Komunikat KE: Europejska strategia bezpieczeństwa energetycznego (Stabilne i obfite dostawy energii do Europy)

European Energy Security Strategy

COM(2014) 330 final Dobrobyt i bezpieczeństwo Unii Europejskiej zależą od stabilnych i obfitych dostaw energii. Dowodem sukcesu państw członkowskich i UE w tym względzie jest fakt, że obywatele w większości państw członkowskich nie doświadczyli trwałych zakłóceń w zaopatrzeniu w energię od czasu kryzysu naftowego z lat 70. XX w. Dla większości obywateli energia jest dostępna bez przerwy, wszechobecna i dyskretna. Sytuacja ta ma poważny wpływ na czynniki, które stanowią o krajowych decyzjach w sprawie polityki energetycznej, przy czym bezpieczeństwa dostaw nie traktuje się na równi z innymi kwestiami. Strategia opiera się na atutach i doświadczeniach zdobytych w ramach stosowania obecnej polityki oraz dzięki skuteczności reakcji Unii na poprzednie kryzysy energetyczne: Europa poczyniła ogromny postęp w procesie tworzenia wewnętrznego rynku energii o ulepszonej sieci połączeń; jest ona w światowej czołówce pod względem zmniejszania energochłonności i ma bardziej zrównoważony koszyk energetyczny niż jej główni partnerzy. Nazbyt często jednak kwestie bezpieczeństwa energetycznego są podejmowane wyłącznie na poziomie krajowym i nie uwzględnia się w pełni współzależności państw członkowskich. Kluczem do poprawy bezpieczeństwa energetycznego jest, po pierwsze – bardziej zbiorowe podejście oparte na dobrze funkcjonującym rynku wewnętrznym i lepszej współpracy na szczeblu regionalnym i europejskim, szczególnie w przypadku koordynacji rozwoju sieci i otwarcia rynków, a po drugie – bardziej spójne działania zewnętrzne. Obejmuje to zagwarantowanie za pomocą instrumentów rozszerzenia, aby te zasady były stosowane przez kraje kandydujące i potencjalne kraje kandydujące. Obywatele europejscy, a także gospodarki są zależne od bezpiecznych dostaw energii. Na stronie internetowej Energy Security można znaleźć więcej informacji na temat sposobu, w jaki Europejska strategia bezpieczeństwa energetycznego ma zapewnić stabilne i obfite dostawy energii do Europy. Strategia skupia się na zapewnieniu dostaw energii do Unii Europejskiej (UE) z uwagi na sytuację geopolityczną charakteryzującą się uzależnieniem od importu energii. W strategii określono obszary, w których należy podjąć decyzje lub wdrożyć konkretne działania w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej w celu reagowania na problemy związane z bezpieczeństwem energetycznym. Jej podstawą jest osiem kluczowych filarów, które razem sprzyjają ściślejszej współpracy korzystnej dla wszystkich państw członkowskich przy jednoczesnym poszanowaniu krajowych wyborów dotyczących energii, i opierają się na zasadzie solidarności:

Należy podjąć osiem kluczowych działań:

  1. Natychmiastowe działania mające na celu przezwyciężenie poważnych zakłóceń w okresie zimowym 2014/2015 : jest to szczególnie istotne dla krajów, które są zależne od jednego dostawcy gazu i wiąże się ze zwiększaniem pojemności magazynowej, opracowaniem planów bezpieczeństwa dostaw i lepszym wykorzystaniem potencjału skroplonego gazu ziemnego.
  2. Wzmocnienie mechanizmów solidarności/mechanizmów reagowania : w tym koordynacji ocen ryzyka i planowania awaryjnego oraz ochrona strategicznej/krytycznej infrastruktury, takiej jak rurociągi, a także przegląd rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa dostaw gazu.
  3. Zmniejszanie zapotrzebowania na energię : akty prawne, takie jak dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej oraz dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, muszą być rygorystycznie egzekwowane, a inne muszą zostać poddane przeglądowi. Należy podjąć działania w celu zidentyfikowania dalszego potencjału zwiększenia oszczędności energii oraz przeszkód dla rozwoju efektywności energetycznej. W celu przyciągnięcia dalszych inwestycji sektora prywatnego europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne przeznaczą 27 mld EUR na inwestowanie w gospodarkę niskoemisyjną, w tym w efektywność energetyczną.
  4. Zapewnienie dobrze funkcjonującego i w pełni zintegrowanego rynku wewnętrznego połączeń wzajemnych , m.in. poprzez likwidowanie luk unijnej infrastruktury energetycznej i zwiększenie docelowego poziomu zdolności połączeń wzajemnych z 10% w 2020 r. do 15% do 2030 r.
  5. Zwiększenie rodzimej produkcji energii w UE , w tym zwiększenie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii, zrównoważona produkcja energii ze źródeł odnawialnych, pełne wdrożenie dyrektywy w sprawie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla.
  6. Rozwój technologii energetycznych : w celu dalszego zmniejszania zapotrzebowania na energię, zapewnienia dywersyfikacji i konsolidacji wariantów dostaw oraz optymalizacji infrastruktury sieci energetycznej.
  7. Zróżnicowanie dostaw zewnętrznych oraz powiązanej z nimi infrastruktury : w przypadku gazu dostęp do zróżnicowanych źródeł jest niezwykle istotny, podobnie jak utrzymanie importu tego surowca od wiarygodnych dostawców. Należy też zwrócić uwagę na inwestycje w nowe elektrownie jądrowe, aby zagwarantować zróżnicowanie portfela dostawców paliwa jądrowego i ograniczenie uzależnienia od Rosji.
  8. Poprawa koordynacji krajowych polityk energetycznych oraz komunikacji w sprawach zewnętrznych: Mimo, że decyzje dotyczące koszyka energetycznego leżą w gestii państw członkowskich, kwestie stopniowej integracji infrastruktury energetycznej i rynków, wspólnej zależności od zewnętrznych dostawców, potrzeby zapewnienia solidarności w czasach kryzysu oznaczają, że kluczowe decyzje polityczne dotyczące energii powinny być skoordynowane, a UE powinna stworzyć wspólne przesłanie dotyczące zewnętrznych aspektów polityki energetycznej.
W chwili obecnej UE jest jedynym dużym podmiotem gospodarczym produkującym 50 % swojej energii elektrycznej bez emisji gazów cieplarnianych. Sytuację tę należy utrzymać. W perspektywie długoterminowej bezpieczeństwu energetycznemu Unii sprzyja nierozerwalnie z nim związana konieczność przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną, co pozwala zmniejszać zużycie importowanych paliw kopalnych. Niniejsza europejska strategia bezpieczeństwa energetycznego stanowi zatem nieodłączną część ram klimatyczno-energetycznych na rok 2030, a także jest w pełni spójna z unijnymi celami w zakresie konkurencyjności i polityki przemysłowej. Dlatego też ważne jest, by decyzje w sprawie tych ram były podejmowane szybko, jak zaleca Rada Europejska, oraz aby państwa członkowskie wspólnie przystąpiły do przygotowania i wdrożenia długoterminowych planów na rzecz konkurencyjnego, zrównoważonego i bezpiecznego sektora energetycznego. Aby zmierzyć się z problemem bezpieczeństwa energetycznego w szybko zmieniającym się środowisku, konieczna jest elastyczność oraz zdolność do adaptacji i zmian. W związku z tym możliwe jest, że niniejsza strategia będzie musiała ewoluować stosownie do zmieniających się okoliczności. W związku z bieżącymi wydarzeniami na Ukrainie i możliwością wystąpienia zakłóceń w dostawach energii, krótkoterminowe działania muszą dotyczyć tych krajów, które są zależne od jednego dostawcy gazu. Jeśli chodzi o najbliższy sezon zimowy, Komisja będzie współpracować z państwami członkowskimi, organami regulacyjnymi, operatorami systemów przesyłowych i innymi operatorami w celu zwiększenia gotowości Unii na ewentualne zakłócenia. Szczególny nacisk będzie położony na obszary szczególnie narażone, na zwiększanie pojemności magazynowej (np. pełne wykorzystanie łotewskiej pojemności magazynowej w regionie Morza Bałtyckiego), na tworzenie rewersów (wykorzystanie udanego przykładu protokołu ustaleń Słowacji/Ukrainy), na opracowanie planów bezpieczeństwa dostaw na szczeblu regionalnym oraz na lepsze wykorzystanie potencjału skroplonego gazu ziemnego (LNG). Państwa członkowskie są zobowiązane do zgromadzenia i utrzymywania minimalnych rezerw ropy naftowej i produktów ropopochodnych, co pozwoli ograniczyć ryzyko zakłóceń w dostawach. Obecne zapasy odpowiadają zapotrzebowaniu na około 120 dni, co znacznie przewyższa minimalne wymagane zaopatrzenie na 90 dni. Ponadto obowiązek utrzymywania zapasów przez UE jest zgodny i powiązany z obowiązkiem zgromadzenia zapasu ropy naftowej w ramach Międzynarodowej Agencji Energetycznej (MAE). Stosowność i skuteczność tych instrumentów została udowodniona. Gwarancja, że fizyczny niedobór energii prawdopodobnie nie wystąpi jest podstawowym elementem pozwalającym powstrzymać wahania cen w przypadku kryzysu. UE powinna zatem propagować dalszą współpracę międzynarodową i przejrzystość, jeśli chodzi o zapasy ropy i rynki ropy, zwłaszcza jeśli chodzi o nowych dużych konsumentów, takich jak Chiny czy Indie UE jest także lepiej przygotowana na zakłócenia w dostawach gazu. Istnieją europejskie przepisy mające na celu zabezpieczenie dostaw dla odbiorców chronionych (np. klientów, którzy wykorzystują gaz w celach grzewczych) w skrajnych warunkach, w tym w przypadku zakłócenia pracy infrastruktury w normalnych warunkach zimowych; państwa członkowskie muszą sporządzać plany gotowości na wypadek zagrożeń i plany działania w sytuacjach wyjątkowych. Grupa Koordynacyjna ds. Gazu, obejmująca państwa członkowskie, organy regulacyjne i wszystkie zainteresowane strony, okazała się skuteczną ogólnounijną platformą służącą do wymiany informacji między ekspertami i koordynowania działań. Przepisy te stanowią europejskie ramy, które pozwalają zbudować zaufanie i zapewniają solidarność, gwarantują bowiem, że państwa członkowskie wypełniają swoje krajowe zobowiązania i wspólnie działają na rzecz poprawy bezpieczeństwa dostaw.

Źródło: Komisja Europejska