Poradnik Kwestie środowiskowe w „Programie Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027” został przygotowany, aby przybliżyć i wytłumaczyć środowiskowe zasady horyzontalne i kwestie środowiskowe w projektach FENG.

Niniejsza publikacja została przygotowana dla wszystkich osób, które chciałyby dowiedzieć się, w jaki sposób kwestie środowiskowe zostały ujęte w systemie wdrażania Programu FENG. Przedstawione tu treści mają pomóc w zrozumieniu zasad i zagadnień środowiskowych wdrażanych w FENG, ale nie przesądzają o możliwości uzyskania dofinansowania. Nie są też podstawą do powoływania się na nie w procedurze odwoławczej, gdyż nie stanowią źródła prawa.

Link do dokumentu

Przykłady projektów zaprezentowane w Poradniku są fikcyjne i służą jako punkt odniesienia na potrzeby doboru odpowiedniego wskaźnika środowiskowego, ilustrującego daną zasadę lub aspekt środowiskowy. Nie są to jednak wzorcowe przykłady projektów ani wskaźników środowiskowych dla danego działania lub modułu i nie należy ich kopiować do projektów.

Na początku Poradnika znajduje się syntetyczny przegląd środowiskowych przepisów prawnych, które mogą mieć zastosowanie w FENG, dalej została opisana zasada zrównoważonego rozwoju oraz zasada „nie czyń poważnej szkody” (DNSH), a także najistotniejsze zagadnienia środowiskowe w FENG, takie jak: ekoprojektowanie i ekoinnowacje, efektywność energetyczna, audyty energetyczne, oceny cyklu życia produktu i śladu środowiskowego produktu (LCA/PEF), weryfikacja technologii środowiskowych (ETV), zmniejszanie emisji zanieczyszczeń czy zagadnienia z zakresu gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ).

W dalszej części Poradnika znajduje się krótki opis modułów (I Priorytet) oraz działań i instrumentów (II i III Priorytet) programu FENG, wskazujący czego dotyczy wsparcie i dla kogo jest przeznaczone.

Następnie opisano obligatoryjne dla wszystkich projektów FENG kryterium wspólne: Projekt spełnia zasadę zrównoważonego rozwoju oraz zasady 6R i inne aspekty środowiskowe, których prawidłowe zastosowanie warunkuje spełnienie powyższego kryterium. Każda zasada z 6R (refuse, reduce, reuse, recover, recycle, rethink) została opisana w odrębnym rozdziale i opatrzona przykładami projektów.

Ponadto, w Poradniku zaprezentowano najczęściej popełniane błędy, skutkujące negatywną oceną projektu, wraz z rekomendacjami sugerującymi, w jaki sposób można ich uniknąć.

Istotną część Poradnika stanowi opis i analiza dokumentów aplikacyjnych tj. wniosek o dofinansowanie wraz z instrukcją jego wypełniania, umowa o dofinansowanie oraz formularz „Analiza zgodności projektu z polityką ochrony środowiska Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027”, a także listy sprawdzające: „Lista sprawdzająca do weryfikacji kwestii środowiskowych w projekcie Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027” oraz ”Lista sprawdzająca do kontroli projektów pod kątem środowiskowym na miejscu realizacji projektu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027”.

W Poradniku przedstawiono również działania zaradcze wynikające z oceny DNSH przeprowadzonej dla poszczególnych typów działań FENG, dotyczące m.in. zielonych zamówień publicznych, czy hierarchii postępowania z odpadami, oraz rekomendacje wynikające ze Strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (SOOŚ), w zakresie m.in. postępowania z niebezpiecznymi substancjami, czy zabezpieczenia przed cyberatakami oraz praktyczne wskazówki, dotyczące weryfikowania oraz kontrolowania ww. działań zaradczych.

W podsumowaniu przedstawiono natomiast najważniejsze wnioski i rekomendacje, z których wynika, że realizacja projektów przy zastosowaniu zasad prośrodowiskowych i proklimatycznych przynosi szereg wymiernych korzyści nie tylko dla środowiska, ale również dla beneficjentów FENG.

The “Environmental Issues in European Funds for Smart Economy Programme 2021- 2027 Guide” has been prepared to present and explain horizontal environmental principles and environmental issues in EFSE projects.

At the beginning of the guide there is a synthetic overview of the environmental legislation that may apply to EFSE, then the principle of sustainable development and the principle of „do no significant harm” (DNSH) are described, as well as the main environmental issues in EFSE, such as: eco-design and eco-innovations, energy efficiency, energy audits, Life Cycle Assessment and Product Environmental Footprint (LCA/PEF), Environmental Technology Verification (ETV), reduction of pollutant emissions and issues related to the circular economy.

The rest of the guide contains a brief description of the modules (Priority I) and measures and instruments (Priority II and III) of the EFSE programme, indicating what the support covers and who it is intended for.

It then describes a common criterion that is obligatory for all EFSE projects: The
project complies with the principle of sustainable development and the 6R principles
and other environmental aspects, the correct application of which determines the
fulfilment of the above criterion. Each of the 6R principles (refuse, reduce, reuse,
recover, recycle, rethink) is described in a separate chapter and illustrated with
project examples.

In addition, the guide presents the most common mistakes that lead to a negative evaluation of a project, together with recommendations on how to avoid them.

An important part of the guide is the description and analysis of the application documents, i.e. the application for co-financing with instructions for its completion, the co-financing agreement and the form „Analysis of the project’s compliance with the environmental protection policy European Funds for Smart Economy 2021-2027”, as well as checklists: „Checklist for verifying environmental issues in the European Funds for Smart Economy 2021-2027 project” and „Checklist for environmental inspection of projects on the site of the European Funds for Smart Economy 2021-2027 project”.

The guide also presents mitigation measures resulting from the DNSH assessment carried out for each type of EFSE activity, e.g. related to green public procurement or the waste management hierarchy and recommendations resulting from the Strategic Environmental Assessment (SEA), e.g. related to the handling of hazardous substances or protection against cyber-attacks, as well as practical tips for the verification and control of the above-mentioned mitigation measures.

The summary presents the main conclusions and recommendations, which show that implementing projects according to pro-environment and pro-climate principles brings a number of measurable benefits, not only for the environment, but also for EFSE beneficiaries.

Źródło: Departament Programów Wsparcia Innowacji i Rozwoju, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej