Surowce krytyczne są niezbędne dla gospodarki UE i szerokiego zestawu niezbędnych technologii w sektorach strategicznych, takich jak energia odnawialna, technologie cyfrowe, lotnictwo i kosmonautyka oraz obronność. Akt w sprawie surowców krytycznych zapewni UE dostęp do bezpiecznych i zrównoważonych dostaw surowców krytycznych, umożliwiając Europie osiągnięcie jej celów klimatycznych i cyfrowych na 2030 r.
Przegląd aktu w sprawie surowców krytycznych
Surowce krytyczne mają duże znaczenie gospodarcze dla Europy, a jednocześnie są bardzo podatne na zakłócenia w dostawach. Surowce krytyczne stoją w obliczu rosnącego światowego popytu, napędzanego dekarbonizacją gospodarek. Na przykład oczekuje się, że popyt UE na metale ziem rzadkich wzrośnie sześciokrotnie do 2030 r. i siedmiokrotnie do 2050 r., a na lit – dwunastokrotnie do 2030 r. i dwudziestojednokrotnie do 2050 r. Obecnie Europa jest w dużym stopniu uzależniona od przywozu, często z jednego państwa trzeciego, a niedawne kryzysy uwypukliły strategiczne zależności UE. Bez wspólnych i terminowych działań zagraża to dobrze funkcjonującemu jednolitemu rynkowi, odporności i konkurencyjności, europejskiemu przemysłowi i wysiłkom UE na rzecz osiągnięcia celów klimatycznych i cyfrowych.
Europejski akt w sprawie surowców krytycznych stanowi kompleksową odpowiedź na te wyzwania. Opierając się na sile jednolitego rynku, akt zapewni, aby UE mogła polegać na silnych, odpornych i zrównoważonych łańcuchach wartości surowców krytycznych. Rozporządzenie wzmocni wszystkie etapy europejskiego łańcucha wartości surowców krytycznych, zdywersyfikuje przywóz do UE w celu zmniejszenia strategicznych zależności, zwiększy zdolność UE do monitorowania i ograniczania ryzyka zakłóceń w dostawach surowców krytycznych oraz poprawi obieg zamknięty i zrównoważoność.
W komunikacie towarzyszącym rozporządzeniu przedstawiono, w jaki sposób UE zamierza wzmocnić swoje globalne zaangażowanie na rzecz rozwoju i dywersyfikacji inwestycji, produkcji i handlu z wiarygodnymi partnerami. UE będzie dążyć do osiągnięcia tych celów we współpracy z państwami trzecimi za pośrednictwem wzajemnie korzystnych partnerstw, z myślą o promowaniu ich własnego rozwoju gospodarczego w zrównoważony sposób, a jednocześnie o tworzeniu bezpiecznych, odpornych, przystępnych cenowo i wystarczająco zróżnicowanych łańcuchów wartości dla UE.
Zgodnie z planem przemysłowym Zielonego Ładu akt w sprawie surowców krytycznych pojawia się wraz z aktem Komisji w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie, którego celem jest zwiększenie produkcji kluczowych technologii neutralnych pod względem emisji dwutlenku węgla na potrzeby łańcuchów dostaw czystej energii.
Kontekst
Przewodnicząca Ursula von der Leyen zapowiedziała akt w sprawie surowców krytycznych w swoim orędziu o stanie Unii z 2022 r., wzywając do rozwiązania problemu zależności UE od importowanych surowców krytycznych poprzez dywersyfikację i zabezpieczenie krajowych i zrównoważonych dostaw surowców krytycznych. Przemówienie jest odpowiedzią na przyjętą przez Radę Europejską deklarację wersalską z 2022 r., w której podkreślono strategiczne znaczenie surowców krytycznych dla zagwarantowania strategicznej autonomii i suwerenności Unii. Stanowi on również odpowiedź na wnioski z Konferencji w sprawie przyszłości Europy oraz na rezolucję Parlamentu Europejskiego z listopada 2021 r. w sprawie strategii UE w zakresie surowców krytycznych.
Dyrekcja Generalna Komisji Europejskiej ds. Rynku Wewnętrznego, Przemysłu, Przedsiębiorczości i MŚP odgrywa kluczową rolę w promowaniu zrównoważonych dostaw i wykorzystania surowców krytycznych w Europie. Dyrekcja generalna jest odpowiedzialna za wdrażanie aktu w sprawie surowców krytycznych wraz z unijną inicjatywą na rzecz surowców oraz Plan działania w sprawie surowców krytycznych z 2020 r. Dyrekcja jest również odpowiedzialna za ocenę krytyczności i sprawozdanie prognostyczne.
Akt w sprawie surowców krytycznych jest częścią planu przemysłowego Zielonego Ładu. Przedstawiony równolegle z unijnym aktem w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie akt w sprawie surowców krytycznych pomoże zwiększyć produkcję w UE kluczowych technologii neutralnych pod względem emisji dwutlenku węgla lub technologii neutralnych emisyjnie, aby zapewnić bezpieczny, zrównoważony i konkurencyjny łańcuch dostaw czystej energii w celu osiągnięcia ambitnych celów UE w zakresie klimatu i energii.
Komisja ocenia surowce pod kątem ich krytyczności od 2011 r. Od tego czasu co trzy lata publikuje zaktualizowany wykaz surowców krytycznych UE. W 2023 r. przeanalizowano 87 materiałów pod kątem ryzyka związanego z podażą i znaczenia dla gospodarki UE a szczegółowe informacje na temat każdego materiału poddanego kontroli przesiewowej. Pracom tym towarzyszy również zaktualizowane badanie prognostyczne dotyczące surowców.
Źródło: Komisja Europejska
