Komunikat KE: Droga do zdrowej planety dla wszystkich. Plan działania UE na rzecz eliminacji zanieczyszczeń wody, powietrza i gleby

Pathway to a Healthy Planet for All EU Action Plan: 'Towards Zero Pollution for Air, Water and Soil’

  W Komunikacie przedstawiono całościową wizję, zgodnie z którą do 2050 r. zanieczyszczenia na świecie zostaną ograniczone do poziomów, które nie będą już szkodliwe dla zdrowia ludzi i naturalnych ekosystemów. Opisano w nim także kroki, jakie należy podjąć, aby ten cel osiągnąć. W planie tym połączono wszystkie strategie polityczne UE, które są istotne w kontekście zwalczania zanieczyszczeń i zapobiegania im, ze szczególnym naciskiem na wykorzystanie do tego celu rozwiązań cyfrowych. Plan przewiduje przegląd odpowiednich przepisów UE w celu zidentyfikowania ewentualnych luk w unijnym prawodawstwie oraz dziedzin, w których spełnienie obowiązków prawnych wymaga poprawy wdrażania przepisów.

Dążenie do osiągnięcia zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń stanowi przekrojowy cel przyczyniający się do realizacji Agendy ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 i stanowiący uzupełnienie celu osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. w synergii z celami polegającymi na osiągnięciu czystej gospodarki o obiegu zamkniętym oraz przywróceniu różnorodności biologicznej. Stanowi ono część i element wielu inicjatyw takich jak między innymi Europejski Zielony Ład i Komisja będzie w dalszym ciągu uwzględniać dążenie do osiągnięcia zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń w przyszłych inicjatywach strategicznych.

Głównym celem niniejszego planu działania jest zapewnienie wskazówek dotyczących uwzględniania działań mających na celu zapobieganie zanieczyszczeniom we wszystkich odpowiednich strategiach politycznych UE, maksymalizowania synergii w sposób skuteczny i proporcjonalny, przyspieszenia wdrażania tych strategii i identyfikowania możliwych luk lub kompromisów. Aby poprowadzić UE do realizacji wizji zdrowej planety dla wszystkich w 2050 r., w niniejszym planie działania określono kluczowe cele na 2030 r. mające przyspieszyć ograniczenie zanieczyszczenia.

W niniejszym planie działania określono również kluczowe działania na lata 2021–2024 mające być uzupełnieniem wielu odpowiednich działań przedstawionych w innych inicjatywach Europejskiego Zielonego Ładu, w tym strategii w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności. Aby umożliwić UE osiągnięcie do 2050 r. celu, jakim jest zdrowa planeta dla zdrowych ludzi, w planie działania określono najważniejsze cele w zakresie ograniczenia – do 2030 r. – zanieczyszczeń u źródła (w porównaniu ze stanem obecnym). Celem jest:
  • poprawienie jakości powietrza, aby zredukować liczbę przedwczesnych zgonów spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza o 55 proc.;
  • poprawienie jakości wody poprzez ograniczenie ilości zanieczyszczeń, odpadów z tworzyw sztucznych w morzu (o 50 proc.) i uwalnianych do środowiska mikrodrobin plastiku (o 30 proc.);
  • poprawienie jakości gleby poprzez ograniczenie utraty składników pokarmowych i stosowania pestycydów chemicznych o 50 proc.;
  • ograniczenie o 25 % powierzchni ekosystemów UE, w których zanieczyszczenie powietrza zagraża różnorodności biologicznej;
  • zmniejszenie o 30 proc. odsetka osób stale narażonych na hałas komunikacyjny oraz;
  • znaczne ograniczenie wytwarzania odpadów ogółem i zredukowanie o 50 proc. resztkowych odpadów komunalnych.
Ponadto w planie przedstawiono szereg inicjatyw przewodnich, np.:
  • lepsze dostosowanie norm jakości powietrza do najnowszych zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia
  • przegląd norm jakości wody, m. in. w rzekach i morzach UE
  • ograniczenie zanieczyszczenia gleby i usprawnienie rekultywacji gleby
  • przegląd większości unijnych przepisów dotyczących odpadów w celu dostosowania ich do zasad czystej gospodarki o obiegu zamkniętym
  • dążenie do wdrożenia zasady zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń z produkcji i konsumpcji
  • przedstawienie tablicy wyników regionów UE w zakresie wydajności ekologicznej w celu promowania zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń we wszystkich regionach
  • ograniczenie nierówności w zakresie zdrowia spowodowanych faktem, że szkodliwe skutki dla zdrowia w nieproporcjonalnie dużym stopniu dotyczą osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji
  • zmniejszenie śladu zanieczyszczeniowego, jaki pozostawia UE poza swoimi granicami, poprzez ograniczenie wywozu szkodliwych i toksycznych produktów i odpadów do państw trzecich
  • uruchomienie żywych laboratoriów rozwijających ekologiczne rozwiązania cyfrowe i inteligentne rozwiązania na rzecz zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń
  • skonsolidowanie unijnych ośrodków wiedzy na temat zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń oraz zgromadzenie zainteresowanych stron w ramach platformy zainteresowanych stron w dziedzinie zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń
  • skuteczniejsze egzekwowanie zasady zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń wraz z organami ds. ochrony środowiska i innymi władzami.

Źródło: Komisja Europejska