z wykazu UD151).

Przedmiotowy projekt aktu prawnego wraz Uzasadnieniem oraz Oceną Skutków Regulacji dostępny jest na stronach Rządowego Centrum Legislacji pod adresem:

https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12392253/katalog/13098993#13098993

Uprzejmie proszę o przekazywanie ewentualnych uwag, opinii i stanowisk do projektu w terminie do 16 grudnia 2024 roku na adres: kuydowicz@pracodawcy.pl w wersji elektronicznej umożliwiającej edytowanie tekstu.

Obecnie w Polsce nie ma instytucji finansowej, która mogłaby, wykorzystując środki krajowe oraz zagraniczne, wspierać działania Rządu w zakresie współpracy rozwojowej, oferując odpowiednie instrumenty finansowe. Polska współpraca rozwojowa skupia się przede wszystkim na działaniach niosących wsparcie w zapewnieniu dobrego rządzenia oraz demokratyzacji i praw człowieka, a także transformacji systemowej, natomiast w mniejszym stopniu jest podejmowana w obszarze pobudzania wzrostu gospodarczego oraz reform społeczno-gospodarczych państw-biorców pomocy. W konsekwencji tego działalność w tym zakresie nie jest zbieżna z głównymi trendami międzynarodowymi, a brak krajowej instytucji finansowej zdolnej do udzielania pomocy rozwojowej wyklucza nasz kraj z wielu cennych inicjatyw międzynarodowych (również w zakresie oferowanej pomocy dla Ukrainy).

Potrzeba włączenia się Polski w międzynarodową pomoc dla Ukrainy z wykorzystaniem środków oferowanych przez Komisję Europejską oraz inne podmioty zagraniczne, wymusza podjęcie pilnych działań mających na celu stworzenie w Polsce instytucji finansowej działającej w obszarze współpracy rozwojowej.

Polska, jako państwo członkowskie Organizacji Narodów Zjednoczonych, Unii Europejskiej oraz Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) podjęła szereg zobowiązań w zakresie zwiększenia swojej aktywności na arenie międzynarodowej na rzecz redukcji ubóstwa i zwiększania swojej pomocy rozwojowej (Official Development Assistance – „ODA”). Możliwość oferowania przez Polską instrumentów współpracy rozwojowej z wykorzystaniem własnej finansowej instytucji rozwoju znacząco przyczyni się do realizacji tych zobowiązań.

Trwałe wpisanie Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK) do grona podmiotów zaangażowanych we współpracę rozwojową poza terytorium UE oraz utworzenie w BGK Finansowego Instrumentu Współpracy Rozwojowej (FIWR), ma na celu stworzenie systemowego rozwiązania umożliwiającego BGK funkcjonowanie jako bank rozwojowy na arenie międzynarodowej.

Proponowane zmiany wzorowane są na modelu działań innych instytucji rozwoju z państw członkowskich Unii Europejskiej, które skutecznie łączą finansowanie rozwoju gospodarek państw rozwijających się ze wsparciem rodzimego biznesu. Zmiany zwiększą wachlarz oraz atrakcyjność instrumentów wsparcia polskiego biznesu na rynkach trzecich o podwyższonym profilu ryzyka.

BGK, jako jedyna instytucja finansowa w Polsce, posiada akredytację Komisji Europejskiej (tzw. pillar-assesment). BGK pozytywnie przeszedł audyt w ramach wszystkich 9 filarów podlegających ocenie i może być traktowany przez Komisję Europejską jako potencjalny partner wdrażający programy, które umożliwiają dostęp do środków unijnych i gwarancji budżetowej na podstawie zarządzania bezpośredniego, umożliwiając łączenie środków krajowych przeznaczonych na politykę rozwojową ze środkami Unii Europejskiej na te cele. Unijny instrument wsparcia Ukrainy – Ukraine Facility (II filar) będzie wdrażany w tej formule przez europejskie banki oraz instytucje finansowe.

Efektywne wykorzystanie środków europejskich możliwe będzie wyłącznie dzięki łączeniu tych środków ze środkami krajowymi. Proponowane zmiany umożliwią BGK ubieganie się o środki europejskie na wsparcie procesów modernizacji oraz odbudowy Ukrainy. Polska zyska instrument gospodarczego odziaływania w Ukrainie oraz preferencyjnego finansowania współpracy rozwojowej, z którego będą mogły korzystać polskie przedsiębiorstwa. W efekcie polscy przedsiębiorcy uzyskają dostęp w rodzimej instytucji na miejscu (z obsługą w języku polskim) do preferencyjnego finansowania swojej działalności na  terenie Ukrainy.

Proponowane zmiany wykraczają poza ustawę o współpracy rozwojowej, bowiem bez odpowiednich zmian w ustawie o Banku Gospodarstwa Krajowego oraz ustawie – Prawo bankowe, niemożliwe będzie efektywne zaangażowanie BGK poza terenem Unii Europejskiej.

Z uwagi na fakt, że środki te będą miały charakter preferencyjny, część zaangażowanych przez BGK środków będzie raportowana jako wydatki kwalifikowane ODA w ramach OECD.

Wprowadzenie przedmiotowych zmian na początku 2025 r. umożliwiłoby dostęp do środków unijnych w ramach II filaru Ukraine Facility (konkurs KE wystartował w październiku br. i będzie trwał do wyczerpania środków lub przez 12 miesięcy) i w następstwie implementację programów rozwojowych w Ukrainie w 2025 r. i latach kolejnych.

Zmiany wprowadzane w ustawie o współpracy rozwojowej mają na celu trwałe wpisanie BGK w system instytucji wspierających współpracę rozwojową oraz koordynowanie działań BGK z wieloletnim planem współpracy rozwojowej przyjmowanym przez Radę Ministrów. W ten sposób budują fundament dla pozyskiwania przez BGK środków na realizację zadań rozwojowych ze źródeł zewnętrznych, pozwalając na zwiększenie poziomu oddziaływania przeznaczonych na współpracę rozwojową środków krajowych.

Projekt ustawy przewiduje utworzenie w BGK Finansowego Instrumentu Współpracy Rozwojowej (FIWR). Utworzenie FIWR pozwoli na realizowanie przez BGK działań z zakresu współpracy rozwojowej, między innymi poprzez pozabilansowe środki finansowe, co w konsekwencji umożliwi tworzenie preferencyjnych oraz dedykowanych dla danej potrzeby produktów, wspierając wdrażanie polskiej pomocy rozwojowej. Dotyczy to w szczególności udzielania:

– pożyczek i kredytów (również z preferencyjnym oprocentowaniem),

– gwarancji portfelowych

– pomocy techniczne,

– grantów.

Dzięki temu rozwiązaniu BGK będzie miał możliwość oferowania długoterminowych instrumentów finansowych w krajach trzecich – zarówno w formule bezpośredniego finansowania projektów, jak również finansowania wybranych segmentów gospodarki poprzez pośredniczące banki lokalne, wykorzystując w tym celu różne źródła finasowania, zarówno z budżetu państwa, jak i środków bezzwrotnych lub zwrotnych pochodzących z budżetu UE, od międzynarodowych instytucji finansowych, agencji rozwojowych państw trzecich i innych podmiotów.

Proponowana zmiana ustawy o Banku Gospodarstwa Krajowego ma na celu instytucjonalne wzmocnienie BGK w obszarze współpracy rozwojowej poprzez wyraźne wskazanie, że BGK jako polski bank rozwoju jest uprawniony do wykonywania zadań z zakresu współpracy rozwojowej, jak również rozszerzenie celów działania BGK w tym zakresie poza terytorium Polski.

W Prawie bankowym proponuje się zmianę art. 128b, która dotyczą przede wszystkim możliwości:

– wnioskowania do Komisji Nadzoru Finansowego o powierzenie innemu bankowi lub instytucji finansowej dokonywania oceny zdolności do spłaty zobowiązania i analizy ryzyka wypłaty zobowiązania w przypadku udzielania poręczeń lub gwarancji,

– powierzenia przez bank państwowy (w tym BGK) outsourcingu oceny ryzyka innemu bankowi lub instytucji finansowej, mających siedzibę na terenie państwa członkowskiego UE lub państwa trzeciego, w przypadku wykonywania zadań z zakresu współpracy rozwojowej.

Wprowadzone zmiany są niezbędne z perspektywy oferowania przez BGK w obszarze współpracy rozwojowej produktów, w szczególności o charakterze portfelowym, umożliwiających współpracę w tym zakresie z innymi bankami i instytucjami rozwoju, Europejskim Bankiem Inwestycyjnym, Europejskim Funduszem Inwestycyjnym, Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju, Grupą Banku Światowego lub innymi podmiotami o podobnym profilu działalności. Gwarancje o charakterze portfelowym są najczęściej używanym instrumentem finansowym przez banki europejskie we współpracy rozwojowej, dającym duży efekt mnożnikowy w odniesieniu do zaangażowanych środków. Wprowadzenie przedmiotowej regulacji jest niezbędne z punktu widzenia zbudowania przez BGK produktów i instrumentów finansowych do wykorzystania w Ukrainie, w taki sposób, aby BGK mógł efektywnie zawnioskować i wykorzystać środki z Ukraine Facility.