Szanowni Państwo, Członkowie Związku Pracodawców Polska Miedź

Uprzejmie informuję, że do konsultacji publicznych skierowany został projekt ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (numer z wykazu UD196).

Przedmiotowy projekt aktu prawnego wraz z Uzasadnieniem oraz Oceną Skutków Regulacji dostępny jest na stronach Rządowego Centrum Legislacji pod adresem:

https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12396201/katalog/13119151#13119151

Uprzejmie proszę o przekazywanie ewentualnych uwag, opinii i stanowisk do projektu w terminie do 22 kwietnia 2025 roku na adres: kuydowicz@pracodawcy.pl w wersji elektronicznej umożliwiającej edytowanie tekstu.

I. Na gruncie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2025 r. poz. 111) – (dalej: Ordynacja podatkowa lub OP) zidentyfikowano następujące problemy:

1)       Wątpliwości budzi stosowanie przepisu art. 12 § 5 Ordynacji podatkowej do obliczania końca terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy, chyba że ustawy podatkowe stanowią inaczej. Sądy administracyjne przyjmują najczęściej wyłącznie wykładnię literalną przepisu art. 12 § 5 Ordynacji podatkowej, uznając że przepis ten ma generalnie zastosowanie do terminów procesowych i terminów materialnych, w tym do terminu przedawnienia. Przyjęcie takiej wykładni oznacza, że koniec terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego może ulec przesunięciu na podstawie art. 12 § 5 Ordynacji podatkowej, a nie na podstawie przepisów dotyczących przedawnienia zobowiązań podatkowych. Skutek ten byłby więc wyraźnie niekorzystny dla podatnika, bo oznacza, że w następnym dniu po dniu lub dniach wolnych od pracy możliwe byłoby zawieszenie lub przerwanie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

2)       Przepisy dotyczące wydawania interpretacji indywidualnych w zakresie dotyczącym schematów podatkowych pozostają w zbiegu z przepisami dotyczącymi nadawania NSP dla schematu podatkowego – z uwagi na tryb i terminowość tych postępowań podatnik może uzyskać sprzeczne informacje dotyczące tego czy dane uzgodnienie jest schematem podatkowym czy też nie.

3)       Zasada ustalania właściwości miejscowej organów podatkowych nie uwzględnia przypadków, gdy ta właściwość jest określana nie tylko w ustawach podatkowych, ale także w drodze aktów wykonawczych.

4)       Przesłanka w postaci zaistnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa skarbowego lub konieczności zabezpieczenia dowodów jego popełnienia ogranicza stosowanie w praktyce instytucji wyznaczenia przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej i dyrektora izby administracji skarbowej organu podatkowego do prowadzenia postępowań podatkowych. Ponadto, stosowanie tej instytucji jest ograniczone do spraw dotyczących podatników, nie obejmując płatników.

5)       Przepis umożliwiający organowi podatkowemu określenie prawidłowej wysokości zwrotu podatku lub podatku naliczonego albo nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do odliczenia w następnych okresach rozliczeniowych wymaga doprecyzowania w sposób wskazujący wprost na możliwość określenia wysokości podatku naliczonego do odliczenia w następnych okresach rozliczeniowych.

6)       Wątpliwości może budzić prawidłowy sposób zarachowania wpłaty w przypadku jednoczesnego istnienia układu ratalnego i zobowiązań podatkowych z innych tytułów, dla których termin płatności upłynął.

7)       Wysokość podatku uprawniająca do zapłaty przez inny podmiot niż podatnik jest za niska, przez co zachodzi potrzeba urealnienia regulowania podatków w ten sposób. Obecnie zapłata za podatnika podatku przez podmiot inny niż jego małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha, aktualny właściciel przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego, może nastąpić w przypadku, gdy wysokość podatku nie przekracza 1000 zł. Kwota ta nie była waloryzowana od momentu wprowadzenia takiej możliwości, tj. od 1 stycznia 2016 r. Z uwagi na rosnący poziom zarobków, w tym m.in. wynagrodzenia minimalnego za pracę w gospodarce, a także ułatwienie płacenia podatków i przyczynienie się do podniesienia ich ściągalności uzasadnionym jest zwiększenie kwoty, w ramach której osoby trzecie niebędące podatnikiem będą mogły uregulować podatek za podatnika.

8)       Zbyt ogólnie zostało sformułowane wyłączenie obowiązku zaokrąglania odsetek w przypadku zaliczenia wpłaty, nadpłaty lub zwrotu podatku.

9)       Brak jest możliwości umorzenia podatku przed terminem jego płatności. Aktualnie podatnik musi czekać z wnioskiem o umorzenie do czasu powstania zaległości, narażając się tym samym na negatywne konsekwencje, w tym odpowiedzialność karną skarbową. Sytuacja ta jest szczególnie dotkliwa w przypadku podatków płatnych ratalnie. Z upływem terminu płatności każdej raty powstaje odrębna zaległość podatkowa, o której umorzenie trzeba odrębnie występować.

10)    Organ podatkowy nie ma możliwości ustalenia zobowiązania podatkowego z tytułu opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych, gdy mienie zostało zgromadzone kilka lat wcześniej niż wydatkowane, z uwagi na przedawnienie prawa do wydania decyzji. Obecnie 5-letni termin przedawnienia prawa do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe z tytułu opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych jest liczony od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy w tym zakresie. Z kolei obowiązek podatkowy z tytułu przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych powstaje na ostatni dzień roku podatkowego, w którym powstał przychód w wysokości odpowiadającej nadwyżce wydatku nad przychodami (dochodami) opodatkowanymi lub przychodami (dochodami) nieopodatkowanymi. Jednocześnie, w pierwszej kolejności za wydatek uznaje się wartość mienia zgromadzonego w roku podatkowym, a gdy nie jest możliwe ustalenie roku podatkowego, w którym zgromadzono te środki – za wydatek uznaje się wysokość wydatkowanych w roku podatkowym środków.  Liczenie 5-letniego terminu przedawnienia prawa do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe z tytułu opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy, rodzi w praktyce problemy, które można zobrazować na poniższym przykładzie. Przykład: W roku 2022, na podstawie aktu notarialnego podatnik nabył mieszkanie. W celu porównania przychodów i wydatków podatnika, konieczne jest zweryfikowanie dochodów wynikających ze złożonych przez niego zeznań podatkowych. Zeznania za rok 2022 wpływały do urzędów skarbowych w roku 2023. Organ podatkowy w roku 2024 wezwał podatnika do złożenia wyjaśnień na okoliczność źródeł finansowania zakupionej w 2022 roku nieruchomości. Z dostarczonych przez podatnika dowodów wynika, że zakupił mieszkanie od dewelopera i główne wydatki z tego tytułu ponosił w latach 2020-2021. W takiej sytuacji obowiązkiem organu podatkowego jest przeprowadzenie postępowania za lata 2020-2021, a termin na wydanie decyzji z NZP za 2020 rok upływa z końcem 2025 roku. W przypadku konieczności ustalenia np. faktycznych dochodów z działalności gospodarczej podatnika (w ramach kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej), istnieje ryzyko przedawnienia prawa do wydania decyzji wymiarowej. Ryzyko takie wzrasta jeszcze bardziej, gdy podatnik powoła się na zlikwidowaną w 2020 roku lokatę bankową, którą założył w roku 2019. Wtedy organ podatkowy powinien opodatkować rok 2019. W sytuacji, gdy w roku 2025 organ podatkowy stwierdzi, że podatnik z prowadzonej w 2019 roku działalności gospodarczej nie zadeklarował całości dochodu – może wydać decyzję określającą zobowiązanie podatkowe z tytułu tej działalności. Jednak podatnik w takiej sytuacji nie będzie skłonny do wskazywania przychodów z tej działalności wiedząc, że uniknie jakiegokolwiek opodatkowania. Jeśli bowiem organ podatkowy stwierdzi, że w 2019 roku podatnik zgromadził mienie, które nie znajduje pokrycia w legalnych dochodach – nie ma już możliwości wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe z tytułu opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych.

11)    Postępowania w przedmiocie uzupełnienia decyzji są często wszczynane przez podatników celem wyczerpywania terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Wniosek o uzupełnienie decyzji może odsunąć w czasie termin złożenia odwołania nawet o kilka miesięcy. Postępowanie w przedmiocie uzupełnienia decyzji, które podatnik zainicjuje, ma pierwszeństwo przed postępowaniem odwoławczym. To drugie postępowanie może się toczyć dopiero po zamknięciu sprawy uzupełnienia decyzji.

12)    Sądy administracyjne negują konstytucyjność przepisu stanowiącego o nieprzedawnianiu się zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym. Zgodnie z obowiązującym art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, jednakże po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu. Rozstrzygnięcia organów podatkowych wydawane w oparciu o art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej, w razie ich zaskarżenia do sądów administracyjnych, są konsekwentnie przez sądy uchylane.

13)    Obecnie jedną z przesłanek zawieszenia (nierozpoczynania) biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania (art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej). Przed Trybunałem Konstytucyjnym zawisły dwie sprawy, w których kwestionowana jest konstytucyjność tego przepisu. Sprawy te oczekują na rozstrzygnięcie. Jednocześnie w przestrzeni publicznej od wielu lat pojawiają się zarzuty o nadużywanie przez organy podatkowe instytucji wszczęcia postępowania karnego skarbowego w sprawach o wykroczenia i przestępstwa skarbowe jedynie w celu wstrzymania biegu terminu przedawnienia podatku. Problem ten stał się na tyle istotny, że  Naczelny Sądu Administracyjny, uchwałą 7 sędziów z 24 maja 2021 r. sygn. akt I FPS 1/21 uznał za zasadne badanie w ramach kontroli sądowej decyzji podatkowej, czy wszczęcie postępowania karnego skarbowego nie zostało przez organ wykorzystane instrumentalnie.

14)    Brak jest powiązania końcowego momentu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, w przypadku wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą tego zobowiązania, z wpływem do organu podatkowego akt sprawy.

15)    W przypadku korygowania przez podatników deklaracji w ostatniej fazie biegu okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego, organy podatkowe są pozbawione możliwości dokonania skutecznej weryfikacji rozliczenia i wydania decyzji wymiarowej w przypadku zakwestionowania prawidłowości złożonej korekty.

16)    Konieczność wzywania podatników do złożenia brakującego wniosku o stwierdzenie nadpłaty w przypadku, gdy nadpłata wynika ze skorygowanego zeznania (deklaracji), jest problematyczna zarówno dla organu podatkowego, jak i dla podatnika. Obecne przepisy Ordynacji podatkowej wymagają bowiem, aby wraz z korektą deklaracji, z której wynika nadpłata, podatnik złożył wniosek o stwierdzenie nadpłaty. Jeżeli prawidłowość skorygowanego zeznania (deklaracji) nie budzi wątpliwości, organ podatkowy zwraca nadpłatę bez wydawania decyzji stwierdzającej nadpłatę. W takim przypadku korekta wywołuje skutki prawne. 

17)    Niewystarczająco jest zabezpieczony interes podatnika w przypadku, gdy ustawa materialnoprawna regulująca instytucję zwrotu danego podatku nie określa terminu, w jakim podatnik powinien ten zwrot otrzymać, oraz nie wskazuje na możliwość jego oprocentowania. Tak jest m.in. w przypadku zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych oraz zwrotu opłaty skarbowej. Przepisy ustaw regulujących te daniny określają jedynie materialne przesłanki uzasadniające zwrot podatku od czynności cywilnoprawnych/opłaty skarbowej, nie precyzując terminu, w jakim organ podatkowy powinien dokonać tego zwrotu, i nie wskazując na możliwość jego oprocentowania. O ile uregulowane jest w Ordynacji podatkowej zagadnienie momentu zaliczenia zwrotu podatku na poczet zaległości podatkowych, to przepisy te nie dają ochrony w postaci wypłaty oprocentowania przy zwrocie podatku bezpośrednio podatnikowi. Poza tym, przepisy określające terminy zwrotu nadpłaty nie obejmują wszystkich możliwych sytuacji. Ponadto, w orzecznictwie sądów administracyjnych został zidentyfikowany problem luki prawnej, polegającej na braku uregulowania zasad oprocentowania nadpłaty powstałej w wyniku zastosowania się do interpretacji indywidualnej, która następnie została zmieniona lub której wygaśnięcie stwierdzono albo która została uchylona prawomocnym orzeczeniem sądu administracyjnego. W ocenie sądów administracyjnych, w celu urzeczywistnienia tzw. zasady nieszkodzenia wyrażonej w art. 14k § 1 Ordynacji podatkowej, lukę tę należy uznać za możliwą do usunięcia per analogiam legis. Projektowane rozwiązanie znajdzie zastosowanie przykładowo w sytuacji, gdy podatnik stosując się do interpretacji indywidualnej, złożył korektę deklaracji, z której wynika wyższy, niż zadeklarowano poprzednio, podatek do zapłaty, a następnie w wyniku zmiany tej interpretacji złożył wniosek o stwierdzenie nadpłaty. W takim przypadku podatnik uzyska oprocentowanie nadpłaty liczone od dnia jej powstania.

18)    Obecnie wspólnicy rozwiązanej spółki osobowej prawa handlowego (spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej), w odróżnieniu od wspólników rozwiązanej spółki cywilnej, nie mają możliwości złożenia korekty deklaracji spółki i uzyskania nadpłaty z tytułu zobowiązań spółki. W wyroku z 3 marca 2022 r., sygn. akt I SA/Go 6/22 WSA w Gorzowie Wielkopolskim, wskazując na podobieństwo sytuacji prawnopodatkowej spółki jawnej i spółki cywilnej na gruncie podatku od towarów i usług, stwierdził, że brak jest argumentów uzasadniających różnicowanie sytuacji prawnej wspólników po likwidacji takich spółek.

19)    Na gruncie przepisów działu III rozdziału 11a Ordynacji podatkowej – Informacje o schematach podatkowych (MDR) – zidentyfikowano obszary wymagające uporządkowania oraz dostosowania brzmienia przepisów dyrektywy Rady (UE) 2018/822 z dnia 25 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych  (dalej: Dyrektywa Rady (UE) 2018/822). Ponadto wprowadza się nowelizację w związku z wyrokiem TSUE w sprawie C-694/20 Orde van Vlaamse Balies i in. z dnia 08 grudnia 2022 r. i w konsekwencji zmianą dokonaną Dyrektywą Rady (UE) 2023/2226  z dnia 17 października 2023 r. (DAC-8) w odniesieniu do regulacji związanej z zapewnieniem prawa pośrednikom do zwolnienia z obowiązku przekazywania informacji dotyczących podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych, jeżeli taki obowiązek zgłoszenia stanowiłby naruszenie prawniczej tajemnicy zawodowej (art. 8ab ust. 5 dyrektywy Rady 2011/16/UE z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania i uchylającej dyrektywę 77/799/EWG).

20)    W obecnym stanie prawnym (art. 86a § 1 pkt 3, 8 i 18 Ordynacji podatkowej) poza „korzystającym”, dla potrzeb stosowania przepisów rozdziału 11a w słowniczku w art. 86a § 1 Ordynacji podatkowej zostały zdefiniowane jeszcze dwa podmioty, tj. „promotor” i „wspomagający”. Wskutek obowiązywania krajowych przepisów o schematach podatkowych, zaobserwowano, że rozdzielenie definicji „pośrednika” funkcjonującej w Dyrektywie Rady (UE) 2018/822 na dwa odrębne podmioty, nie przyniosło w pełni zamierzonego efektu, a spowodowało faktycznie uniemożliwienie realizacji części z nałożonych obowiązków oraz nałożenie obowiązków często niewspółmiernych do faktycznych założeń tej instytucji, zatracając tym samym cel istnienia tych przepisów. Zauważono, że przepisy określające obowiązki sprawozdawcze, do których wykonania zobowiązane są poszczególne podmioty, wymagają częściowej zmiany i uporządkowania. Jednocześnie zachodzi konieczność zapewnienia ochrony prawniczej tajemnicy zawodowej „promotora” oraz „korzystającego” stosownie do treści wyroku TSUE w sprawie C-694/20.

21)    Obecnie obowiązujące definicje „udostępnienia” i „wdrożenia” zawierają między innymi czynność oferowania, która przyczynia się do powstania obowiązków niemożliwych do wykonania przez podmiot zobowiązany do raportowania informacji o schematach podatkowych.

22)    W obecnym stanie prawnym podmioty są zobowiązane do raportowania również schematów podatkowych, które nie są schematami podatkowymi transgranicznymi (schematów podatkowych „typu krajowego”). Niepewność co do spoczywających na nich obowiązków oraz wysokie kary za brak raportowania sprawiają, że raportowane są również uzgodnienia o minimalnym ryzyku unikania opodatkowania. Brak jest możliwości wyłączenia pewnego typu czynności lub podmiotów spod raportowania schematów podatkowych „typu krajowego”.

23)    Niewystarczająco są uregulowane obowiązki „korzystającego” zobowiązanego do raportowania schematów podatkowych. Obecnie występują trzy podmioty obowiązane do przekazywania informacji o schematach podatkowych, natomiast w Dyrektywie Rady (UE) 2018/822 obowiązek raportowania w pierwszej kolejności spoczywa na pośredniku (promotorze), a jeśli on nie występuje lub jest zobowiązany do zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej, to dopiero ten obowiązek przechodzi na korzystającego. Przepisy krajowe wymagają zmiany w tym zakresie.

24)    Raportowanie zawiadomień MDR-2 jest uciążliwe dla podmiotów i jest informacją o małej wartości dla organów podatkowych. Obecnie funkcjonujący mechanizm raportowania sprawia, że występują problemy praktyczne polegające na jednoczesnym składaniu MDR-1 i MDR-2 przez obecnych wspomagających.

25)    Możliwość skorzystania ze zwolnienia z obowiązku raportowania, jeśli inny podmiot już zaraportował ten sam schemat podatkowy na podstawie art. 86e § 1 Ordynacji podatkowej, nie jest jednoznaczna. Aktualnie w przypadku schematów podatkowych standaryzowanych, promotorzy (lub wspomagający), którzy nie zostali zwolnieni przez korzystającego z obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej, nie mogą skorzystać ze zwolnienia z uwagi na regulacje art. 86f § 2 Ordynacji podatkowej, tj. wyłączenia z przekazywanej do Szefa KAS informacji o danych dotyczących innych znanych podmiotów obowiązanych do przekazania informacji o schemacie podatkowym, jeśli występują (o których mowa w art. 86f § 1 pkt 12 OP), a w którym to przepisie wskazanie innych podmiotów w przekazanej informacji MDR-1 jest elementem obligatoryjnym umożliwiającym skorzystanie z przedmiotowego zwolnienia. Dodatkowo sytuacja wspomagającego jest szczególnie utrudniona, ponieważ nie może on w takim przypadku skorzystać ze zwolnienia, a jednocześnie sam może zaraportować tylko takie schematy standaryzowane, co do których nie obowiązuje go tajemnica zawodowa, bowiem schemat standaryzowany, w przypadku gdy podmiot zwolniony jest z tajemnicy zawodowej, dotyczy jedynie podmiotu, który ten schemat podatkowy udostępnił pierwszemu korzystającemu. Jednocześnie problem ten występuje również w sytuacji raportowania schematów podatkowych innych niż standaryzowane (w przypadku zwolnienia z zachowania tajemnicy zawodowej), co do których podmioty, które obowiązane są do raportowania na etapie późniejszym, nie zostały wskazane w informacji, ponieważ nie były jeszcze na ten moment w żaden sposób zaangażowane we wdrażanie schematu w jakiejkolwiek roli. Ponadto w związku z likwidacją osobnych instytucji „promotora” i „wspomagającego” art. 86e § 1 OP dodatkowo wymaga odpowiedniego dostosowania, tak aby zapewnić wszystkim „promotorom” możliwość skorzystania ze zwolnienia z obowiązku raportowania danego schematu podatkowego. Jednocześnie projektowana zmiana ma zagwarantować, aby dane wszystkich promotorów lub korzystających oraz posiadane przez nich informacje zostały przekazane do Szefa KAS.

26)    W obecnym stanie prawnym podmiot raportujący informacje o schemacie podatkowym zobowiązany jest do wskazania, w przekazywanej informacji, danych, według wiedzy przekazującego informację (art. 86f § 1 pkt 5-8 i 10-12 Ordynacji podatkowej). Obowiązkiem wynikającym z Dyrektywy Rady (UE) 2018/822 jest precyzyjne wskazanie przez składającego danych, o których mowa w art. 86f § 1 OP, jednak często podmioty raportujące zasłaniają się „brakiem wiedzy”. Potrzeba doprecyzowania przepisów art. 86f § 1 Ordynacji podatkowej w taki sposób, aby stanowiły pełne dostosowanie do brzmienia Dyrektywy Rady (UE) 2018/822.

27)    Brak możliwości uzupełniania i korygowania składanych informacji o schematach podatkowych przez podmioty obowiązane do raportowania. W obecnym stanie prawnym korygowanie uprzednio złożonej informacji możliwe jest jedynie po otrzymaniu wezwania od Szefa Krajowej Administracji Skarbowej.

28)    Brak możliwości wszczynania i prowadzenia postępowań przygotowawczych w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe jedynie na podstawie przepisów działu III rozdziału 11a z uwagi na obowiązujący przepis art. 86h § 2 OP.

29)    Szefowi KAS w obecnym stanie prawnym brakuje wystarczających narzędzi w formie możliwości odmowy nadania Numeru Schematu Podatkowego (NSP) albo unieważnienia NSP.

30)    Obowiązująca obecnie norma prawna zawarta w art. 86ia OP określa sposób doręczania potwierdzenia nadania NSP oraz innych pism związanych ze stosowaniem przepisów rozdziału 11a działu III OP. Jednak z uwagi na stosowanie ogólnych zasad dotyczących doręczeń uregulowanych w Ordynacji podatkowej przepis art. 86ia OP jest zbędny.

31)    W obecnym stanie prawnym (art. 86j Ordynacji podatkowej) korzystający, który dokonywał w danym okresie rozliczeniowym jakichkolwiek czynności będących elementem schematu podatkowego lub uzyskiwał wynikającą z niego korzyść podatkową, w terminie złożenia deklaracji podatkowej dotyczącej tego okresu rozliczeniowego – przekazuje do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej informację o korzyściach. Dyrektywa Rady (UE) 2018/822 z kolei zakłada, aby informować w każdym roku, czy dany schemat był w tym roku stosowany u korzystającego.

32)    Obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości podpisywania MDR-3 przez pełnomocnika. W obecnym stanie prawnym występują problemy praktyczne wynikające z brzmienia art. 86j § 2 i 3 OP, które nadają informacji MDR-3 cechy, które są właściwe wyłącznie dla informacji MDR-1.

33)    W obecnym stanie prawnym występują wątpliwości co do kursu, jaki należy zastosować do przeliczenia wysokość korzyści podatkowej zarówno szacowanej, jak i raportowanej w informacji MDR-1 i MDR-3, w przypadku gdy wysokość korzyści podatkowej określana jest w walucie obcej.

34)    W obecnym stanie prawnym kładzie się nacisk na posiadanie procedury wewnętrznej dotyczącej raportowania schematów podatkowych, podczas gdy pełen nacisk powinien zostać położony na efektywność wykonania obowiązków raportowania.

35)    Dotychczasowe regulacje o schematach podatkowych ograniczają możliwość stosowania przez Szefa KAS przepisów działu IV Ordynacji podatkowej.

36)    Brakuje sankcji w art. 80f ustawy z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy  (Dz. U. z 2024 r. poz. 628, z późn. zm.) dotyczącej składania po terminie informacji o uzyskanej korzyści podatkowej lub dokonywaniu jakichkolwiek czynności będących elementem schematu podatkowego (MDR-3) oraz kwartalnej informacji o udostępnieniu schematu podatkowego standaryzowanego (MDR-4), podczas gdy aktualne przepisy regulują penalizację za niezłożenie lub złożenie po terminie informacji o schemacie podatkowym (MDR-1).

37)    Obecnie sankcje przewidziane w Kodeksie karnym skarbowym (kks) za niewłaściwe wykonywanie obowiązków związanych z raportowaniem schematów podatkowych są nieproporcjonalnie wysokie i mogą wynieść maksymalnie około 9,6 mln EURO, podczas gdy jedne z najwyższych kar w Unii Europejskiej przewidzianych za niewypełnienie obowiązków w zakresie MDR wynoszą dla porównania około 870 tys. EURO w Holandii, 250 tys. EURO w Luxemburgu, 4 tys. EURO w Hiszpanii.

38)    Brak wskazania w ustawie kanału komunikacji elektronicznej, za pośrednictwem którego składane jest zawiadomienie ZAW-NR w postaci elektronicznej. Podpisywanie zawiadomień ZAW-NR przez pełnomocnika wiąże się z koniecznością każdorazowego składania pełnomocnictwa szczególnego. Podpisywanie tych zawiadomień nie jest możliwe w oparciu o pełnomocnictwo do podpisywania deklaracji.

39)    Brak jest możliwości działania osoby niebędącej stroną, wzywanej do złożenia wyjaśnień lub przedłożenia dokumentów, przez pełnomocnika ogólnego. Obecnie tylko strona (żaden inny podmiot) może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania.

40)    Przepisy o doręczeniach wymagają dostosowania do zmian w ustawie z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1045, z późn. zm.).

41)    Obecnie niezawodowy pełnomocnik ogólny, w odróżnieniu od pełnomocnika szczególnego, nie jest uprawniony do samodzielnego zawiadamiania o zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu pełnomocnictwa ogólnego.

42)    Art. 144b § 1 Ordynacji podatkowej w obecnym brzmieniu nie przewiduje możliwości doręczenia wydruku pisma utrwalonego w postaci elektronicznej, które zostało opatrzone kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną organu podatkowego. Na opatrywanie taką pieczęcią pism utrwalonych w postaci elektronicznej pozwala przepis art. 126 § 1 zdanie trzecie Ordynacji podatkowej. Zachodzi potrzeba zapewnienia spójności między tymi regulacjami.

43)    Organ podatkowy będący organem KAS nie ma możliwości przesłuchania strony lub świadka przy użyciu urządzeń technicznych pozwalających na przeprowadzenie tej czynności na odległość, pomimo dopuszczenia tego w odniesieniu do kontrolowanego w kontroli celno-skarbowej. Ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej przewiduje w art. 76 możliwość zdalnego przesłuchania kontrolowanego lub świadka dla celów kontroli celno-skarbowej.

44)    Obecny tryb korygowania deklaracji z urzędu przez organ podatkowy w ramach czynności sprawdzających jest czasochłonny i generuje koszty po stronie organu podatkowego związane ze sporządzaniem kserokopii i wydruków deklaracji skorygowanych przez organy podatkowe, które obecnie muszą być doręczane podatnikowi. Organ podatkowy, który dokonał korekty deklaracji z urzędu, doręcza podatnikowi uwierzytelnioną kopię skorygowanej deklaracji wraz z informacją o związanej z korektą deklaracji zmianie wysokości zobowiązania podatkowego, nadpłaty lub zwrotu podatku albo nadwyżki podatku do przeniesienia lub wysokości straty, albo informacją o braku takich zmian, oraz pouczeniem o prawie wniesienia sprzeciwu (art. 274 § 2 OP).

45)    Przepisy o tajemnicy skarbowej zawarte w dziale VII Ordynacji podatkowej posługują się niejednolitą terminologią (pojęcia „akta”, „akta spraw podatkowych” i „akta podatkowe”) oraz wymagają doprecyzowania i uzupełnienia.

46)    Dostęp Rzecznika Praw Obywatelskich do akt podatkowych jest ograniczony jego udziałem w postępowaniu przed sądem administracyjnym, co utrudnia realizację jego zadań ustawowych w przypadku konieczności podjęcia przez Rzecznika decyzji co do ewentualnej interwencji procesowej.

47)    Z punktu widzenia realnego wpływu na sytuację mikro-, małych i średnich przedsiębiorców oraz w celu należytego wykonywania zadań ustawowych, niezbędne jest przyznanie Rzecznikowi Małych i Średnich Przedsiębiorców możliwości zapoznania się z całością akt podatkowych zgromadzonych przez organ podatkowy, jeżeli jest to konieczne do dokonania wszechstronnej analizy danej sprawy, na podstawie której Rzecznik podejmuje decyzję co do ewentualnej interwencji procesowej.

48)    Minister do spraw Unii Europejskiej, Minister Spraw Zagranicznych oraz minister właściwy do spraw gospodarki nie mają zapewnionego dostępu do akt i informacji objętych tajemnicą skarbową. Mogą tego wymagać odpowiednio toczące się postępowania w sprawie naruszenia przez Rzeczpospolitą Polską prawa Unii Europejskiej prowadzone przez  instytucje i organy Unii Europejskiej, reprezentowanie i ochrona interesów Rzeczypospolitej Polskiej przed sądami i trybunałami międzynarodowymi oraz wyjaśnienie spraw rozpatrywanych w ramach systemu Solvit.

49)    Brak właściwej normy kompetencyjnej w przepisach prawa uniemożliwia Ministrowi Cyfryzacji dostęp do danych objętych tajemnicą skarbową w zakresie niezbędnym do realizacji zadania związanego z nadzorem nad spełnianiem przez dostawców usług cyfrowych wykonywania obowiązków dotyczących zgłaszania incydentów istotnych, o których mowa w art. 53 ust. 1 pkt. 2 lit. b ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 1863, z późn. zm.).

50)    Polska Agencja Nadzoru Audytowego sprawująca nadzór publiczny m.in. nad wykonywaniem zawodu biegłego rewidenta i działalnością firm audytorskich nie ma zapewnionego dostępu do sprawozdań finansowych znajdujących się w Centralnym Rejestrze Danych Podatkowych.

51)    Szef Krajowego Centrum Informacji Kryminalnej (dalej: „Szef KCIK”), w celu pozyskania informacji zawartych w aktach spraw podatkowych, występuje do organów podatkowych na terenie całego kraju. Z kolei organy podatkowe wykonują swoje zadania w szczególności przy wykorzystaniu Centralnego Rejestru Danych Podatkowych, w którym odnotowywane są m.in. dane z deklaracji składanych przez podatników oraz rozstrzygnięcia organów wydanych w toku postępowania. Współadministratorem danych zawartych w tym rejestrze jest Szef KAS. Szef KCIK nie ma możliwości uzyskania potrzebnych informacji od Szefa KAS.

II. W Kodeksie karnym skarbowym funkcjonują obecnie dwa rodzaje mandatów tzw. gotówkowy, wydawany ukaranemu po uiszczeniu kary grzywny bezpośrednio uprawnionemu organowi, który ją nałożył, oraz kredytowany, wydawany ukaranemu za potwierdzeniem odbioru. Powyższe rozwiązania wiążą się z koniecznością zastania sprawcy w miejscu popełnienia czynu zabronionego lub wezwania sprawcy do osobistego stawiennictwa w siedzibie organu.

Należy zauważyć, że w stosunku do osób czasowo tylko przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub niemających stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca pobytu istnieje wyłącznie możliwość nałożenia mandatu gotówkowego, o którym mowa w art. 138 § 2.

W dobie globalizacji i możliwości wysyłania deklaracji w postaci elektronicznej funkcjonują przedsiębiorcy rozliczający się w zakresie podatków na terenie kraju, a przebywający przez długi okres czasu za granicą. W szczególności w przypadku tych sprawców wykroczeń skarbowych uciążliwe staje się pokonywanie dużych odległości do miejsca wykonania czynności, a koszty związane z przeprowadzeniem postępowania mandatowego mogą przewyższać wysokość kary grzywny.

Do Ministerstwa Finansów wpływały wnioski od dyrektorów izb administracji skarbowych o wprowadzenie w ramach postępowania mandatowego nowego rodzaju mandatu karnego, tj. mandatu zaocznego. O takie rozwiązanie wnosili także do finansowych organów postępowania przygotowawczego przedsiębiorcy.

III. Zidentyfikowano także następujące problemy na gruncie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2024 r. poz. 935, z późn. zm.) – (dalej: p.p.s.a.):

1)       Przepisy ww. ustawy rodzą wątpliwości, co do obowiązującego terminu wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego na opinię, o której mowa w art. 119zzl § 1 Ordynacji podatkowej, oraz na odmowę jej wydania (tzw. opinia transgraniczna).

2)       Minister Finansów, jako organ odpowiadający za jednolite stosowanie przepisów prawa podatkowego, nie posiada prawnej możliwości przeciwdziałania rozbieżnościom w orzecznictwie sądów administracyjnych.

I. Propozycje rozwiązań przyjętych w projekcie w zakresie Ordynacji podatkowej obejmują m.in.:

1)       Doprecyzowanie rodzaju terminu ulegającego wydłużeniu w przypadku, gdy jego koniec przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy.W celu wykluczenia ewentualnego stosowania przepisu art. 12 § 5 Ordynacji podatkowej do obliczania końca terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, proponuje się jego doprecyzowanie tak, aby nie było wątpliwości, że przepis ten odnosi się do terminu do wykonania czynności. Proponowana zmiana zapewni podatnikom poczucie stabilności i bezpieczeństwa prawnego.

2)       Wyłączenie przepisów dotyczących raportowania schematów podatkowych z instytucji interpretacji indywidualnych poprzez zmianę art. 14b § 2a Ordynacji podatkowej.

3)       Urealnienie treści zastrzeżenia przy zasadzie ustalania właściwości miejscowej organów podatkowych. Zastąpienie w art. 17 § 1 Ordynacji podatkowej wyrazów „ustawy podatkowe” wyrazami „przepisy prawa podatkowego” zapewni uwzględnienie przypadków, gdy właściwość miejscowa organów podatkowych jest określana nie tylko w ustawach, ale także w drodze aktów wykonawczych.  

4)       Rezygnację z przesłanek ograniczających stosowanie w praktyce instytucji wyznaczenia przez Szefa KAS i dyrektora izby administracji skarbowej organu podatkowego do prowadzenia postępowań podatkowych oraz rozszerzenie stosowania tej instytucji na sprawy dotyczące płatników. Wykreślenie przesłanek uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa skarbowego lub konieczności zabezpieczenia dowodów jego popełnienia, które obecnie warunkują możliwość wyznaczenia przez Szefa KAS i dyrektora izby administracji skarbowej organu podatkowego właściwego do przeprowadzenia postępowania podatkowego w sprawach dotyczących podatników pozostających w zakresie właściwości miejscowej różnych organów, pozwoli na elastyczne zarządzanie zasobami kadrowymi i usprawnienie działania KAS, także w sprawach dotyczących płatników.

5)       Doprecyzowanie przepisu umożliwiającego organowi podatkowemu określenie prawidłowej wysokości zwrotu podatku lub podatku naliczonego albo nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do odliczenia w następnych okresach rozliczeniowych. W wyniku proponowanej zmiany, nowelizowany przepis będzie wskazywał wprost na możliwość określenia wysokości podatku naliczonego do odliczenia w następnych okresach rozliczeniowych (sytuacja gdy u podatnika w danym okresie rozliczeniowym nie występuje podatek należny, a jedynie podatek naliczony z bieżących zakupów, przy czym zostały stwierdzone nieprawidłowości w zakresie podatku naliczonego).

6)       Doprecyzowanie kolejności zaliczania wpłat dokonanych tytułem rat, na które rozłożono podatek lub zaległość podatkową wraz z odsetkami za zwłokę, oraz rat podatku. W wyniku doprecyzowania przepisów nie będzie wątpliwości, że wpłaty dokonane tytułem rat, na które rozłożono podatek lub zaległość podatkową wraz z odsetkami za zwłokę, oraz rat podatku zalicza się na poczet raty o najwcześniejszym terminie płatności.

7)       Podwyższenie wysokości podatku uprawniającej do zapłaty przez inny podmiot niż podatnik. Zwiększenie tej kwoty z 1000 zł do 5000 zł stworzy szersze możliwości dla dokonywania zapłaty podatków bez angażowania podatnika i zapewni spójność systemową z ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zgodnie z art. 71ca pkt 5 tej ustawy, należność pieniężna, odsetki z tytułu niezapłacenia jej w terminie, koszty upomnienia oraz koszty egzekucyjne mogą być zapłacone organowi egzekucyjnemu przez inny podmiot, jeżeli łączna wysokość tych należności nie przekracza 5000 zł. W trybie egzekucji administracyjnej dochodzone są co do zasady należności publicznoprawne, w tym podatki. Brak jest uzasadnienia do różnicowania wysokości podatku do zapłaty, w zależności od tego czy zostanie zapłacony przez inny podmiot na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej, czy przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.  

8)       Doprecyzowanie wyłączenia obowiązku zaokrąglania odsetek za zwłokę w przypadku zaliczenia wpłaty, nadpłaty lub zwrotu podatku. W wyniku doprecyzowania przepisów nie będzie wątpliwości, że w przypadku zaliczania wpłaty, nadpłaty i zwrotu podatku, pokrywających zaległość podatkową wraz z odsetkami za zwłokę, odsetki za zwłokę podlegają zaokrągleniu.

9)       Wprowadzenie możliwości umorzenia podatku przed terminem jego płatności. Wyeliminuje to konieczność czekania przez podatników na powstanie zaległości podatkowej, co aktualnie jest warunkiem zastosowania ulgi. W przypadku podatku od nieruchomości, rolnego czy leśnego, już od momentu doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego podatnik będzie mógł wnioskować o umorzenie wynikającego z niej podatku, nie czekając na nadejście terminu płatności poszczególnych rat. Instytucja umorzenia podatku będzie dotyczyć także innych podatków w przypadku, gdy znana będzie wysokość podatku, a nie upłynie jeszcze termin jego płatności. Podatnik będzie mógł w tym zakresie złożyć deklarację podatkową i wniosek o umorzenie podatku, zanim upłynie termin jego płatności. Jeżeli zrobi to wystarczająco wcześnie, wniosek może być rozpatrzony jeszcze przed terminem płatności. Instytucja ta będzie miała zastosowanie także do podatku od towarów i usług i podatku akcyzowego; wystarczy, by podatnik złożył deklarację i wniosek możliwie szybko po zakończeniu okresu rozliczeniowego.

10)    Zmianę sposobu liczenia terminu przedawnienia prawa do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe z tytułu opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych. Proponuje się, aby 5-letni termin przedawnienia prawa do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe z tytułu opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych był liczony od końca roku kalendarzowego następującego po roku kalendarzowym, w którym powstał obowiązek podatkowy w tym zakresie. Wydłużenie o rok okresu, w którym możliwe jest doręczenie decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe z tytułu opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych, zwiększy szanse na ustalenie tego zobowiązania, gdy mienie zostało zgromadzone kilka lat wcześniej niż wydatkowane. Proponowana zmiana ułatwi zwalczanie zjawiska ukrywania dochodów.

11)    Wprowadzenie nowej przesłanki zawieszenia biegu terminu przedawnienia związanej ze złożeniem wniosku o uzupełnienie lub sprostowanie decyzji organu pierwszej instancji określającej wysokość zobowiązania podatkowego (lub straty podatkowej). Proponuje się, aby bieg terminu przedawnienia nie rozpoczynał się, a rozpoczęty ulegał zawieszeniu od dnia  złożenia wniosku o uzupełnienie lub sprostowanie postanowienia o odmowie uzupełnienia lub sprostowania decyzji organu pierwszej instancji określającej wysokość zobowiązania podatkowego lub straty podatkowej do dnia wniesienia odwołania albo upływu terminu do wniesienia odwołania. Rozwiązanie to ma na celu zniechęcić stronę do składania niemerytorycznych wniosków o uzupełnienie decyzji celem wyczerpywania terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Postępowanie o uzupełnienie postanowienia będzie prowadzone w okresie zawieszenia biegu terminu przedawnienia. Przepis będzie miał zastosowanie jedynie do tych podatników, którzy złożą wniosek o uzupełnienie lub sprostowanie decyzji i uzyskają odmowę takiego uzupełnienia lub sprostowania w drodze postanowienia.

12)    Zastąpienie instytucji nieprzedawniania się zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym – instytucją przerwania biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego wskutek ustanowienia hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego, o którym podatnik został zawiadomiony przez organ podatkowy. Rozwiąże to problem negowania przez sądy administracyjne konstytucyjności art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej. Proponuje się, aby po przerwaniu termin przedawnienia biegł na nowo od dnia następującego po dniu, w którym dokonano wpisu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego. W odniesieniu do wierzytelności podatkowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym wprowadzone rozwiązanie powinno w należyty sposób chronić uprawnienia wierzyciela podatkowego do uzyskania zaspokojenia z rzeczy obciążonej, a jednocześnie zapewni równe traktowanie podatników posiadających składniki majątkowe podlegające zabezpieczeniu w postaci hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego w stosunku do podatników, którzy takich składników majątkowych nie posiadają, a wobec których został zastosowany środek egzekucyjny. Zgodnie z art. 70 § 4 Ordynacji podatkowej, bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.

13)    Ograniczenie przesłanki zawieszającej bieg terminu przedawnienia do przypadków wszczęcia postępowania wyłącznie w sprawie o enumeratywnie wymienione najpoważniejsze przestępstwa skarbowe. Wskazanie zamkniętego katalogu jedynie najpoważniejszych przestępstw skarbowych pozwoli uniknąć zarzutów co do wszczynania postępowań karnych skarbowych wyłącznie dla ochrony zobowiązań podatkowych i jednocześnie umożliwi organom Krajowej Administracji Skarbowej ściganie poważnej przestępczości podatkowej. Dotyczyć to będzie jedynie takich przestępstw skarbowych, w których uszczuplenie lub narażenie na uszczuplenie podatku kształtuje się powyżej małej wartości określonej w art. 53 § 14 kks, tj. wartości nieprzekraczającej w czasie popełnienia czynu zabronionego dwustukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia (obecnie 200 x 4666 zł = 933 200 zł). Przestępstwa te zagrożone są karą pozbawienia wolności. Konsekwencją zmiany art. 70 § 6 pkt 1 OP będzie uchylenie w Kodeksie karnym skarbowym przesłanki skutkującej ustaniem karalności przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie wówczas, gdy nastąpiło przedawnienie tej należności. Z uwagi na to, że wszczęte sprawy o przestępstwa skarbowe – uszczupleniowe zagrożone karą pozbawienia wolności stanowią średnio ok. 10,7% wszczętych spraw o przestępstwa skarbowe – uszczupleniowe, proponowana zmiana powinna zmniejszyć ryzyko instrumentalnego wszczynania postępowań karnych skarbowych o ok. 90%. W pozostałych przypadkach kontrola, czy wszczęcie postępowania karnego skarbowego nie zostało przez organ wykorzystane instrumentalnie będzie nadal sprawowana w ramach postępowania sądowoadministracyjnego. Ilość orzeczeń, w których sądy administracyjne oceniały, czy art. 70 § 6 pkt 1 został wykorzystany instrumentalnie, wskazano w części I pkt 3 OSR.

14)    Doprecyzowanie końcowego momentu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w przypadku wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą tego zobowiązania. Wyraźne wskazanie, że okres zawieszania biegu terminu przedawnienia kończy wpływ akt sprawy oraz prawomocnego orzeczenia, a jeżeli akta są prowadzone w postaci elektronicznej – wpływ prawomocnego orzeczenia, usunie wątpliwości co do końca tego okresu w razie doręczenia organowi podatkowemu drugiej instancji samego odpisu prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego, bez zwrotu przez sąd akt sprawy.

15)    Wprowadzenie możliwości wydłużenia terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w związku ze skorygowaniem deklaracji w niedługim okresie przed upływem terminu przedawniania zobowiązania podatkowego. Proponuje się, aby 5-letni termin przedawnienia zobowiązania podatkowego ulegał wydłużeniu o 12 miesięcy w przypadku skorygowania przez podatnika deklaracji, w okresie 12 miesięcy przed upływem 5-letniego terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Zapewni to organowi podatkowemu możliwość dokonania skutecznej weryfikacji rozliczenia i wydania decyzji wymiarowej w przypadku zakwestionowania prawidłowości złożonej korekty deklaracji.

16)    Zniesienie wymogu składania wniosku o stwierdzenie nadpłaty w przypadku, gdy nadpłata wynika ze skorygowanego zeznania (deklaracji). Proponuje się zniesienie wymogu składania wniosku o stwierdzenie nadpłaty w przypadku, gdy nadpłata wynika ze skorygowanej deklaracji składanej po upływie ustawowego terminu jej złożenia. W takim przypadku za datę wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenie nadpłaty będzie przyjmowana data złożenia tej korekty. Uprości to procedurę stwierdzenia nadpłaty wynikającej ze skorygowanego zeznania (deklaracji) oraz zaoszczędzi czas i koszty przeznaczane obecnie przez organy podatkowe na wzywanie podatników do złożenia brakującego wniosku o stwierdzenie nadpłaty.

17)    Uzupełnienie regulacji dotyczących zwrotu podatku, terminów zwrotu nadpłaty oraz jej oprocentowania. Uregulowanie w Ordynacji podatkowej terminu do dokonania zwrotu podatku, a także przypadków, w których będzie przysługiwało oprocentowanie tego zwrotu usunie związane z tym wątpliwości w przypadkach, gdy ustawa właściwa dla danego podatku tych kwestii nie reguluje, zabezpieczając w ten sposób interes podatnika. Tak jak w przypadku instytucji nadpłaty, przepisy Ordynacji podatkowej będą zawierać kompletne normy ogólne dotyczące terminu zwrotu podatku przewidzianego w przepisach prawa podatkowego, a także oprocentowania tego zwrotu. W wyniku uzupełnienia przepisów dotyczących terminów zwrotu nadpłaty zostaną wyeliminowane wątpliwości, w jakim terminie powinna zostać zwrócona nadpłata w przypadku, gdy sąd administracyjny wyda wyrok uchylający zarówno decyzję organu drugiej, jak i pierwszej instancji. Uregulowanie sposobu naliczania oprocentowania nadpłaty powstałej w wyniku zastosowania się do interpretacji indywidualnej, która następnie została zmieniona lub której wygaśnięcie stwierdzono albo która została uchylona prawomocnym orzeczeniem sądu administracyjnego, rozwiąże problem luki prawnej, zidentyfikowanej w ugruntowanym orzecznictwie sądów administracyjnych, bez konieczności stosowania analogii.

18)    Uwzględnienie wspólników rozwiązanej spółki osobowej prawa handlowego (spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej) w przepisach dotyczących legitymacji wspólników rozwiązanej spółki cywilnej do złożenia korekty deklaracji, z której wynika nadpłata i określających zasady zwrotu takiej nadpłaty. Usunie to wątpliwości związane z uprawnieniem do złożenia korekty deklaracji spółki osobowej prawa handlowego i uzyskania nadpłaty z tytułu zobowiązań spółki. W wyniku wprowadzonej zmiany, sytuacja prawna wspólników rozwiązanej spółki osobowej prawa handlowego zostanie ujednolicona z sytuacją wspólników rozwiązanej spółki cywilnej.

19)    Uporządkowanie pojęć dotyczących obowiązków w zakresie składania do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej informacji o schematach podatkowych (MDR). Dostosowanie kwestii składania do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej informacji o schematach podatkowych w przypadku promotora, na którym ciąży chroniona tajemnica zawodowa zgodnie z wyrokiem TSUE w sprawie C-694/20 Orde van Vlaamse Balies i in. z dnia 08 grudnia 2022 r. i w konsekwencji zmianą dokonaną Dyrektywą Rady (UE) 2023/2226  z dnia 17 października 2023 r. (DAC-8) w odniesieniu do regulacji związanej z zapewnieniem prawa pośrednikom do zwolnienia z obowiązku przekazywania informacji dotyczących podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych, jeżeli taki obowiązek zgłoszenia stanowiłby naruszenie prawniczej tajemnicy zawodowej (art. 8ab ust. 5 dyrektywy Rady 2011/16/UE z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania i uchylającej dyrektywę 77/799/EWG). Efektem będzie zwolnienie radców prawnych, adwokatów, doradców podatkowych oraz rzeczników patentowych z obowiązku raportowania MDR i nałożenie obowiązku poinformowania ich klienta tj. „korzystającego” lub „promotora” o konieczności złożenia informacji o schematach podatkowych do Szefa  Krajowej Administracji Skarbowej.

20)    Zdefiniowanie jednego podmiotu – „promotora” (w miejsce dotychczasowego „promotora” i „wspomagającego”). Projektowana zmiana polega na wyeliminowaniu z Ordynacji podatkowej definicji „promotora” zawartej w art. 86a § 1 pkt 8 OP i definicji „wspomagającego” zawartej w art. 86a § 1 pkt 18 OP oraz zastąpienie ich definicją „promotora”. W związku z czym, przez „promotora” rozumie się osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, która opracowuje, oferuje, udostępnia lub wdraża schemat podatkowy lub zarządza wdrażaniem schematu podatkowego, albo przy zachowaniu staranności ogólnie wymaganej w dokonywanych czynnościach, przy uwzględnieniu zawodowego charakteru działalności, obszaru specjalizacji oraz przedmiotu wykonywanych czynności zdaje sobie sprawę lub powinna zdawać sobie sprawę, że podjęła się wobec schematu podatkowego, bezpośrednio lub za pośrednictwem innych osób, czynności wspierających, oraz dodatkowo jest rezydentem do celów podatkowych w państwie członkowskim Unii Europejskiej, lub posiada stały zakład w państwie członkowskim Unii Europejskiej, za którego pośrednictwem świadczone są usługi dotyczące schematu podatkowego, lub jest zarejestrowana w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub podlega przepisom prawa państwa członkowskiego Unii Europejskiej, lub jest zarejestrowana w stowarzyszeniu zawodowym związanym z usługami prawnymi, podatkowymi lub doradczymi w państwie członkowskim. Oczekiwanym efektem wprowadzenia nowej definicji jest przybliżenie instytucji „promotora” do tej wynikającej z Dyrektywy Rady (UE) 2018/822, którą też w takim brzmieniu implementowała do swoich porządków prawnych większość państw członkowskich Unii Europejskiej. Przyjęcie jednej wspólnej definicji wyeliminuje wątpliwości praktyczne dotyczące tego, w jakiej roli występuje dany podmiot (promotora, czy wspomagającego), oraz zmniejszy zakres obowiązków sprawozdawczych spoczywających na podmiotach. Kolejną ważną zmianą wynikającą z omawianej nowelizacji jest zawężenie obowiązku składania informacji o schemacie podatkowym do podmiotów mających związek z państwami członkowskimi Unii Europejskiej, które zostały enumeratywnie wymienione w oparciu o treść definicji „pośrednika” wynikającej z Dyrektywy Rady (UE) 2018/822. Zatem, obowiązek przekazywania informacji o schematach podatkowych nie wykracza na „promotorów” z państw niebędącymi członkami UE, tak jak to miało dotąd miejsce. Wprowadzenie, zgodnie z Dyrektywą Rady (UE) 2018/822 instytucji „promotora” implikuje ze strony ustawodawcy dostosowanie pod jeden podmiot obowiązków sprawozdawczych, które zostaną uregulowane w dotychczasowym art. 86b Ordynacji podatkowej. W projektowanej nowelizacji inkorporuje się znane dotąd obowiązki sprawozdawcze, które spoczywały na „promotorze” i „wspomagającym”, część modyfikuje, a niektóre likwiduje, aby usunąć kolizje norm prawnych. Następuje także dostosowanie art. 86b § 2 Ordynacji podatkowej poprzez rozszerzenie katalogu osób, których promotor obowiązany jest poinformować na piśmie o NSP tego schematu podatkowego. Przedstawiona propozycja, wyeliminuje sytuacje, w których to inne podmioty zobowiązane do przekazania informacji o schemacie podatkowym będą zmuszone do samodzielnego pozyskiwania informacji o zaraportowaniu uzgodnienia. Projektowany przepis został jednocześnie skonstruowany tak, aby nie kolidował z ewentualnym obowiązkiem zachowania prawniczej tajemnicy zawodowej. Powyższa zmiana jest skutkiem wyroku TSUE w sprawie C-694/20, Orde van Vlaamse Balies i in., a w konsekwencji zmianami w Dyrektywie Rady (UE) 2023/2226 z dnia 17 października 2023 r. zmieniająca dyrektywę 2011/16/UE w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania (art. 8ab ust. 5 dyrektywy Rady 2011/16/UE z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania i uchylającej dyrektywę 77/799/EWG). W związku z modyfikacją art. 86b § 2 Ordynacji podatkowej aktualizacji wymaga również § 3, który reguluje sytuację braku nadanego NSP. W myśl projektowanego art. 86b § 3 Ordynacji podatkowej, w przypadku gdy w terminie, o którym mowa w § 1 art. 86b Ordynacji podatkowej, schemat podatkowy nie posiada jeszcze NSP, promotor informuje o tym na piśmie oraz przekazuje dane, o których mowa w art. 86f OP, dotyczące schematu podatkowego, załączając potwierdzenie przekazania informacji o schemacie podatkowym do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Dodanie obowiązku załączenia potwierdzenia przekazania informacji o schemacie podatkowym ma na celu dodatkowe zapewnienie pozostałych podmiotów, że schemat podatkowy został faktycznie zaraportowany do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, a brak NSP wynika faktycznie z przyczyn leżących po stronie administracji skarbowej, a nie z braku wypełnienia obowiązków sprawozdawczych przez zobowiązany do tego podmiot. W efekcie dana regulacja zabezpiecza interes pomiotów oraz ogranicza sytuacje ewentualnego multiplikowania informacji dotyczących tych samych uzgodnień. Modyfikacji ulega jednak zakres informacji wynikających z art. 86f § 1 OP przekazywanych danym podmiotom tak, aby chronić dane osobowe osób fizycznych. Adekwatna norma prawna znalazła miejsce również w przepisach dotyczących korzystającego. Modyfikacji ulegają także obowiązki promotora, któremu korzystający lub inny promotor zlecił wykonanie czynności wspomagających w odniesieniu do schematu podatkowego. Projektując regulacje w tym zakresie częściowo inkorporuje się główne założenia uchylanego przepisu art. 86d Ordynacji podatkowej oraz dokonuje modyfikacji polegających na: zamianie określenia „powzięcia wątpliwości” czy „dostrzeżenia wątpliwości” na brzmienie „zdaje sobie sprawę lub powinna zdawać sobie sprawę”. W efekcie definicja promotora będzie w pełni zbliżona do definicji zawartej w Dyrektywie Rady (UE) 2018/822 oraz w szczególności rozwieje wątpliwości praktyczne związane z jej stosowaniem; nałożeniu na podmioty zlecające temu promotorowi wykonanie danych czynności wspomagających, obowiązku przekazania występującemu z pismem promotorowi oświadczenia potwierdzającego, że uzgodnienie, w odniesieniu do którego podjął się udzielenia bezpośrednio lub za pośrednictwem innych osób, pomocy, wsparcia lub porad dotyczących opracowania, wprowadzenia do obrotu, organizowania, udostępnienia do wdrożenia lub nadzorowania wdrożenia schematu podatkowego nie stanowi schematu podatkowego, niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni licząc od dnia doręczenia pisma, o ile uzgodnienie to stanowi schemat podatkowy. Podkreślenia wymaga, że oświadczenie posiada moc wiążącą wobec promotora, który je otrzymał, co jeszcze bardziej wzmocni ochronę promotora. Doregulowanie instytucji oświadczenia w pełni umożliwi wyeliminowanie wątpliwości mogących powstać po stronie promotora, wystąpienia sytuacji, w której promotor przekaże informacje o schemacie podatkowym w momencie, gdy taka informacja została już przekazana do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej oraz dokładnie sprecyzuje sytuacje, kiedy dany promotor ma obowiązek zaraportowania schematu podatkowego, chcąc tym samym ograniczyć w tym zakresie nieścisłości do minimum, w związku z czym zasadnym jest zdjęcie w tym przypadku nadmiernego obowiązku, jakim jest nierzadkie występowanie sytuacji obowiązku składania zawiadomienia MDR-2, a następnie informacji MDR-1 przez ten sam podmiot; wyeliminowaniu obowiązku składania do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej zawiadomienia MDR-2; inkorporowaniu do projektowanych zmian z obecnie obowiązujących przepisów dot. „wspomagającego”, tj. regulacje stanowiące o braku odpowiedzialności cywilnej i dyscyplinarnej w związku z wstrzymaniem się z wykonaniem zleconych mu czynności. W takim przypadku, „promotor” ten nie ponosi odpowiedzialności cywilnej względem zlecającego mu te czynności w zakresie związanym ze wstrzymaniem się z wykonaniem tych czynności oraz odpowiedzialności dyscyplinarnej związanej ze wstrzymaniem się z wykonaniem czynności w odniesieniu do uzgodnienia.

21)    Zmiana definicji „udostępniania” i „wdrożenia”. Zmiana definicji „udostępnienia” i „wdrożenia” polega na usunięciu z nich sformułowania „oferowanie”, co wynika z potrzeby usunięcia normy prawnej niemożliwej do wykonania przez podmiot obowiązany do raportowania informacji o schematach podatkowych.

22)    Zwolnienie z możliwości raportowania niektórych podlegających zgłoszeniu uzgodnień krajowych W ramach nowelizacji zdecydowano się znacząco ograniczyć ilość przekazywanych informacji o podlegających zgłoszeniu uzgodnieniach krajowych. Po nowelizacji, wyłączone z raportowania będą podlegające zgłoszeniu uzgodnienia krajowe: jeżeli dane uzgodnienia są zbieżne z przekazanymi przez uczestnika uzgodnienia do właściwego urzędu skarbowego z danymi zawartymi w informacji o cenach transferowych sporządzonej przez podmiot na podstawie art. 23zf ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych lub art. 11t ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych albo imiennej informacji sporządzonej przez podmiot na podstawie art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych lub informacji o dokonanych wypłatach i pobranym podatku sporządzonej przez podmiot na podstawie art. 26 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych; jeżeli uzgodnienie znajduje się w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw finansów publicznych w sprawie zwolnienia z obowiązku przekazywania uzgodnień krajowych (tzw. „białej liście” z art. 86a § 11 Ordynacji podatkowej).

23)    Doprecyzowanie definicji „korzystającego”, zakresu jego obowiązków i powstania u niego obowiązku raportowania. Proponowana zmiana realizuje zamysł prawodawcy unijnego w zakresie definicji oraz zakresu obowiązków „korzystającego” oraz warunków, które muszą zostać spełnione, aby obowiązki raportowania powstały. W związku z wprowadzoną zmianą w zakresie „promotora”, proponuje się nadać nowe brzmienie art. 86c § 1 Ordynacji podatkowej, który ograniczy obowiązki „korzystającego” związane z raportowaniem niezbędnego minimum określonego w Dyrektywie Rady (UE) 2018/822. Wprowadzone zmiany podkreślają zamysł prawodawcy unijnego, iż „korzystający” jest podmiotem, który ma dokonywać raportowania w ostateczności, kiedy nie może uczynić tego „promotor”. Warunek ten nie jest i nie powinien być ograniczany żadnymi dodatkowym kryteriami jak np. brak otrzymania numeru NSP. Doregulowanie obowiązków informacyjnych „korzystającego” (projektowane art. 86c § 5 i 6 Ordynacji podatkowej). W celu dopełnienia funkcjonalności regulacji dotyczących „promotora” dodaje się w art. 86c OP § 6, który nakłada na „korzystającego” obowiązek poinformowania na piśmie „promotorów”, wobec których jest zlecającym oraz innych „korzystających” i „uczestników” o NSP zaraportowanego schematu podatkowego, załączając dowód nadania NSP, niezwłocznie po jego otrzymaniu. Wprowadzenie danej regulacji jest następstwem wprowadzenia definicji „promotora”, a także wzajemnego informowania się o zaraportowaniu schematu podatkowego w celu zdjęcia z podmiotów dodatkowych, utrudniających stosowanie przepisów obowiązków, a także uniknięcia multiplikowania przekazywanych informacji dotyczących tego samego schematu podatkowego.

24)    Likwidacja obowiązku składania MDR-2. Należy wskazać, że informacja MDR-2 nie zawiera żadnych istotnych informacji dotyczących schematów podatkowych, a obowiązek jej składania jest obowiązkiem, który nie wynika z założeń Dyrektywy Rady (UE) 2018/822, a który niepotrzebnie obciąża bazę informacji o schematach podatkowych, jednocześnie nie mogąc być powiązanym z żadnym NSP zaraportowanego schematu i stanowi niewspółmierny do wartości przekazywanych w nim informacji obowiązek zarówno dla podmiotów obowiązanych dotychczasowo do jego składania, jak i dla KAS. W związku z powyższym norma prawna, o której mowa w art. 86d § 3 OP, nie zostanie przeniesiona do nowego art. 86b OP.

25)    Umożliwianie uzupełniania złożonych informacji przez inne podmioty przez pełne dostosowanie art. 86e Ordynacji podatkowej do założeń Dyrektywy Rady (UE) 2018/822. Zmiana ma na celu umożliwienie zwolnienia się z obowiązku raportowania w przypadku „promotora” wykonującego swoje czynności dopiero na etapie wdrażania lub przygotowania do wdrożenia udostępnionego i zaraportowanego schematu podatkowego tak, aby podmiot taki mógł zwolnić się z zaraportowania schematu podatkowego w przypadku, gdy dysponuje dowodami, że ten schemat podatkowy został już zaraportowany przez inny podmiot na wcześniejszym etapie, pod warunkiem że dokona stosownego uzupełnienia zgłoszenia informacji o schemacie podatkowym, jeżeli nie został on wskazany w informacji o schemacie podatkowym, lub dokona zgłoszenia w przypadku, gdyby w przekazanej informacji o schemacie podatkowym nie zostały przekazane dane będące w jego posiadaniu. Uprawnienie uzupełnienia będzie posiadał również korzystający, który nie został wskazany w przekazanej pierwotnej informacji.

26)    Doprecyzowanie art. 86f § 1 Ordynacji podatkowej, tj. zakresu treści przekazywanej informacji o schemacie podatkowym, doprecyzowanie sposobu raportowania informacji o schemacie podatkowym standaryzowanym (uchylenie art. 86f § 2 i 3 oraz nowe brzmienie art. 86f § 4 Ordynacji podatkowej). Projektowana zmiana polega na dostosowaniu zakresu przekazywanych informacji do wymogów Dyrektywy oraz Rozporządzenia Komisji Unii Europejskiej m.in. doprecyzowano art. 86f § 1 pkt 6 OP, w którym doprecyzowano zakres przekazywanych informacji tak, aby podmioty składające informację MDR-1 wskazywały, czy zobowiązane są do zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej. Doregulowano również treść informacji o schemacie podatkowych poprzez dodanie informacji o rezydencji promotora, korzystającego oraz innych uczestników uzgodnienia i innych podmiotów powiązanych z korzystającym, co uwzględniono w projektowanym art. 86f § 1 OP. Zmiana polega również na wykreśleniu z art. 86f § 1 Ordynacji podatkowej zwrotów „według wiedzy przekazującego informację” lub „znanych przekazującemu” lub „zgodnie z wiedzą przekazującego”, ponieważ założenie to znalazło się już w projektowanym art. 86b § 1 OP zgodnie z wymogami Dyrektywy. Efektem projektowanej zmiany będzie wyeliminowanie nieprecyzyjnego uzupełniania wymaganych pól przez podmioty raportujące podczas składania informacji o schemacie podatkowym. Dodatkowo, ograniczy to również, ilość wezwań Szefa KAS do uzupełnienia lub wyjaśnienia złożonej informacji MDR kierowanych do podmiotów składających, a także w szczególności pozwoli na prawidłową wymianę informacji z państwami członkowskimi UE w ramach automatycznej wymiany informacji o MDR transgranicznych. Zmiana polega na uchyleniu art. 86f § 2 i § 3 oraz zmianie brzmienia § 4 OP w taki sposób, aby wyeliminować problemy natury praktycznej polegające na istnieniu norm prawnych niemożliwych do zrealizowania dla części podmiotów oraz przede wszystkim aby dostosować przepisy rozdziału 11a działu III OP w zakresie uzgodnień standaryzowanych do wymogów Dyrektywy Rady (UE) 2018/822. Dzięki projektowanej zmianie obowiązek kwartalnego składania informacji o udostępnieniach MDR-4 będzie wymagał wskazania informacji nieznanych promotorowi na wcześniejszym etapie. Zmiana polega również na zapewnieniu większego bezpieczeństwa informacji o pierwszym korzystającym, któremu udostępniony został dany schemat standaryzowany.

27)    Możliwość dokonania uzupełnienia informacji o schemacie podatkowym z własnej inicjatywy bez wezwania Szefa KAS (projektowany art. 86h § 1c Ordynacji podatkowej oraz zmiana art. 86h § 2 Ordynacji podatkowej). Pozwoli to na uzyskanie stanu, w którym Szef KAS otrzymuje do analizy jak największą ilość rzetelnego i pełnego materiału badawczego, w tym poprzez wyeliminowanie z obrotu informacji MDR-1, zawierających niepełne lub nieprawdziwe dane, za sprawą analizy własnej składanych informacji i w razie potrzeby, wzywanie do ich uzupełnienia oraz korzystanie z samoświadomości składających, którzy bez wezwania właściwego organu będą mogli dokonać „korekty” pierwotnie złożonej informacji o schemacie podatkowym. Wprowadzono możliwość penalizowania czynów polegających na przekazywaniu informacji o schematach podatkowych po terminie oraz posługiwaniu się unieważnionym NSP.

28)    Rozszerzenie katalogu sytuacji, w której Szef KAS wydaje postanowienie o odmowie nadania NSP lub unieważnieniu nadanego NSP oraz doprecyzowanie przepisów dotyczących doręczania potwierdzania nadania NSP. Projektowana zmiana polega na rozszerzeniu katalogu przypadków, w których Szef KAS wydaje postanowienie o odmowie nadania NSP, o przypadek, w którym złożona informacja MDR-1 dotyczy zaraportowanego już schematu podatkowego. Efektem projektowanej modyfikacji art. 86i Ordynacji podatkowej jest stworzenie dla Szefa KAS odpowiedniego narzędzia umożliwiającego eliminowanie zjawiska nadraportowania schematów podatkowych, a tym samym dostosowanie istniejącego już art. 86i Ordynacji podatkowej. Dodatkowo rozszerza się katalog przypadków, w których Szef KAS ma możliwość unieważnić nadany NSP. Dodatkowo projektowana zmiana zakłada doprecyzowanie przepisów dotyczących nadania NSP.

29)    Umożliwienie organom podatkowym penalizowanie czynów polegających na przekazywaniu po terminie informacji MDR-3 na gruncie przepisów ustawy Kodeks karny skarbowy. Rozwiązanie uzupełnia katalog sankcji w zakresie składanych po terminie informacji o schematach podatkowych.

30)    Uchylenie art. 86ia Ordynacji podatkowej dotyczącego doręczania potwierdzenia nadania NSP oraz innych pism związanych ze stosowaniem przepisów rozdziału 11a – Informacje o schematach podatkowych. Projektowana zmiana polega na usunięciu art. 86ia OP z uwagi na to, że przypisy ogólne w zakresie doręczeń znajdujące się w Ordynacji podatkowej mają zastosowanie również do doręczania korespondencji dotyczącej stosowania przepisów rozdziału 11a OP.

31)    Przekazywanie informacji o zastosowaniu schematu podatkowego na formularzu MDR-3 raz do roku zgodnie z wymaganiami Dyrektywy Rady (UE) 2018/822. Rekomendowane rozwiązanie polega na zmianie treści art. 86j § 1 Ordynacji podatkowej i dodaniu art. 86j § 1a. Proponowana zmiana wprowadza obowiązek raportowania informacji o zastosowaniu schematu podatkowego w terminie do końca trzeciego miesiąca następującego po zakończeniu roku podatkowego dla podatników podatku dochodowego od osób prawnych i podatku dochodowego od osób fizycznych, a w przypadku korzystającego niebędącego podatnikiem podatku dochodowego – do końca trzeciego miesiąca następującego po zakończeniu roku kalendarzowego. Dodatkowo wprowadza się możliwość wskazania szacunkowej wysokości korzyści podatkowej w wyniku zastosowania schematu podatkowego, w przypadku gdy wskazanie dokładnej wysokości korzyści podatkowej byłoby niemożliwe.

32)    Wprowadzenie możliwości podpisywania MDR-3 przez pełnomocnika. Zmiana znacznie usprawni proces sporządzania i przekazywania informacji MDR-3 do Szefa KAS.

33)    Przeliczanie wysokości korzyści podatkowej uzyskanej w walucie obcej (projektowany art. 86j § 1b oraz art. 86f § 1a Ordynacji podatkowej). Doprecyzowanie przepisów w zakresie kursu, jaki należy zastosować do przeliczenia wysokości korzyści podatkowej zarówno szacowanej, jak i raportowanej w informacji MDR-3, w przypadku gdy wysokość korzyści podatkowej określana jest w walucie obcej.

34)    Uchylenie art. 86l oraz art. 86m Ordynacji podatkowej. Zmiana polega na likwidacji obowiązku posiadania „wewnętrznej procedury” w zakresie przeciwdziałania niewywiązywaniu się z obowiązku przekazywania informacji o schematach podatkowych oraz co za tym idzie likwidacji sankcji dotyczących braku wykonania tego obowiązku.

35)    Odpowiednie stosowanie przepisów działu IV Ordynacji podatkowej (art. 86o Ordynacji podatkowej). Doprecyzowanie art. 86o OP w przedmiocie odpowiedniego stosowania przepisów działu IV Ordynacji podatkowej w zakresie nieuregulowanym w Rozdziale 11a – Informacje o schematach podatkowych. Projektowana zmiana przyczyni się do efektywniejszego wykonywania przepisów dotyczących schematów podatkowych.

36)    Kary przewidziane w art. 80f KKS. Proponuje się zmiany polegające na dodaniu odpowiedzialności karnej skarbowej za składanie po terminie: informacji o uzyskanej korzyści podatkowej lub dokonywaniu jakichkolwiek czynności będących elementem schematu podatkowego (MDR-3) oraz kwartalnej informacji o udostępnieniu schematu podatkowego standaryzowanego (MDR-4). Jednocześnie usuwa się sankcję dotyczące przekazywania danych, o których mowa w art. 86f § 1 oraz art. 86f § 4 Ordynacji podatkowej, w informacji o nieprzekazaniu informacji ze względu na objęcie prawnie chronioną tajemnicą zawodową.

37)    Obniżenie kar za niewłaściwe wykonywanie obowiązków związanych z raportowaniem schematów podatkowych. Proponuje się obniżenie sankcji z Kodeksu karnego skarbowego dotyczących uchybienia obowiązkom wynikających z przepisów rozdziału 11a działu III Ordynacji podatkowej z 720 stawek dziennych do 240 stawek dziennych. Dotychczas obowiązująca wysokość grzywny, jaką może być ukarany sprawca czynu zabronionego, jest niewspółmierna do innych czynów penalizowanych przez Kodeks karny skarbowy.

38)    Doprecyzowanie sposobu składania zawiadomień ZAW-NR (zawiadomienie o zapłacie należności na rachunek bankowy inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podatników VAT) drogą elektroniczną i umożliwieniu ich opatrywania przez pełnomocnika do podpisywania deklaracji. Proponuje się wprowadzenie rozwiązań ułatwiających podatnikom korzystanie z przysługujących im uprawnień. Służyć temu ma wskazanie w przepisach Ordynacji podatkowej e-Urzędu Skarbowego jako jedynego kanału komunikacji elektronicznej, za pośrednictwem którego składane są zawiadomienia ZAW-NR w postaci elektronicznej, oraz umożliwienie ich opatrywania przez pełnomocnika do podpisywania deklaracji (projektowany art. 117ba § 3a i 3b Ordynacji podatkowej). Podpisywanie zawiadomień ZAW-NR przez pełnomocnika nie będzie wiązało się z koniecznością każdorazowego składania pełnomocnictwa szczególnego. Podpisywanie tych zawiadomień będzie możliwe w oparciu o pełnomocnictwo do podpisywania deklaracji udzielone na podstawie art. 80a § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa.

39)    Wprowadzenie możliwości działania osoby niebędącej stroną, wzywanej do złożenia wyjaśnień lub przedłożenia dokumentów, przez pełnomocnika ogólnego. Proponowane rozwiązanie umożliwi doręczanie wezwań w tym zakresie do pełnomocników ogólnych tych podmiotów oraz udzielanie odpowiedzi w imieniu tych podmiotów przez pełnomocników ogólnych. W pełniejszym zatem stopniu zostanie wykorzystana instytucja pełnomocnika ogólnego, ułatwiony zostanie kontakt z podmiotami, które dostrzegły potrzebę ustanowienia pełnomocnika ogólnego oraz przyspieszony zostanie przepływ informacji pomiędzy organem podatkowym a wzywaną osobą. Propozycja nie umożliwi natomiast korzystania przez inne osoby z pełnomocnika przy innych czynnościach (np. przesłuchanie świadka).

40)    Wyłączenie obowiązku wskazania w pełnomocnictwie przez adwokata, radcę prawnego lub doradcę podatkowego adresu do doręczeń elektronicznych, ponieważ organy podatkowe mogą sprawdzić ten adres w bazie adresów elektronicznych. Obowiązek posiadania adresu do doręczeń elektronicznych przez wymienione podmioty wpisanego do bazy adresów elektronicznych, powiązanego z publiczną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego albo kwalifikowaną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego wynika z art. 9 ust. 1 pkt 1–3 ustawy o doręczeniach elektronicznych.

41)    Umożliwienie każdemu pełnomocnikowi ogólnemu, nie tylko zawodowemu, zawiadamiania o zmianie zakresu, odwołaniu lub wypowiedzeniu pełnomocnictwa. Ograniczy to ryzyko figurowania w Centralnym Rejestrze Pełnomocnictw Ogólnych nieaktualnych informacji w przypadku braku wywiązania się przez mocodawcę z obowiązku takiego zawiadomienia.

42)    Rozszerzenie możliwości doręczania wydruków pism utrwalonych w postaci elektronicznej na pisma opatrzone kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną organu podatkowego. Rozszerzenie takiej możliwości w art. 144b § 1 Ordynacji podatkowej, zapewni spójność z przepisem art. 126 § 1 zdanie trzecie Ordynacji podatkowej, który pozwala na opatrywanie pism utrwalonych w postaci elektronicznej kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną organu podatkowego.

43)    Wprowadzenie możliwości przesłuchania w postępowaniu podatkowym strony lub świadka przez organ podatkowy przy użyciu urządzeń technicznych pozwalających na przeprowadzenie tej czynności na odległość. Wprowadzenie do Ordynacji podatkowej proponowanego rozwiązania pozwoli na wykorzystanie w postępowaniu podatkowym istniejącego potencjału organizacyjno-technicznego KAS związanego z przewidzianą w art. 76 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej możliwością zdalnego przesłuchania kontrolowanego lub świadka dla celów kontroli celno-skarbowej, z korzyścią dla organu podatkowego, strony i świadka.

44)    Uproszczenie trybu korygowania deklaracji z urzędu przez organ podatkowy w ramach czynności sprawdzających i zwiększenie wysokości korekty z kwoty 5.000 do 10.000 zł. Projektowane rozwiązanie zakłada uproszczenie polegające na możliwości korygowania z urzędu deklaracji, bez konieczności doręczenia podatnikowi uwierzytelnionej kopii skorygowanej deklaracji. Procedura korygowania deklaracji z urzędu ma zastosowanie w przypadku stwierdzenia przez organ podatkowy oczywistych omyłek i błędów rachunkowych oraz wypełnienia deklaracji niezgodnie z ustalonymi wymogami, co nie wymaga jakiegokolwiek udziału podatnika. Organ podatkowy, po skorygowaniu deklaracji z urzędu, będzie zobligowany jedynie do doręczania podatnikowi informacji o przyczynie korekty oraz o związanej z korektą zmianie wysokości zobowiązania podatkowego, nadpłaty, zwrotu podatku, podatku naliczonego albo nadwyżki podatku do przeniesienia, wysokości straty lub podatku do zapłaty, albo informacji o braku takich zmian. Informacja będzie zawierać pouczenie o prawie wniesienia sprzeciwu. Rezygnacja z konieczności doręczenia podatnikowi uwierzytelnionej kopii skorygowanej deklaracji ograniczy obowiązki biurokratyczne organów podatkowych do niezbędnego minimum, co pozwoli zmniejszyć nakłady ponoszone na funkcjonowanie organów podatkowych. Ponadto w związku ze zmianą wartości pieniądza wynikającą z inflacji podwyższono z 5.000 zł do 10.000 zł wysokości zobowiązania podatkowego, nadpłaty, zwrotu podatku, podatku naliczonego albo nadwyżki podatku do przeniesienia lub wysokości straty, która może zostać zmieniona w wyniku korekty deklaracji z urzędu przez organ podatkowy.

45)    Ujednolicenie terminologii stosowanej w przepisach o tajemnicy skarbowej oraz ich doprecyzowanie i uzupełnienie. Jednolite użycie w przepisach o tajemnicy skarbowej pojęcia „akta”, zamiast pojęć „akta podatkowe” i „akta spraw podatkowych” oraz doprecyzowanie i uzupełnienie tych przepisów usunie wątpliwości, jakie pojawiły się w praktyce ich stosowania.  

46)    Zapewnienie Rzecznikowi Praw Obywatelskich dostępu do akt podatkowych, w tym akt zawierających informacje pochodzące z instytucji finansowych, w zakresie niezbędnym do realizacji zadań określonych w ustawie z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2020 r. poz. 627, z późn. zm.). Zapewnienie Rzecznikowi Praw Obywatelskich dostępu do akt podatkowych zawierających informacje pochodzące z instytucji finansowych w szerszym niż obecnie zakresie (nie tylko w związku z jego udziałem w postępowaniu przed sądem administracyjnym) ułatwi Rzecznikowi podjęcie decyzji co do ewentualnej interwencji procesowej.

47)    Zapewnienie Rzecznikowi Małych i Średnich Przedsiębiorców dostępu do akt podatkowych, w tym akt zawierających informacje pochodzące z instytucji finansowych. Przyznanie Rzecznikowi dostępu do akt podatkowych w zakresie niezbędnym do realizacji zadań określonych w art. 9 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców (Dz. U. poz. 648) umożliwi dokonanie wszechstronnej analizy danej sprawy, na podstawie której Rzecznik podejmuje decyzję co do ewentualnej interwencji procesowej.

48)    Zapewnienie Ministrowi do spraw Unii Europejskiej, Ministrowi Spraw Zagranicznych oraz ministrowi właściwemu do spraw gospodarki dostępu do akt i informacji objętych tajemnicą skarbową.  Możliwość uzyskania od Ministra Finansów akt lub informacji objętych tajemnicą skarbową ułatwi Ministrowi do spraw Unii Europejskiej, Ministrowi Spraw Zagranicznych oraz ministrowi właściwemu do spraw gospodarki realizację zadań w związanych odpowiednio z toczącymi się postępowaniami w sprawie naruszenia przez Rzeczpospolitą Polską prawa Unii Europejskiej prowadzonymi przez instytucje i organy Unii Europejskiej, reprezentowaniem i ochroną interesów Rzeczypospolitej Polskiej przed sądami i trybunałami międzynarodowymi oraz z wyjaśnieniem spraw rozpatrywanych w ramach systemu Solvit.

49)    Zapewnienie Ministrowi Cyfryzacji dostępu do danych objętych tajemnicą skarbową w zakresie niezbędnym do realizacji zadania związanego z nadzorem nad spełnianiem przez dostawców usług cyfrowych wykonywania obowiązków dotyczących zgłaszania incydentów istotnych, o których mowa w art. 53 ust. 1 pkt. 2 lit. b ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa. Przyczyni się to nie tylko do znacznego zwiększenia efektywności nadzoru nad dostawcami usług cyfrowych, ale tym samym wpłynie na bezpieczeństwo, ciągłość oraz wiarygodność świadczonych usług cyfrowych oraz przyczyni się do wzmocnienia krajowego i unijnego systemu cyberbezpieczeństwa.

50)    Zapewnienie Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego dostępu do danych zawartych w sprawozdaniach finansowych oraz dokumentach ich dotyczących, znajdujących się w Centralnym Rejestrze Danych Podatkowych. Ułatwi to Agencji realizację zadań określonych w art. 88 ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (Dz. U. z 2024 r. poz. 1035).

51)    Zapewnienie możliwości uzyskiwania przez Szefa KCIK danych znajdujących się w Centralnym Rejestrze Danych Podatkowych od Szefa KAS. Usprawni to proces udzielania informacji Szefowi KCIK. Pozwoli również Szefowi KCIK zachować większą anonimowość, a także zmniejszyć krąg osób poinformowanych o prowadzonych działaniach operacyjnych w stosunku do konkretnego podatnika. Automatyzacja pracy po obu stronach umożliwi ograniczenie lub wyeliminowanie czasochłonnych i powtarzalnych zadań.

II. Wprowadza się do Kodeksu karnego skarbowego mandat karny zaoczny (art. 138 § 1 pkt 3), który znajdzie zastosowanie do czynów zabronionych penalizowanych w kks jako wykroczenia skarbowe, wobec sprawcy, którego nie zastano na miejscu czynu, w przypadku braku jakichkolwiek wątpliwości co do jego osoby oraz okoliczności popełnienia czynu zabronionego (art. 137 § 1 zd. 2).

W drodze mandatu karnego zaocznego będzie można nałożyć karę grzywny także na osoby czasowo tylko przebywające na terytorium RP lub niemające stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca pobytu, osoby stale przebywające na terytorium RP, które czasowo opuszczają to terytorium, a zwłaszcza na osoby przebywające na stałe za granicą, pod warunkiem ustalenia adresu, pod który można skutecznie doręczyć niniejszy mandat (art. 138 § 3a).

Znajdzie on zastosowanie zarówno w sprawach o wykroczenia skarbowe o charakterze formalnym, jak i materialnym.

Mając na uwadze, że postępowanie mandatowe wymaga zgody na przyjęcie mandatu jako przesłankę wyrażenia przedmiotowej zgody w przypadku tego rodzaju mandatu wskazano uiszczenie uprawnionemu organowi kary grzywny w ustawowym terminie. W związku z tym, że postępowanie mandatowe w tym trybie nie wiąże się z koniecznością osobistego stawiennictwa, zgody tej nie odnotowuje się na dokumencie mandatu karnego (art. 137 § 3 zd. 2).

W kwestii prawomocności mandatu karnego zaocznego przyjęto rozwiązanie, iż do uznania mandatu za prawomocny konieczna jest zapłata kary grzywny, która powinna nastąpić w ustawowym terminie (art. 138 § 4). Niewpłacenie w terminie kary grzywny będzie skutkowało odmową przyjęcia mandatu, a sprawa zostanie rozpoznana na zasadach ogólnych.

W ustawie zostało także dookreślone, iż mandat zaoczny powinien wskazywać organ, na rzecz którego w ciągu 14 dni sprawca może uiścić karę grzywny, oraz informować o skutkach jej nieuiszczenia w tym terminie. Termin do uiszczenia kary grzywny liczy się od dnia doręczenia mandatu (art. 138 § 5a).

W zakresie przesłanek uchylenia prawomocnego mandatu karnego brak podpisu na wystawionym mandacie zaocznym nie będzie stanowić przesłanki do jego uchylenia (art. 140 § 1).

Spodziewane efekty:

1)       poprawa skuteczności i efektywności stosowania represji karnej w postaci mandatu zaocznego poprzez zwiększenie liczby rozpatrywanych  spraw o wykroczenia skarbowe,

2)       optymalizacja czasu pracy przy wystawianiu mandatu poprzez wyeliminowanie kontaktu osobistego ze sprawcą,

3)       możliwość szybkiego zakończenia sprawy bez konieczności stawiania się sprawcy do urzędu (szczególnie przydatne w przypadkach gdy sprawca przebywa za granicą),

4)       możliwość prowadzenia postępowania mandatowego np. w przypadku wprowadzenia stanu zagrożenia epidemicznego.

III. W p.p.s.a. proponuje się:

1)       Doprecyzowanie regulacji określającej termin na wniesienie skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego na opinię transgraniczną (i odmowę jej wydania). Proponuje się określenie tego terminu w sposób tożsamy, jaki zastosowano do aktów o podobnym charakterze, tj. do opinii zabezpieczającej (i odmowy jej wydania). W konsekwencji tej zmiany, nie będzie wątpliwości co do tego, że obowiązującym terminem do wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego na ww. opinie jest termin 30-dniowy.

2)       Zapewnienie ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych uprawnienia do występowania z wnioskiem do Naczelnego Sądu Administracyjnego o podjęcie uchwały abstrakcyjnej. Proponowana zmiana jest szczególnie pożądana dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania systemu podatkowego zarówno pod kątem realizacji zasady pewności prawa (a więc minimalizacji ryzyka podatkowego), jak również pod kątem minimalizacji kosztów ponoszonych zarówno przez podatników, jak i organy podatkowe, czy nawet sądy administracyjne w związku z prowadzeniem odnośnych postępowań (uchwały takie, rozstrzygając kwestie sporne, odbierają podatnikom i organom podatkowym argumenty do toczenia sporów, a więc do prowadzenia, czy przedłużania odnośnych postępowań). Przekłada się to na odciążenie sądów administracyjnych, a przede wszystkim wzmacnia pewność stosowania prawa podatkowego przez podatników i organy podatkowe. Nie ulega wątpliwości, że z perspektywy obywatela wydawanie odmiennych rozstrzygnięć w takich samych stanach faktycznych nie służy zaufaniu do sądów i do organów podatkowych. Poprzez organy podatkowe funkcjonujące w ramach resortu Minister Finansów ma możliwość pozyskiwania na wczesnym etapie informacji o rozbieżnościach w orzecznictwie i zwrócenia się do NSA o ich rozstrzygnięcie. Jak najszybsze eliminowanie rozbieżności, szczególnie w sprawach dotyczących dużej liczby podatników, jest działanie pożądanym społecznie. Ocena, czy zagadnienie nadaje się pod rozstrzygnięcie w uchwale zawsze jednak pozostanie autonomiczną decyzją sądu.

Z wyrazami szacunku