Szanowni Państwo, Członkowie Związku Pracodawców Polska Miedź

Uprzejmie informuję, że do konsultacji publicznych skierowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych oraz niektórych innych ustaw – tzw. ETS1 (numer z wykazu UC39).

Przedmiotowy projekt aktu prawnego wraz z Uzasadnieniem oraz Oceną Skutków Regulacji dostępny jest na stronach Rządowego Centrum Legislacji pod adresem:

https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12397351/katalog/13125016#13125016

Uprzejmie proszę o przekazywanie ewentualnych uwag, opinii i stanowisk do projektu w terminie do 7 maja 2025 roku na adres: kuydowicz@pracodawcy.pl w formie tabeli uwag przesyłanej w załączeniu, w wersji elektronicznej umożliwiającej edytowanie tekstu.

W ramach unijnego pakietu prawodawczego znanego pod nazwą „Fit for 55” („Gotowi na 55”) zostały przyjęte m.in. następujące akty prawa UE, które wymagają wdrożenia lub wykonania w krajowym porządku prawnym:

1. dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/959 z dnia 10 maja 2023 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych w Unii oraz decyzję (UE) 2015/1814 w sprawie ustanowienia i funkcjonowania rezerwy stabilności rynkowej dla unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, dalej: dyrektywa 2023/959;
2. dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/958 z dnia 10 maja 2023 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w odniesieniu do wkładu lotnictwa w unijny cel zmniejszenia emisji w całej gospodarce i odpowiedniego wdrożenia globalnego środka rynkowego, dalej: dyrektywa 2023/958;
3. rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/857 z dnia 19 kwietnia 2023 r. zmieniające rozporządzenie (UE) 2018/842 w sprawie wiążących rocznych redukcji emisji gazów cieplarnianych przez państwa członkowskie od 2021 r. do 2030 r. przyczyniających się do działań na rzecz klimatu w celu wywiązania się z zobowiązań wynikających z porozumienia paryskiego oraz zmieniające rozporządzenie (UE) 2018/1999, dalej: rozporządzenie 2023/857;
4. rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/839 z dnia 19 kwietnia 2023 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) 2018/841 w odniesieniu do zakresu stosowania, uproszczenia przepisów dotyczących sprawozdawczości i zgodności oraz określenia celów państw członkowskich na 2030 r., a także zmiany rozporządzenia (UE) 2018/1999 w odniesieniu do poprawy monitorowania, sprawozdawczości, śledzenia postępów i przeglądu, dalej: rozporządzenie 2023/839;
5. rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/957 z dnia 10 maja 2023 r. zmieniające rozporządzenie (UE) 2015/757 w celu włączenia transportu morskiego do unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji oraz monitorowania, raportowania i weryfikacji emisji dodatkowych gazów cieplarnianych i emisji z dodatkowych typów statków, dalej: rozporządzenie 2023/957.

Dodatkowo zachodzi potrzeba wykonania niektórych przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 663/2009 i (WE) nr 715/2009, dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 94/22/WE, 98/70/WE, 2009/31/WE, 2009/73/WE, 2010/31/UE, 2012/27/UE i 2013/30/UE, dyrektyw Rady 2009/119/WE i (EU) 2015/652 oraz uchylenia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 525/2013, dalej: rozporządzenie 2018/1999.

Projektowana regulacja w zasadniczej części dokonuje transpozycji przepisów wprowadzonych dyrektywą 2023/959 oraz dyrektywą 2023/958 modyfikujących zasady funkcjonowania systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (dalej: system EU ETS) w odniesieniu do instalacji i sektora lotniczego, a także włącza po raz pierwszy do systemu EU ETS działania w zakresie transportu morskiego. Należy zauważyć, że dyrektywa 2023/959 ustanawia również nowy systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych dla sektora bytowo-komunalnego, sektora transportu drogowego oraz sektorów dodatkowych (ang. Buildings and Road Transport, BRT). Ze względu na to, że nowy system swoją specyfiką powoduje konieczność wprowadzenia regulacji prawnych nie zawsze zbieżnych z tymi, które są przewidziane dla podmiotów objętych systemem EU ETS, podjęto decyzję o oddzielnym procedowaniu zmian w zakresie tych zagadnień. Niniejszy projekt ma na celu dopełnienie wdrożenia wyżej wymienionych przepisów prawa UE do polskiego porządku prawnego, w zakresie przepisów odnoszących się do systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Oprócz ww. aktów prawnych wykonania wymagają wydane na ich podstawie akty wykonawcze i akty delegowane.

Ww. przepisy prawa UE są efektem prac mających na celu dostosowanie wybranych obszarów do nowego celu redukcji emisji gazów cieplarnianych (o 55 % do 2030 r. w porównaniu z poziomem emisji w 1990 r.), zatwierdzonego przez Radę Europejską w grudniu 2020 r. Jednym z instrumentów służących osiągnięciu tego celu jest zaproponowana przez UE reforma systemu EU ETS.

Zmiany wprowadzone dyrektywą 2023/959 w odniesieniu do instalacji dotyczą zmiany podejścia włączania instalacji do systemu EU ETS oraz zagadnień dotyczących zasad przydziału uprawnień do emisji. Nowe podejście zakłada możliwość utrzymania w systemie EU ETS instalacji, które po dokonaniu modernizacji procesów produkcyjnych nie generują emisji lub są instalacjami niskoemisyjnymi. Instalacje takie nie zostają automatycznie wyłączone z systemu i mogą nadal być nim objęte a jako bonus za poniesione koszty inwestycyjne otrzymywać na swoją produkcję przydział bezpłatnych uprawnień do emisji. W tym samym kierunku idzie regulacja odnosząca się do zasad stosowania międzysektorowego współczynnika korygującego (ang. Cross-Sectoral Correction Factor, CSCF). CSCF ma zastosowanie w przypadku gdy liczba bezpłatnych uprawnień do emisji przekracza liczbę dostępnych na ten cel uprawnień, w związku z podziałem całkowitej unijnej puli uprawnień na pulę aukcyjną (57 %) i pulę do nieodpłatnego przydziału (43 %). Zmiana związana ze stosowaniem CSCF polega na tym, że instalacje mieszczące się w przedziale 10 % najbardziej wydajnych podinstalacji dla odpowiednich wskaźników referencyjnych otrzymują przydział uprawnień niepomniejszony za pomocą tego wskaźnika. Dyrektywa 2023/959 wprowadza też przeciwstawne rozwiązania, które zaostrzają zasady przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji. Dotyczą one podwyższenia progów dostosowania wskaźników referencyjnych (tzw. benchmark), które ustalone zostały na poziomie 0,3 % dla niższego progu i 2,5 % dla wyższego progu (w okresie 2021–2025 były one określone na poziomie 0,2 % i 1,6 %). Podwyższenie progów ma największy wpływ na przydział bezpłatnych uprawnień np. benchmark dla ciepła, po zmniejszeniu progu do 2,5 % będzie wynosił tylko 31,15 (uprawnienia/TJ) podczas gdy rzeczywisty wskaźnik emisyjności przy spalaniu gazu ziemnego wynosi średnio 62,3 (uprawnienia/TJ), węgla kamiennego ok. 95,82 (uprawnienia/TJ). Dyrektywa 2023/959 wprowadza też nowe rozwiązania w zakresie przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji – tzw. zasady warunkowości. Jedna z tych zasad zakłada zmniejszenie o 20 % przydziału uprawnień dla instalacji w przypadku przedsiębiorstwa, które ma obowiązek przeprowadzenia audytu energetycznego lub wdrożenia certyfikowanego systemu zarządzania energią zgodnie z art. 8 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE i nie realizuje wszystkich zaleceń wydanych w ramach tego audytu, chyba że mogą do nich zostać zastosowane określone prawem odstępstwa (przewidziane w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2019/331 z dnia 19 grudnia 2018 r. w sprawie ustanowienia przejściowych zasad dotyczących zharmonizowanego przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji w całej Unii na podstawie art. 10a dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dalej: rozporządzenie 2019/331). Druga zasada warunkowości zakłada zmniejszenie przydzielanej liczby uprawnień do emisji o 20 % dla instalacji, w przypadku których poziom emisji gazów cieplarnianych jest wyższy niż 80. percentyl w odniesieniu do poziomu emisji dla odpowiednich wskaźników emisyjności dla produktów, przy czym aby nie stosować tego zmniejszenia, przedmiotowe instalacje muszą ustanowić plan neutralności klimatycznej w odniesieniu do działalności takiej instalacji objętej systemem EU ETS. Trzeci mechanizm wprowadzony zmienioną dyrektywą 2023/959 odnosi się do stopniowej redukcji przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji dla towarów objętych mechanizmem dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂. W przypadku z kolei instalacji ciepłowniczych dyrektywa 2023/959 zakłada możliwość przydziału dodatkowych 30 % uprawnień w przypadku ustanowienia planu neutralności klimatycznej oraz zrealizowania przez takie instalacje znaczącej redukcji emisji do roku 2030.

Począwszy od roku 2026 dyrektywa 2023/959 przewiduje wyłączenie instalacji z systemu EU ETS w związku ze stosowaniem biomasy spełniającej kryteria zrównoważonego rozwoju oraz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.

W przypadku gdy w instalacji spalana jest tzw. biomasa zrównoważona, a przy tym emisje ze spalania tej biomasy w ciągu 5 lat stanowią ponad 95 % emisji całkowitych z instalacji, instalacja taka nie będzie podlegała pod system EU ETS.

W wyniku włączenia do systemu EU ETS transportu morskiego, przedsiębiorstwa żeglugowe będą teraz zobowiązane prowadzić monitorowanie emisji ze swoich statków oraz raportować je na nowych zasadach w stosunku do tych, które obowiązywały na podstawie dotychczasowego brzmienia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/757 z dnia 29 kwietnia 2015 r. w sprawie monitorowania, raportowania i weryfikacji emisji dwutlenku węgla z transportu morskiego oraz zmiany dyrektywy 2009/16/WE. Plany monitorowania, mimo że zweryfikowane przez weryfikatorów, będą teraz zatwierdzane przez właściwe organy, natomiast (również zweryfikowane) raporty na temat emisji przedsiębiorstwa żeglugowe będą składać do wyznaczonego przez państwo członkowskie organu administrującego (dotyczą one każdego statku, za który ponoszą odpowiedzialność). Oprócz zmian w powyższych obowiązkach przedsiębiorstwa żeglugowe będą podlegały również zupełnie nowym obowiązkom, tj. obowiązkowi przedkładania właściwemu organowi zagregowanych danych na temat emisji na poziomie przedsiębiorstwa żeglugowego (również podlegających weryfikacji) oraz rozliczania emisji z wykonywanych rejsów. Z tymi (nowymi) obowiązkami wiąże się również konieczność uwzględnienia obowiązkowego uczestnictwa ww. podmiotów w rejestrze Unii (wdrożenie zmian wprowadzonych do rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2019/1122 z dnia 12 marca 2019 r. uzupełniającego dyrektywę 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do funkcjonowania rejestru Unii).

Zmianie ulegają również wymagania dotyczące monitorowania emisji przez dotychczasowych uczestników systemu EU ETS, tj. prowadzących instalacje i operatorów statków powietrznych. Zachodzi potrzeba uregulowania zasad monitorowania emisji z nowych typów paliw zrównoważonych i niskoemisyjnych np. RFNBO, RCF i SLCF. To nowe rodzaje paliw, które korzystają z odstępstw związanych ze sposobem monitorowania wielkości emisji. Ich wykorzystanie pozwala na ograniczenie wymogu rozliczania emisji, co tworzy po stronie prowadzących instalacje i operatorów statków powietrznych zachęty do wykorzystania tych paliw w instalacjach do produkcji energii czy do napędu statków powietrznych.

Dyrektywa 2023/959 przewiduje zwiększenie finansowania w ramach ustanowionego już Funduszu Modernizacyjnego. Dyrektywa ustanawia dodatkową pulę w wysokości 2,5 % ogólnounijnej liczby uprawnień od 2024 r. do 2030 r. na finansowanie transformacji energetycznej państw członkowskich UE, w których produkt krajowy brutto (PKB) na mieszkańca jest niższy niż 75 % średniej unijnej w latach 2016–2018, za pośrednictwem Funduszu Modernizacyjnego, o którym mowa w art. 10d dyrektywy 2003/87/WE. W gronie państw, które kwalifikują się do dodatkowego finansowania, znalazła się Polska, dla której przeznaczono 34,2 % tych środków. W ramach dodatkowej puli co najmniej 90 % procent środków finansowych będzie przeznaczane na tzw. obszary priorytetowe o których mowa w art. 10d ust. 2 dyrektywy 2003/87/WE. Dyrektywa stwarza możliwość dla państw członkowskich będących beneficjentami Funduszu Modernizacyjnego do finansowania inwestycji obejmujących przyległe regiony przygraniczne Unii, jeżeli jest to istotne dla transformacji energetycznej państw członkowskich będących beneficjentami. Ponadto dyrektywa przewiduje zmiany w zakresie finansowania inwestycji związanych z wykorzystaniem paliw gazowych, wskazując, iż finansowanie takich inwestycji będzie możliwe, jeżeli dana inwestycja kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo i jest należycie uzasadniona względami zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego.

Dyrektywa 2023/958 wprowadza zmiany w odniesieniu do transportu lotniczego. Przewiduje ona m.in. stopniowe znoszenie przydziału nieodpłatnych uprawnień do emisji i przejście od 2026 r. na aukcyjny model zaopatrywania operatorów statków powietrznych w uprawnienia do emisji, co postulowali polscy przewoźnicy. Dotychczasowe alokacje pozwoleń na podstawie emisji historycznych są niekorzystne dla przewoźników rosnących takich jak PLL LOT. W nawiązaniu do tych zmian dyrektywa 2023/958 zniosła możliwość składania wniosków o przydział uprawnień na dany okres rozliczeniowy, w tym uprawnień ze specjalnej rezerwy. Zmiany przewidują również ustanowienie puli uprawnień przewidzianej dla operatorów korzystających z kwalifikujących się paliw lotniczych (zrównoważonych), celem zmniejszania różnic w cenie między tymi paliwami a paliwami konwencjonalnymi i zachęcania operatorów do zwiększania udziału kwalifikujących się paliw lotniczych w ogólnym zużyciu paliw. Na mocy dyrektywy 2023/958 operatorzy statków powietrznych będą od 2025 r. zobowiązani do składania sprawozdań w zakresie innych niż dwutlenek węgla emisji lotniczych obejmujących niektóre zanieczyszczenia uwalniane do powietrza podczas spalania paliw w czasie operacji lotniczej. Dyrektywa 2023/958 wdraża również kolejne elementy tzw. mechanizmu CORSIA, który jest nakierowany na redukowanie emisji w lotnictwie cywilnym. Mechanizm ten został opracowany przez Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ang. International Civil Aviation Organization, ICAO) a UE podjęła decyzję o włączeniu unijnego lotnictwa do tego mechanizmu. Na operatorach statków powietrznych będą ciążyły obowiązki związane z kompensowaniem emisji przekraczających poziom emisji ustalony przez Radę ICAO. Obowiązki te będą obejmowały m.in. umarzanie jednostek w liczbie odpowiadającej wielkości emisji przewyższającej poziom bazowy oraz objęcie ramami monitorowania, raportowania i rozliczania emisji wszystkich lotów realizowanych w ramach mechanizmu CORSIA (lotów innych niż loty wewnątrz EOG). Zmiany wynikające z dyrektywy 2023/958 przewidują również modyfikacje tzw. derogacji zezwalających na niestosowanie wobec operatorów lotniczych niektórych postanowień dyrektywy 2003/87/WE, w tym m.in. uznanie za spełnione wymogów w zakresie raportowania i umarzania uprawnień w odniesieniu do lotów do i z lotnisk znajdujących się w państwach poza EOG do 31 grudnia 2026 r., czy też lotów między lotniskiem znajdującym się w regionie najbardziej oddalonym danego państwa członkowskiego UE a lotniskiem znajdującym się w tym samym państwie członkowskim do 31 grudnia 2030 r.

Istotne znaczenie mają również zmiany, które rozporządzenie 2023/857 wprowadza do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/842 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie wiążących rocznych redukcji emisji gazów cieplarnianych przez państwa członkowskie od 2021 r. do 2030 r. przyczyniających się do działań na rzecz klimatu w celu wywiązania się ze zobowiązań wynikających z Porozumienia paryskiego oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 525/2013, dalej: rozporządzenie 2018/842. Powyższe rozporządzenie zmieniło wymogi dotyczące opracowywania planów działań korygujących, które państwa członkowskie UE mają przedkładać Komisji Europejskiej w przypadku niedostatecznych postępów w wypełnianiu swoich obowiązków wynikających z art. 4 rozporządzenia 2018/842. Zakres tego planu został znacząco poszerzony, a dodatkowo został powiązany z ustaleniami przyjętymi w krajowych planach na rzecz energii i klimatu, które są opracowywane na podstawie rozporządzenia 2018/1999. Wymagania dotyczące treści planów działań korygujących wymuszają stworzenie nieco innych ram prawnych ich opracowywania, które zakładają większe zaangażowanie organów administracji odpowiedzialnych za kształtowanie polityki w sektorach ujętych w rozporządzeniu 2018/842. Rola Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) w procesie opracowywania planów działań korygujących art. 21f ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji, dalej: USZE, zostanie wzmocniona od strony merytorycznej analizami przygotowanymi przez resorty odpowiedzialne za kształtowanie polityk sektorowych, które będą odpowiadały za przedstawienie propozycji działań i środków zmierzających do ograniczania emisji.

Podobnie należy odnotować zmianę Załącznika V do rozporządzenia 2018/842. Zmiana tego załącznika została wprowadzona na mocy rozporządzenia 2023/839. W wyniku tej zmiany na potrzeby monitorowania i sprawozdawczości w sektorze LULUCF państwa członkowskie w ramach opracowywania krajowych wykazów gazów cieplarnianych mają obowiązek wykorzystywać jednoznaczne geograficznie dane dotyczące zmiany użytkowania gruntów zgodnie z wytycznymi IPCC z 2006 r. Dodatkowo zachodzi potrzeba wykonania rozporządzenia 2018/1999, który w art. 17 wprowadza dla państw członkowskich UE nowy cykliczny (realizowany co 2 lata) obowiązek polegający na opracowywaniu i przekazywaniu do Komisji Europejskiej zintegrowanych krajowych sprawozdań z postępów w dziedzinie energii i klimatu, dalej: KPEiK. Pierwsze takie sprawozdanie zostało przekazane Komisji Europejskiej w marcu 2023 r., następne będą przekazywane co dwa lata. Częścią sprawozdania są między innymi informacje na temat wpływu polityk i działań ochrony klimatu na jakość powietrza i emisje.

W celu wykonania aktów prawa Unii Europejskiej wymienionych cz. 1, postulowanym rozwiązaniem jest przede wszystkim nowelizacja ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, dalej: USHE, i ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji.

W tym celu w projekcie ustawy zostaną zawarte następujące regulacje:

1. Projekt wprowadzi m.in. nową definicję emisji, nowe rozwiązania związane z dostosowaniem przydziału uprawnień do emisji w odniesieniu do niektórych instalacji, dokona też włączenia do EU ETS (od 2026 r.) instalacji, które z powodu wykorzystywania kotłów biomasowych nie spełniały kryteriów włączenia do systemu (dotychczasowy brak obowiązku agregacji źródeł biomasowych), oraz instalacji traktowanych dotychczas jako „instalacje spalające wyłącznie biomasę” oraz zrewiduje wyłączenie z systemu EU ETS instalacji spalających biomasę (zmiany w tym zakresie będą polegały na wprowadzeniu wymogu wykorzystywania biomasy zrównoważonej, z której emisja musi stanowić powyżej 95 % emisji z instalacji).

Istotne znaczenie w kontekście nowych zasad przydziału ma fakt, że w nowym stanie prawnym dostosowanie przydziału uprawnień do emisji dla instalacji objętych, na podstawie odrębnych przepisów, obowiązkiem przeprowadzenia audytu energetycznego lub wdrożenia certyfikowanego systemu zarządzania energią, będzie wymagało przeprowadzenia oceny realizacji przez te instalacje zaleceń z audytu energetycznego lub wdrożenia systemu zarządzania energią. W przypadku braku realizacji tych zaleceń, zostanie dokonana zmiana przydziału uprawnień do emisji przeznaczonych dla tych instalacji (zmniejszenie o 20 %). Mechanizm zmniejszenia przydziału o 20 % będzie miał zastosowanie również w przypadku instalacji, w których poziom emisji gazów cieplarnianych jest wyższy niż 80. percentyl w odniesieniu do poziomu emisji dla odpowiednich wskaźników emisyjności dla produktów i prowadzący instalację nie ustanowią i nie będą realizowali planów neutralności klimatycznej dla każdej z nich.

Ustawa wprowadzi również mechanizm stopniowej redukcji przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji dla instalacji produkujących towary objęte mechanizmem dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2. Mechanizm stopniowej redukcji przydziału został wprowadzony zmienioną dyrektywą 2023/959 w związku z wprowadzeniem w UE granicznego podatku węglowego (ang. Carbon Border Adjustment Mechanism, CBAM), który zakłada stosowanie obciążeń fiskalnych w imporcie określonych towarów sprowadzanych na obszar celny UE, w taki sposób aby wyrównać obciążenie importowanych towarów związane z emisją dwutlenku węgla w procesie ich produkcji z obciążeniem, które jest wynikiem produkcji tych samych towarów w systemie EU ETS. Jednocześnie – aby przydział darmowych uprawnień do emisji nie stanowił źródła przewag konkurencyjnych w stosunku do produkcji tych towarów w systemie EU ETS – uznano, że należy stopniowo wycofywać tę formę wsparcia w stosunku do przedsiębiorstw europejskich.

Z kolei w odniesieniu do sektora ciepłowniczego projekt wprowadzi mechanizm oceny realizowanych przez instalacje z tego sektora inwestycji, pod kątem ich wartości oraz realizacji przez nie celu znacznego ograniczenia emisji przed 2030 r. (zgodnie z planami neutralności klimatycznej). Po weryfikacji spełnienia przesłanek przydział dla tych instalacji zostanie zwiększony o 30 %.

2. Projektowana ustawa wprowadzi regulacje dotyczące włączenia do systemu EU ETS transportu morskiego, przy czym przez pierwsze dwa lata będą obowiązywały przejściowe, złagodzone, zasady rozliczania emisji dla przedsiębiorstw żeglugowych (obowiązek rozliczenia 40 % zweryfikowanych emisji zgłoszonych za 2024 r. i 70 % za 2025 r.). Z objęciem transportu morskiego systemem EU ETS wiąże się konieczność wprowadzenia do przepisów USHE nowych pojęć (tj. przedsiębiorstwo żeglugowe, port zawinięcia) i nałożenie nowych obowiązków na przedsiębiorstwa żeglugowe oraz nowych zadań na ministra właściwego do spraw klimatu, KOBiZE oraz organy Inspekcji Ochrony Środowiska. W dużym stopniu będą to regulacje analogiczne do regulacji, którym podlegają podmioty aktualnie objęte systemem EU ETS. Przedsiębiorstwa żeglugowe będą w szczególności zobowiązane do utrzymywania rachunku w rejestrze Unii, sporządzania i przedkładania do zatwierdzenia planów monitorowania wielkości emisji na nowych zasadach (wynikających ze zmian wprowadzonych do rozporządzenia 2015/757), do sporządzania i przedkładania zagregowanych danych na temat wielkości emisji na poziomie przedsiębiorstwa oraz do rozliczania emisji. Zadaniem ministra właściwego do spraw klimatu będzie przyjmowanie i zatwierdzanie planów monitorowania wielkości emisji przedsiębiorstw żeglugowych dla każdego statku, natomiast KOBiZE będzie opiniował te plany, przyjmował raporty dotyczące emisji na poziomie statków, przyjmował i oceniał zagregowane dane na temat wielkości emisji na poziomie przedsiębiorstw oraz obsługiwał rachunki przedsiębiorstw żeglugowych w rejestrze Unii. Zadania z zakresu szacowania wielkości emisji oraz nakładania administracyjnych kar oraz nakazów wydalenia z portu – tych wynikających z ogólnych wymogów systemu EU ETS oraz rozporządzenia 2023/957 – zostaną rozdzielone między organy Inspekcji Ochrony Środowiska oraz organy inspekcji statków (dyrektorów urzędów morskich), o których mowa w ustawie z dnia 16 marca 1995 r. o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki. Podział zadań między dwie różne kategorie organów inspekcyjnych uzasadniony jest doświadczeniami i aktualnymi kompetencjami dyrektorów urzędów morskich do dokonywania przeglądów i inspekcji statków, m.in. pod kątem zapewnienia przestrzegania rozporządzenia 2015/757, oraz do wydawania decyzji nakazującej w stosownych przypadkach opuszczenie portu lub zakazującej wejścia do portu, natomiast w odniesieniu do organów Inspekcji Ochrony Środowiska uwzględnia posiadane przez Inspekcję doświadczenia i kompetencje w zakresie szacowania wielkości emisji oraz nakładania administracyjnych kar pieniężnych związanych z niedopełnieniem obowiązków uczestnika systemu EU ETS.
3. Projekt dokonuje również zmiany w zakresie przeznaczenia środków uzyskanych z aukcji uprawnień do emisji lub ich równowartości na cele związane z klimatem, zgodnie z wymaganiami wprowadzonymi przez dyrektywę 2023/959 (w miejsce obecnych 50 % tych wpływów znowelizowana dyrektywa nakłada obowiązek przeznaczania całości wpływów ze sprzedaży uprawnień na cele związane z ochroną klimatu i adaptacją do zmian klimatu). Odzwierciedla to również zmiana przewidzianego w art. 50 USHE obowiązku raportowania Komisji Europejskiej z 50 % wpływów uzyskanych z aukcji uprawnień do emisji lub ich równowartości na 100 %.
4. W projektowanej regulacji przewiduje się zmianę przepisów USHE w zakresie Krajowego systemu wdrażania Funduszu Modernizacyjnego, w celu dostosowania ich do wymogów rozporządzenia wykonawczego Komisji 2023/2606 zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) 2020/1001 ustanawiające szczegółowe zasady stosowania dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do funkcjonowania funduszu modernizacyjnego wspierającego inwestycje w modernizację systemów energetycznych oraz poprawę efektywności energetycznej niektórych państw członkowskich i obowiązki z nich wynikające. W zakresie funkcjonowania Funduszu Modernizacyjnego, dalej: FM, w ślad za dyrektywą 2023/959 zmianie ulegną obszary priorytetowe i niepriorytetowe, w ramach których możliwe jest udzielanie wsparcia mającego na celu modernizację krajowego systemu energetycznego oraz poprawę efektywności energetycznej. W projekcie ustawy zostanie dokonany podział środków, które stanowić będą dochody FM – obok dotychczasowej puli ze sprzedaży 2 % jednostek uprawnień do emisji CO2 (EUA) na finansowanie inwestycji w ramach FM zostanie przeznaczona dodatkowa pula ze sprzedaży 2,5 % uprawnień do emisji. Dokonany zostanie podział tych środków na obszary priorytetowe i niepriorytetowe dla każdej puli środków. Wprowadzone zostaną zapisy określające warunki dotyczące finansowania inwestycji opartych o inne niż stałe paliwa kopalne. Przewidziano również wprowadzenie przepisów umożliwiających realizację przedsięwzięć wspieranych ze środków FM na obszarach przygranicznych, w krajach niebędących beneficjentami FM. W celu dostosowania do terminów określonych w rozporządzeniu wykonawczym Komisji 2023/2606, zmianie ulegną terminy przekazania przez Operatora FM – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) do ministra właściwego do spraw klimatu projektu sprawozdania z realizacji inwestycji dofinansowanych ze środków uzyskanych z FM oraz osiąganych efektów rzeczowych i ekologicznych w roku poprzednim (art. 50m USHE) oraz przeglądu planowanych programów priorytetowych przeznaczonych do dofinansowania ze środków uzyskanych z FM, obejmujący dwa następne lata kalendarzowe (art. 50p USHE). Doprecyzowaniu i rozszerzeniu ulegną przepisy USHE dotyczące terminów i zakresu prowadzenia konsultacji społecznych.
5. W odniesieniu do operatorów statków powietrznych, w związku z wdrożeniem dyrektywy 2023/958, proponuje się następujące zmiany w USHE:
   1. ustanowienie procedury składania wniosków o przydział uprawnień z puli uprawnień przeznaczonej dla operatorów korzystających z kwalifikujących się paliw lotniczych (zrównoważonych);
   2. przekazanie Krajowemu ośrodkowi zadań związanych z dokonywaniem obliczeń wielkości obowiązku kompensowania emisji przez operatorów statków powietrznych na potrzeby mechanizmu CORSIA w oparciu o metodykę ustaloną przez Komisję Europejską w akcie wykonawczym oraz przekazywanie ich Prezesowi Urzędu Lotnictwa Cywilnego (ULC);
   3. ustanowienie obowiązku informowania operatorów statków powietrznych przez Prezesa ULC o zakresie kompensacji;
   4. określenie zasad współpracy pomiędzy Krajowym ośrodkiem a Prezesem ULC w odniesieniu do wymiany informacji o zakresie obowiązku kompensowania emisji przez operatorów statków powietrznych;
   5. przyjmowanie przez Krajowy ośrodek, od 2025 r., sprawozdań na temat skutków emisji lotniczych innych niż CO2 na zasadach określonych przez Komisję Europejską w akcie wykonawczym;
   6. ustanowienie przepisów derogacyjnych zwalniających operatorów statków powietrznych z niektórych obowiązków wynikających z uczestnictwa tych operatorów w systemie EU ETS lub w mechanizmie CORSIA;
   7. uregulowanie procedury przedkładania przez operatora statku powietrznego wniosku o opublikowanie na wyższym poziomie agregacji danych dotyczących emisji i lotów (w szczególnych przypadkach);
   8. uchylenie przepisów dotyczących procedury składania wniosków o przydział uprawnień oraz o przydział uprawnień ze specjalnej rezerwy;
   9. uchylenie nieaktualnych przepisów dotyczących monitorowania liczby tonokilometrów pochodzących z wykonywanych operacji lotniczych.
6. W zakresie wykonania rozporządzenia 2018/1999 powierzenie KOBiZE zadań związanych z przygotowaniem informacji na temat wpływu polityk i działań ochrony klimatu na jakość powietrza i emisje zanieczyszczeń, a także informacji na temat postępów w finansowaniu polityk i działań ochrony klimatu, które będą stanowiły wkład do sprawozdania z realizacji KPEiK. Należy zauważyć, że KOBiZE realizuje już obecnie zadania w zakresie polityk i działań – zarówno w obszarze ochrony klimatu i ochrony powietrza, a także opracowuje projekt krajowego programu ograniczania zanieczyszczenia powietrza (KPOZP). Nowe zadanie będzie realizowane przez jednostkę, która dysponuje odpowiednim zapleczem informacyjnym i kadrowym. W odniesieniu do drugiego komponentu sprawozdania, tj. informacji o postępach w finasowaniu polityk i działań ochrony klimatu, KOBiZE opracuje na potrzeby tej oceny zestawienie informacji pozyskanych od właściwych organów i innych instytucji odpowiedzialnych za wdrażanie tych polityk i działań.
7. W zakresie zmian wprowadzonych rozporządzeniem 2023/857 (zmiana rozporządzenia 2018/842) projektowana ustawa dokonuje zmian w ustawie o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji w zakresie zasad opracowywania planów działań korygujących. W związku z tym, że zakres planu w ramach nowelizacji z 2023 r. został znacząco poszerzony, a przy tym jego materia została dodatkowo powiązana z treścią KPEiK (plan działań korygujących ma w sferze planowanych działań i środków wychodzić poza zakres KPEiK lub wzmacniać rozwiązania przyjęte w KPEiK), należy dojść do wniosku, że decyzje w tej sprawie mają charakter decyzji kształtujących polityki sektorowe, w związku z czym w opracowanie planu działań korygujących powinni być zaangażowani właściwi rzeczowo ministrowie. W konsekwencji należy stworzyć nieco inne ramy prawne dot. opracowywania planów działań korygujących, które zakładają większe zaangażowanie organów administracji odpowiedzialnych za kształtowanie polityki w sektorach ujętych w rozporządzeniu 2018/842.

Powyższe zmiany zostaną co do zasady wprowadzone do USHE i USZE, jednakże niektóre zmiany przepisów, będące konsekwencją zmian wprowadzanych w tych ustawach, zostaną wprowadzone do innych ustaw, tj. do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, dalej: POŚ, ustawy z dnia 16 marca 1995 r. o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki, ustawy z dnia 10 kwietnia 1997- Prawo energetyczne a także ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska oraz ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze.   Z wyrazami szacunku