COMMUNICATION FROM THE COMMISSION on a Retail Payments Strategy for the EU
COM/2020/592 final
W dniu 24 września 2020 r. Komisja Europejska przekazała do organów Unii komunikat w sprawie unijnej strategii w zakresie płatności detalicznych. Wychodząc od stwierdzenia, że płatności odeszły od roli technicznego zaplecza gospodarki i stają się strategicznym jej ogniwem, zwraca uwagę na sposób w jaki nowoczesne rozwiązania cyfrowe zmieniają gospodarkę europejską. Innowacje cyfrowe wpływają na sposób świadczenia usług finansowych, dlatego Komisja Europejska planuje podjąć działania w celu lepszego zapanowania nad rozwiązaniami dotyczącymi płatności detalicznych w Europie.
Strategia Komisji Europejskiej w zakresie płatności ma na celu wzmocnienie europejskich rozwiązań i poprawę ich pozycji konkurencyjnej wobec dotychczasowych rozwiązań, których źródła są często poza Europą. Bardzo duże znaczenie Komisja chce zapewnić płatnościom natychmiastowym, planując ich pełne wdrożenie w Unii Europejskiej do końca 2021 roku. Jeżeli będzie to niezbędne, Komisja dopuszcza również możliwość narzucenia państwom członkowskim obowiązku obsługi płatności natychmiastowych, poprzez korektę przepisów dotyczących przelewów natychmiastowych SEPA.
Płatności, niegdyś stanowiące zwyczajny element zaplecza technicznego, nabrały w ostatnim czasie strategicznego znaczenia. Stanowią one jeden z fundamentów europejskiej gospodarki. W komunikacie z grudnia 2018 r. Komisja wyraziła swoje poparcie dla „wprowadzenia w UE w pełni zintegrowanego systemu płatności natychmiastowych, aby ograniczyć ryzyko i podatność na zagrożenia w systemach płatności detalicznych oraz zwiększyć autonomię istniejących rozwiązań płatniczych”. Jak podkreślono w strategii finansów cyfrowych, którą przyjęto wraz z niniejszym komunikatem, innowacje cyfrowe radykalnie zmieniają sposób świadczenia usług finansowych. Sektor płatności detalicznych stoi na czele tej tendencji, a tempo i skala zmian technologicznych w tym sektorze wymagają szczególnych i ukierunkowanych środków z zakresu polityki, które wykraczają poza horyzontalny zakres strategii finansów cyfrowych.
Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat w przypadku większości innowacji w dziedzinie płatności koncentrowano się na poprawie interfejsów użytkownika (np. aplikacje mobilne) lub rozwiązań typu front-end bez wprowadzania fundamentalnych zmian w zakresie stosowanych instrumentów płatniczych (karty płatnicze, przelewy bankowe itp.). Niedawno pojawiło się jednak kilka istotnych tendencji. Dokonywanie płatności stało się mniej widoczne i w coraz większym stopniu uległo dematerializacji i odbywa się z pominięciem pośrednictwa bankowego. Giganci technologiczni zaczęli prowadzić aktywne działania w sektorze płatności. Ponieważ odnoszą oni korzyści ze znacznych efektów sieciowych, mogą stanowić wyzwanie dla usługodawców posiadających ugruntowaną pozycję na rynku. Co więcej, wraz z pojawieniem się kryptoaktywów (w tym tzw. „stabilnych kryptowalut”) w niedługim czasie mogą oni zacząć oferować przełomowe rozwiązania płatnicze oparte na szyfrowaniu oraz technologii rozproszonego rejestru. Mimo tej fali innowacji większość nowych rozwiązań w zakresie płatności cyfrowych nadal w znacznym stopniu opiera się na wykorzystaniu tradycyjnych kart płatniczych lub przelewów bankowych, niezależnie od tego, czy oferują je banki zasiedziałe, firmy obsługujące karty płatnicze, spółki z branży technologii finansowych czy giganci technologiczni.
Innowacje i cyfryzacja będą w dalszym ciągu przyczyniać się do zmiany sposobu funkcjonowania płatności. Dostawcy usług płatniczych będą w coraz większym stopniu odchodzić od starych kanałów płatności i tradycyjnych instrumentów płatniczych i opracują nowe sposoby inicjowania płatności wykorzystujące elementy garderoby (zegarki, okulary, paski itp.) lub części ciała, niekiedy nawet eliminując potrzebę posiadania przy sobie urządzenia płatniczego i wykorzystując zaawansowane techniki uwierzytelniania, jak np. techniki oparte na biometrii. W miarę rozwoju internetu rzeczy urządzenia takie jak lodówki, samochody i maszyny przemysłowe będą w coraz większym stopniu łączyć się z internetem i staną się elementami pośredniczącymi transakcji ekonomicznych.
W ostatnich latach można było zaobserwować znaczne usprawnienia, które można przypisać głównie rozwojowi jednolitego obszaru płatności w euro (SEPA) oraz harmonizacji przepisów w zakresie płatności detalicznych. Unijny rynek płatności nadal jest jednak w dużej mierze rozdrobiony na poszczególne państwa, gdyż większość krajowych rozwiązań płatniczych opartych na kartach lub płatnościach natychmiastowych nie działa w wymiarze transgranicznym. Przynosi to korzyści kilku dużym podmiotom działającym w skali ogólnoświatowym, które „przejęły” cały rynek wewnątrzeuropejskich płatności transgranicznych.
Jednocześnie w ostatnim czasie odnotowano wiele obiecujących zmian. Na przykład w dniu 2 lipca 2020 r. grupa złożona z 16 europejskich banków uruchomiła projekt Europejskiej Inicjatywy Płatniczej w celu opracowania ogólnoeuropejskiego rozwiązania płatniczego do 2022 r. Komisja i Europejski Bank Centralny (EBC) od samego początku udzieliły tej inicjatywie swojego poparcia politycznego i z zadowoleniem przyjęły jej uruchomienie. Ostatnio pojawiły się inne obiecujące inicjatywy oparte na rynku, które mają na celu opracowanie wspólnych infrastruktur, zwiększenie współpracy i interoperacyjności między krajowymi rozwiązaniami płatniczymi i opracowanie nowych wspólnych rozwiązań płatniczych.
Wszystkie wymienione inicjatywy świadczą o dynamicznej sytuacji na europejskim rynku płatności. Istnieje jednak ryzyko wystąpienia niespójności oraz dalszej fragmentacji rynku. Ponadto unijna strategia w zakresie płatności detalicznych musi opierać się na jasnych ramach „zarządzania”. Instytucje Unii – w szczególności Komisja – mogą pełnić rolę katalizatora politycznego, polegając jednocześnie w pełni na sektorze prywatnym w kwestii opracowania odpowiednich rozwiązań płatniczych. Kluczowe znaczenie ma zatem opracowanie jasnej wizji, określenie oczekiwanego kierunku działań oraz objęcie przyszłych działań jednymi, spójnymi i nadrzędnymi ramami polityki. Taki właśnie jest cel niniejszego komunikatu.
Wizja Komisji dotycząca unijnych płatności detalicznych jest następująca:
– obywatele i przedsiębiorstwa w Europie korzystają z szerokiej gamy zróżnicowanych i wysokiej jakości rozwiązań płatniczych, wspieranych przy pomocy konkurencyjnego i innowacyjnego rynku płatności i opartych na infrastrukturach, które są bezpieczne, wydajne i łatwo dostępne;
– dostępne są konkurencyjne rozwiązania płatnicze opracowane w Europie i stosowane na skalę ogólnoeuropejską, które wspierają europejską suwerenność gospodarczo-finansową oraz
– UE wnosi znaczny wkład w usprawnianie płatności transgranicznych realizowanych z jurysdykcjami spoza UE, w tym przekazów pieniężnych, tym samym wspierając międzynarodową rolę euro oraz „otwartą strategiczną autonomię” UE.
Źródło: Komisja Europejska, ngo.pl – Portal organizacji pozarządowych