15 listopada 2024 r. Prezydent RP podpisał ustawę z 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych. Tym samym zakończono prace nad implementacją do polskiego porządku prawnego przepisów dyrektywy Rady (UE) 2022/2523 z 14 grudnia 2022 r.

Ustawa implementuje do polskiego porządku prawnego przepisy dyrektywy Rady (UE) 2022/2523 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania międzynarodowych grup przedsiębiorstw oraz dużych grup krajowych w Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L 328 z 22.12.2022, str. 1). Celem dyrektywy jest wdrożenie w Unii Europejskiej (UE) Globalnych zasad przeciwdziałania erozji podstawy opodatkowania („zasad GloBE”), tj. głównej części tzw. Filaru II OECD.

Na podstawie tych zasad, na świecie ma zostać ustanowiony minimalny poziom opodatkowania działalności gospodarczej. Filar II stanowi obok Filaru I jeden z dwóch elementów globalnej reformy podatkowej opracowywanej na forum Inclusive Framework on BEPS1 (dalej jako: Inclusive Framework) przy współpracy z Organizacją Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (dalej jako: OECD), w ramach Projektu do spraw przeciwdziałania erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku 2.0 (tzw. BEPS 2.0).

Filar I OECD zakłada:

1. w ramach Kwoty A, częściowe przeniesienie praw do opodatkowania do jurysdykcji, w których następuje konsumpcja dóbr i usług (dla największych i najbardziej dochodowych grup międzynarodowych) oraz

2. w ramach Kwoty B, zmianę zasad cen transferowych dla transakcji sprzedaży, w ramach których dystrybutor hurtowy nabywa towary od podmiotu powiązanego w celu ich hurtowej dystrybucji na rzecz podmiotów niepowiązanych.

Filar II OECD składa się z:

1. zasad GloBE, które wprowadzają minimalny globalny poziom efektywnego opodatkowania dużych przedsiębiorstw międzynarodowych (tzw. globalny minimalny podatek) oraz

2. traktatowej zasady dodatkowego prawa do opodatkowania (STTR) pozwalającej państwom źródła na nałożenie dodatkowego opodatkowania na niektóre kategorie płatności wychodzące z danej jurysdykcji do podmiotów powiązanych w innej jurysdykcji.

Dyrektywa, a tym samym ustawa implementująca dyrektywę, służą wprowadzeniu wyłącznie zasad GloBE. Zasady GloBE zawarto w dokumencie Inclusive Framework pn. „Wyzwania Podatkowe Wynikające z Cyfryzacji Gospodarki – Modelowe Globalne Zasady Przeciwdziałania Erozji Podstawy Opodatkowania (Filar II)”. Modelowe Zasady GloBE razem z Komentarzem do Modelowych Zasad GloBE, Wytycznymi Administracyjnymi oraz dokumentem o Deklaracji Informacyjnej GloBE, stanowią tzw. Ramy Implementacyjne (Implementation Framework).

Dyrektywa powinna być interpretowana i implementowana z uwzględnieniem Ram Implementacyjnych. W ramach prac prowadzonych pod egidą Inclusive Framework zidentyfikowano kilka kluczowych problemów dotyczących szeroko pojętej architektury międzynarodowego opodatkowania działalności gospodarczej. Po pierwsze, zaobserwowano występowanie konkurencji podatkowej pomiędzy jurysdykcjami. To jest: rywalizację pomiędzy państwami o jak najniższe stawki podatkowe (ang. race to the bottom – wyścig do dna lub wyścig w dół). W ocenie OECD oraz niektórych jurysdykcji zrzeszonych w Inclusive Framework, race to the bottom prowadzić ma do agresywnej optymalizacji podatkowej polegającej na lokowaniu dochodu przez grupy międzynarodowe (potocznie zwane korporacjami) w krajach o najniższym poziomie opodatkowania (np. w rajach podatkowych).

Ustawa wprowadza zmiany w: ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 2805, z późn. zm.), ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2023 r. poz. 120, 295 i 1598 oraz z 2024 r. poz. 619), ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 i 2760 oraz z 2024 r. poz. 879), ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. 2023 r. poz. 2488 oraz z 2024 r. poz. 879), ustawie z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2024 r. poz. 628, 850 i 879), ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2024 r. poz. 935), ustawie z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2023 r. poz. 615, z późn. zm.), ustawie z dnia 9 marca 2017 r. o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami (Dz. U. z 2024 r. poz. 1588) oraz w ustawie z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2105, z późn. zm.).

Jednym z głównych celów reformy międzynarodowego prawa podatkowego było ograniczenie konkurencji w zakresie stawek CIT przez ustanowienie globalnego minimalnego poziomu opodatkowania. Mechanizm przewidziany w Modelowych zasadach OECD opiera się na dwóch powiązanych ze sobą rozwiązaniach (zasadach), których celem jest pobranie dodatkowej kwoty podatku (opodatkowanie wyrównawcze), jeżeli efektywna stawka podatkowa danej grupy międzynarodowej w danej jurysdykcji jest niższa niż 15%. Są to: zasada włączenia dochodu do opodatkowania oraz zasada niedostatecznie opodatkowanych zysków. Dyrektywa GloBE oraz polska ustawa obejmują zarówno grupy międzynarodowe jak i grupy krajowe, tj. grupy, których wszystkie jednostki składowe są zlokalizowane w tym samym państwie członkowskim. Próg skonsolidowanych przychodów, który wyznacza obowiązek stosowania przepisów ustawy wynosi 750 mln euro. Przez jednostki składowe rozumie się jednostki grup międzynarodowych lub grup krajowych. Zgodnie z Dyrektywą GloBE ustawa wyłącza stosowanie przepisów w odniesieniu do niektórych jednostek składowych, głównie tych, które zasadniczo nie prowadzą działalności handlowej lub gospodarczej, a wykonują działalność w interesie ogólnym i które z tych powodów mogą nie podlegać opodatkowaniu w państwie członkowskim, w którym są zlokalizowane.

Ustawa reguluje opodatkowanie: globalnym podatkiem wyrównawczym, krajowym podatkiem wyrównawczym oraz podatkiem wyrównawczym od niedostatecznie opodatkowanych zysków. Podatki te będą stanowić dochód budżetu państwa. Przepisy ustawy będą miały zastosowanie do jednostek składowych grupy międzynarodowej lub grupy krajowej, jeżeli za co najmniej 2 z 4 lat podatkowych bezpośrednio poprzedzających rok podatkowy osiągnęły minimalny przychód grupowy, przez który rozumie się roczny przychód grupy międzynarodowej lub grupy krajowej wykazany w skonsolidowanym sprawozdaniu grupy, wynoszący co najmniej 750 mln euro. Przepisy ustawy co do zasady nie będą miały zastosowania do jednostek wyłączonych. Ustawa określa katalog jednostek wyłączonych, zaliczając do nich m.in.: jednostki rządowe, organizacje międzynarodowe, organizacje nienastawione na zysk czy fundusze emerytalne. Globalny podatek wyrównawczy i podatek wyrównawczy od niedostatecznie opodatkowanych zysków nie będzie obliczany w przypadku grupy krajowej. Przy obliczeniu globalnego podatku wyrównawczego nie będą również uwzględniane jednostki lub jednostki składowe grupy międzynarodowej będące podatnikami krajowego podatku wyrównawczego.

Ustawa wprowadza sankcje karne za niewywiązanie się z obowiązku składania informacji o opodatkowaniu wyrównawczym za rok podatkowy. Penalizacji podlegać będzie także niezłożenie rzeczonej informacji za pomocą środków komunikacji elektronicznej, złożenie jej niezgodnie z wzorem dokumentu elektronicznego oraz podawanie w treści informacji nieprawdy lub zatajanie prawdy. Ponadto ustawa wprowadza kary za naruszenie obowiązku złożenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zawiadomienia o danych jednostki składowej składającej informację.

Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2025 r., z wyjątkiem art. 140 pkt 4 w zakresie art. 14zq § 5 oraz art. 145 pkt 1–3, 5 i 6, które wchodzą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

Źródło: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów; Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej