Od 1 stycznia 2023 r. w Niemczech weszła w życie ustawa o łańcuchu dostaw z 16 lipca 2021 r. (Gesetz über die unternehmerischen Sorgfaltspflichten in Lieferketten Vob. 16 Juli. 2021 (Bundesgesetzblatt Jahrgang 2021 Teil | Nr. 46, ausgegeben zu Bonn am. 22. Juli 2021)) nakładająca na największe niemieckie przedsiębiorstwa rozszerzone obowiązki należytej staranności (due diligence) w obszarze ESG, dotyczące spełniania standardów prawnych ochrony praw człowieka oraz ochrony środowiska (jak np. zakazu pracy przymusowej czy wykorzystywania w swojej działalności szkodliwych substancji szkodzących środowisku).

Co do zasady, nowe zobowiązania zostały nałożone na niemieckie przedsiębiorstwa, które zatrudniają powyżej 3000 pracowników, wliczając w to pracowników spółek z grupy („Przedsiębiorstwa zobowiązane”). Od początku 2024 r. zakres zastosowania Ustawy zostanie rozszerzony także na przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 1000 pracowników.

Nałożone na Przedsiębiorstwa zobowiązane wymagania dotyczące należytej staranności odnoszą się do całego łańcucha dostaw, w stosunku do wszystkich oferowanych przez nie towarów oraz usług. Łańcuch dostaw obejmuje wszystkie etapy wymagane do wyprodukowania danego towaru lub świadczenia określonej usługi, także podejmowane poza obszarem Niemiec (łącznie z wydobywaniem surowców).

Do działań w ramach łańcucha dostaw Ustawa zalicza działania Przedsiębiorców zobowiązanych, ich dostawców bezpośrednich (czyli dostawców będących stronami umów z Przedsiębiorstwem zobowiązanym), a także dostawców pośrednich. 

W związku z tym oddziaływanie tej regulacji rozciągnie się również na podmioty z innych państw, posiadające z niemieckimi Przedsiębiorstwami zobowiązanymi określone powiązania gospodarcze. Dotyczyć to będzie również dostawców z Polski.

Wymagania nałożone przez Ustawę w stosunku do dostawców bezpośrednich w dużej mierze pokrywają się z wymaganymi działaniami, jakie Przedsiębiorstwa zobowiązane muszą podjąć we własnej firmie. Obejmują one przede wszystkim:

• podejmowanie środków zapobiegających naruszeniom (właściwy dobór dostawców, wprowadzenie do umów klauzul zobowiązujących do przestrzegania wyznaczonych standardów oraz klauzul wprowadzających oparte na analizie ryzyka mechanizmy kontrolne dostawcy),
• wprowadzenie procedury zgłaszania naruszeń dokonanych przez dostawców bezpośrednich,
• stosowanie środków naprawczych w razie wystąpienia naruszenia.

Aby umożliwić Przedsiębiorstwu zobowiązanemu realizację tych obowiązków, dostawca bezpośredni będzie musiał uwzględnić konieczność przekazywania Przedsiębiorstwu zobowiązanemu określonych informacji na temat swojej działalności, a także możliwość przyjęcia na siebie nowych dodatkowych zobowiązań umownych, np. do przeprowadzenia przez Przedsiębiorstwo zobowiązane kontroli, audytów, prowadzenia szkoleń dla pracowników dostawcy czy wprowadzenia określonych systemów certyfikacyjnych.

W razie wystąpienia naruszeń po stronie dostawcy bezpośredniego, będzie on zobowiązany współpracować z Przedsiębiorstwem zobowiązanym w celu przyjęcia środków naprawczych. W przypadku najpoważniejszych naruszeń, w ostateczności niemiecki przedsiębiorca może być zobowiązany nawet do zakończenia współpracy.

W odniesieniu do dostawców pośrednich Ustawa przewiduje łagodniejsze wymogi, niemniej jednak Przedsiębiorstwo zobowiązane również musi wykazać się należytą starannością (due diligence) w objętym przez Ustawę obszarze ESG. Warto również wspomnieć, że Ustawa traktuje jako zakazane obchodzenie obowiązków dotyczących dostawców bezpośrednich, poprzez zawieranie transakcji lub ukształtowanie współpracy w taki sposób, aby zakwalifikować dostawcę bezpośredniego jako pośredniego.