Critical Raw Materials Resilience: Charting a Path towards greater Security and Sustainability

Ogromne zapotrzebowanie na zasoby (energię, żywność i surowce) wywiera ogromną presję na planetę, odpowiadając za połowę emisji gazów cieplarnianych i ponad 90 % utraty różnorodności biologicznej i deficytu wody. Rozszerzenie zakresu gospodarki o obiegu zamkniętym będzie miało zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. oraz oddzielenia wzrostu gospodarczego od wykorzystania zasobów i utrzymania wykorzystania zasobów w ramach ograniczeń planety.

Dostęp do zasobów i zrównoważony rozwój mają kluczowe znaczenie dla odporności UE w obszarze surowców. Osiągnięcie bezpieczeństwa zasobów wymaga działań na rzecz dywersyfikacji dostaw zarówno ze źródeł pierwotnych, jak i wtórnych, zmniejszenia zależności oraz poprawy w zakresie zasobooszczędności i obiegu zamkniętego, w tym zrównoważonego projektowania produktów. Dotyczy to wszystkich surowców, w tym metali nieszlachetnych, minerałów przemysłowych, agregatów i surowców biotycznych, ale jest jeszcze bardziej konieczne w przypadku surowców, które mają kluczowe znaczenie dla UE.

Dodatkowo kryzys związany z COVID-19 ujawnił, jak szybko i jak głęboko mogą zostać zakłócone globalne łańcuchy dostaw. Komisja zaproponowała ambitny plan odbudowy w następstwie COVID-19 w celu zwiększenia odporności i otwartej strategicznej autonomii oraz wspierania transformacji prowadzącej do bardziej ekologicznej, cyfrowej gospodarki. Niniejszy komunikat ma zapewnić odporność poprzez bezpieczne i zrównoważone dostawy surowców krytycznych i w związku z tym może w znacznym stopniu przyczynić się do odbudowy i długoterminowej transformacji gospodarki.

W oparciu o unijną inicjatywę na rzecz surowców w niniejszym komunikacie przedstawiono:

–wykaz surowców krytycznych dla UE 2020

–wyzwania dla bezpiecznych i stabilnych dostaw surowców krytycznych oraz działania mające na celu zwiększenie odporności UE i otwartej strategicznej autonomii.

Komisja co trzy lata dokonuje przeglądu wykazu surowców krytycznych dla UE. Pierwszy wykaz opublikowała w 2011 r., a następnie zaktualizowała go w 2014 r. i 2017 r.7 Ocenę oparto na danych z niedawnej przeszłości i widać w niej, jak zmieniała się krytyczność od czasu opublikowania pierwszego wykazu. Nie przewiduje się w niej przyszłych tendencji. Dlatego też Komisja przedstawia również prognozę (zob. poniżej).

W ocenie za 2020 r. zastosowano tę samą metodykę co w 2017 r. Wykorzystano w niej średnią za ostatni pełny okres pięciu lat dla UE bez Zjednoczonego Królestwa (UE-27). W ramach oceny zbadano 83 surowce (o 5 więcej niż w 2017 r.) i, w miarę możliwości, zbadano dokładniej niż w poprzednich ocenach, gdzie w łańcuchu wartości występuje krytyczność: w wydobyciu lub przetwórstwie.

Znaczenie gospodarcze i ryzyko związane z dostawami są dwoma głównymi parametrami stosowanymi do określania krytyczności dla UE. Znaczenie gospodarcze obejmuje szczegółową analizę przydziału surowców do przeznaczeń końcowych w oparciu o zastosowania przemysłowe. Ryzyko związane z dostawami dotyczy koncentracji na poziomie krajowym światowej produkcji surowców pierwotnych i zaopatrywania UE, sprawowania rządów w państwach dostawcach, w tym w odniesieniu do aspektów środowiskowych, udziału recyklingu (tj. surowców wtórnych), zastępowania, uzależnienia od przywozu do UE oraz ograniczeń w handlu w państwach trzecich.

Powstały w ten sposób wykaz surowców krytycznych stanowi merytoryczne narzędzie wspierające rozwój polityki UE. Komisja bierze ten wykaz pod uwagę przy negocjowaniu umów handlowych lub w działaniach na rzecz wyeliminowania zakłóceń w handlu. Wykaz pomaga określić potrzeby inwestycyjne oraz ukierunkować badania i innowacje w ramach unijnych programów „Horyzont 2020”, „Horyzont Europa” i programów krajowych, w szczególności w kwestii nowych technologii górniczych, zastępowania i recyklingu. Jest on również istotny dla gospodarki o obiegu zamkniętym, propagowania zrównoważonego i odpowiedzialnego zaopatrywania oraz dla polityki przemysłowej. Państwa członkowskie i przedsiębiorstwa mogą go również wykorzystywać jako unijne ramy odniesienia dla opracowania własnych szczegółowych ocen krytyczności.

Wykaz UE z 2020 r. zawiera 30 surowców w porównaniu z 14 w 2011 r., 20 w 2014 r. i 27 w 2017 r. W wykazie pozostaje 26 surowców. Boksyt, lit, tytan i stront dodano do wykazu po raz pierwszy. Z helem nadal wiążą się obawy dotyczące koncentracji podaży, ale usunięto go z wykazu surowców krytycznych na 2020 r. ze względu na spadek jego znaczenia gospodarczego. Komisja będzie nadal uważnie monitorować hel ze względu na jego znaczenie dla szeregu nowych zastosowań cyfrowych. Będzie również uważnie monitorować nikiel w związku z rozwojem sytuacji związanej ze wzrostem zapotrzebowania na surowce do produkcji baterii.

Wiedza i inteligencja to fundamenty świadomego procesu decyzyjnego. Komisja stworzyła już unijny system informacji o surowcach i będzie go udoskonalać, ale należy zrobić więcej. W tym celu Komisja zintensyfikuje swoje działania w ramach sieci prognozowania strategicznego w celu opracowania solidnych dowodów i planów scenariuszy dotyczących dostaw, zapotrzebowania i wykorzystania surowców w sektorach strategicznych. Metodyka oceny krytycznej może zostać poddana przeglądowi na potrzeby następnego wykazu (2023), aby uwzględnić najnowszą wiedzę.

UE wniesie wkład w globalne działania na rzecz lepszego zarządzania zasobami we współpracy z odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi.

Ta baza wiedzy powinna umożliwić strategiczne planowanie i prognozowanie, odzwierciedlając cel UE, jakim jest stworzenie do 2050 r. gospodarki cyfrowej i neutralnej dla klimatu, oraz zwiększenie wpływu UE na arenie światowej. Aspekt geopolityczny powinien również stanowić istotny element prognoz, umożliwiając Europie przewidywanie przyszłych potrzeb i reagowanie na nie.

Źródło: Komisja Europejska