Szanowni Państwo, Członkowie Związku Pracodawców Polska Miedź

Uprzejmie informuję, że do konsultacji publicznych skierowany został projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo restrukturyzacyjne oraz ustawy – Prawo upadłościowe (numer z wykazu UC43).

Przedmiotowy projekt aktu prawnego wraz Uzasadnieniem, Oceną Skutków Regulacji, Tabelą zgodności oraz Odwróconą Tabelą Zgodności dostępny jest na stronach Rządowego Centrum Legislacji pod adresem:

https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12390655/katalog/13088704#13088704

Uprzejmie proszę o przekazywanie ewentualnych uwag, opinii i stanowisk do projektu w terminie do 6 listopada 2024 roku na adres: kuydowicz@pracodawcy.pl w wersji elektronicznej umożliwiającej edytowanie tekstu.

Celem projektu jest dopełnienie implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1023 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie ram restrukturyzacji zapobiegawczej, umorzenia długów i zakazów prowadzenia działalności gospodarczej oraz w sprawie środków zwiększających skuteczność postępowań dotyczących restrukturyzacji, niewypłacalności i umorzenia długów, a także zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 (dyrektywa o restrukturyzacji i upadłości). 

Dyrektywa 2019/1023 ma na celu ujednolicenie regulacji dotyczących postępowań restrukturyzacyjnych w krajach członkowskich w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego. Postępowanie restrukturyzacyjne ma umożliwić przedsiębiorcom znajdującym się w trudnej sytuacji kontynuowanie prowadzonej działalności oraz przeciwdziałać likwidacji miejsc pracy.

Ponadto założeniem dyrektywy jest także określenie przesłanek determinujących jak najszybsze podjęcie działań służących ustaleniu trudności przedsiębiorcy związanych z płynnością finansową, a następnie odpowiednich działań naprawczych, o ile są one możliwe i słuszne. W przeciwnym razie, zasadne będzie podjęcie działań zmierzających do jak najszybszej likwidacji przedsiębiorcy, z zachowaniem praw wierzycieli, tj. zaspokojenie ich roszczeń w sposób rzetelny i w możliwie największym zakresie, równomiernie oraz w najszybszym terminie.

Kolejnym celem, zakładanym przez ustawodawcę unijnego, jest zmniejszenie różnic istniejących między państwami członkowskimi, utrudniających wczesną restrukturyzację rentownych dłużników znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej oraz możliwość umorzenia długów dla uczciwych przedsiębiorców. Szybkie wykluczenie z rynku nierentownych przedsiębiorstw, które nie mają szans na przetrwanie, pozwoli bowiem na uniknięcie dalszych strat, do zwiększenia których mogłyby się przyczynić wysiłki podjęte w celu restrukturyzacji takiego przedsiębiorstwa.

Dążenie do harmonizacji przepisów dotyczących restrukturyzacji zapobiegawczej w państwach członkowskich jest również podyktowane transgranicznym charakterem prowadzenia działalności gospodarczej w Unii Europejskiej. Rynek wewnętrzny na którym istnieje swobodny przepływ towarów, usług, kapitału i pracowników, i który ma coraz silniejszy wymiar cyfrowy, oznacza, że bardzo niewiele przedsiębiorstw zachowuje czysto narodowy charakter, jeśli wziąć pod uwagę wszystkie istotne czynniki, takie jak baza klientów, łańcuch dostaw, zakres działalności, baza inwestorów i baza kapitałowa. Nawet niewypłacalność o charakterze czysto krajowym może mieć wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego przez tzw. efekt domina, kiedy niewypłacalność jednego dłużnika może powodować niewypłacalność kolejnych przedsiębiorstw w łańcuchu dostaw.

Jednym z kluczowych elementów przewidzianych w Dyrektywie 2019/1023 jest kwestia umorzenia długów przedsiębiorcy. Zgodnie z art. 20 ust. 1 Dyrektywy państwa członkowskie zapewniają, aby niewypłacalni przedsiębiorcy mieli dostęp do co najmniej jednego rodzaju postępowania, które może prowadzić do całkowitego umorzenia długów.

Dyrektywa 2019/1023 w znacznej mierze znajduje już odzwierciedlenie w przepisach ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2024 r. poz. 1428) oraz ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 794 i 1222), jednak niezbędne jest usunięcie możliwych wątpliwości interpretacyjnych oraz zapewnienie spójności przepisów dotyczących różnych typów postępowań restrukturyzacyjnych. W szczególności jednak niezbędna jest pełna implementacja części jej przepisów dotyczących m.in. uregulowania w zakresie zatwierdzenia planu restrukturyzacji wbrew sprzeciwowi grupy wierzycieli („cramdown”), tak aby umożliwić efektywne przeprowadzenie postępowania restrukturyzacyjnego, jak również kwestii sporządzenia już na początku postępowania testu zaspokojenia, zawierającego projekcję wartości majątku dłużnika przy założeniu różnych scenariuszy sytuacji, w których może znaleźć się dłużnik, a co będzie miało bezpośredni wpływ na stopień zaspokojenia wierzycieli (z obowiązku złożenia testu zaspokojenia zwolnieni będą mikroprzedsiębiorcy).

Projekt ustawy opiera się na założeniu wprowadzania jedynie takich zmian w obecnie obowiązujących regulacjach, które są konieczne dla stwierdzenia pełnej transpozycji dyrektywy. Poniżej wyszczególnione zostały najważniejsze zmiany zawarte w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2024 r. poz. 1428).

Rozszerzenie katalogu dokumentów dołączanych przez dłużnika do wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego (m.in. o informacje dotyczące wpływu otwarcia tego postępowania na zatrudnienie w przedsiębiorstwie dłużnika).

Zmiana projektowana w art. 1 pkt 3 lit. a tiret pierwsze projektu (zmiana pkt 4 w art. 10 ust. 1 ustawy – Prawo restrukturyzacyjne) zawiera wskazanie obligatoryjnych informacji, jakie mają być zawarte w planie restrukturyzacji przedkładanym przez dłużnika. W obecnym stanie prawnym art. 10 Prawa restrukturyzacyjnego nie zawiera obowiązku wskazania w tym dokumencie skutków, jakie postępowanie restrukturyzacyjne będzie wywoływać w zakresie zatrudnienia w przedsiębiorstwie dłużnika, ustaleń dotyczących informowania przedstawicieli pracowników o możliwych skutkach postępowania restrukturyzacyjnego oraz przeprowadzania z nimi konsultacji. Projektowana zmiana spowoduje dodanie tych informacji do obowiązkowego zakresu planu restrukturyzacyjnego.

Zmiana projektowana w art. 1 pkt 3 lit. a tiret drugie projektu (dodanie pkt 8a w art. 10 ust. 1 ustawy – Prawo restrukturyzacyjne) rozszerza katalog informacji, które powinny być zawarte w planie restrukturyzacyjnym, o zestawienie aktywów i pasywów dłużnika wraz ze wskazaniem wartości aktywów oraz opis sytuacji ekonomicznej dłużnika i sytuacji jego pracowników. Przy czym, poprzez sformułowanie „sytuacja pracowników” należy rozumieć wszelkie okoliczności dotyczące sytuacji pracownika w danym przedsiębiorstwie, na które będą oddziaływały proponowane w planie restrukturyzacyjnym środki restrukturyzacyjne, w tym propozycje układowe.

Wprowadzenie obowiązku wskazania w opisie przedsiębiorstwa informacji o tym, czy dłużnik jest mikro-, małym- lub średnim przedsiębiorcą.

Zmiana proponowana w art. 1 pkt 3 lit. b projektu (dodanie w art. 10 ustawy – Prawo restrukturyzacyjne ust. 2a) jest uzasadniona tym, że zgodnie z Dyrektywą 2019/1023 państwa członkowskie są zobowiązane do gromadzenia i agregowania danych dotyczących postępowań obejmujących restrukturyzację, niewypłacalność i umorzenie długów, w tym danych dotyczących wielkości dłużnika. Wprowadzenie obowiązku wskazania w opisie przedsiębiorstwa informacji o tym, czy dłużnik jest mikroprzedsiębiorcą, małym przedsiębiorcą lub średnim przedsiębiorcą, umożliwi Rzeczpospolitej Polskiej prawidłowe wykonanie obowiązków związanych z monitorowaniem postępowań dotyczących restrukturyzacji.

Obowiązek przygotowania testu zaspokojenia na początku postępowania restrukturyzacyjnego.

Proponowany art. 1 pkt 4 (nowy art. 10a Prawa restrukturyzacyjnego) wiąże się ściśle z regulacjami, które umożliwiają wierzycielom kwestionowanie zasadności zawarcia układu, a z drugiej strony pozwalają dłużnikowi na wystąpienie do sądu o jego zatwierdzenie wbrew sprzeciwowi części grup wierzycieli w trybie mechanizmu cramdown. Aby umożliwić odpowiednią kontrolę ekonomicznej zasadności prowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego konieczne było zaprojektowanie czynności, które powinny poprzedzać ewentualną sądową kontrolę spełnienia zasady ochrony najlepszych interesów wierzycieli albo możliwości zastosowania mechanizmu cramdown. Chodziło także o to, aby spór dotyczący wycen nie był przesunięty na koniec postępowania, ale by wierzyciele, już przed głosowaniem nad układem, mogli dysponować materiałami pozwalającymi na podjęcie świadomej decyzji co do głosowania za lub przeciw, ewentualnie mogli zaproponować alternatywne rozwiązania wobec propozycji układowych dłużnika lub nadzorcy.

Podstawowym dokumentem umożliwiającym realizację założonych celów jest test zaspokojenia, sporządzany już na początku postępowania, zawierający projekcję wartości majątku dłużnika przy założeniu różnych scenariuszy, w których może znaleźć się dłużnik, a co będzie miało bezpośredni wpływ na stopień zaspokojenia wierzycieli.

Test zaspokojenia zawiera następujące informacje:

1. wycenę wskazującą metody i założenia przyjęte w trakcie jej sporządzania, która obejmuje:
2. wartość przedsiębiorstwa dłużnika przy założeniu realizacji planu restrukturyzacyjnego i kontynuacji działalności gospodarczej,
3. wartość majątku dłużnika przy założeniu ogłoszenia jego upadłości i sprzedaży przedsiębiorstwa jako całości oraz odstąpienia od sprzedaży przedsiębiorstwa jako całości i sprzedaży poszczególnych składników majątku.
4. informację o przewidywanym stopniu zaspokojenia wierzycieli, których wierzytelności są objęte układem,

w postępowaniu upadłościowym, które byłoby prowadzone wobec dłużnika

• ocenę, czy wierzytelności objęte układem będą zaspokojone w wyższym stopniu w przypadku zawarcia

i wykonania układu, czy w postępowaniu upadłościowym.

Chcąc ograniczyć podstawy do kwestionowania przygotowanych wycen na późniejszym etapie postępowania przewidziano, że zawarcie umowy z ekspertem na wykonanie testu zaspokojenia będzie możliwe bezpośrednio przez nadzorcę, za zgodą dłużnika, albo zarządcę (podobnie jak przygotowanie planu restrukturyzacyjnego czy wyceny na żądanie sądu).

Testu zaspokojenia nie trzeba będzie jednak sporządzać w postępowaniach restrukturyzacyjnych, dotyczących mikroprzedsiębiorców.

Modyfikacja mechanizmu zatwierdzania układu wbrew sprzeciwowi grupy wierzycieli.

Zmiana projektowana w art. 119 ust. 3 Prawa restrukturyzacyjnego (pkt 12 projektu) stanowi transpozycję mechanizmu zatwierdzania układu wbrew sprzeciwowi grupy wierzycieli (mechanizm cramdown), pozwalającej sądowi na zatwierdzenie układu, który nie uzyskał poparcia wszystkich grup wierzycieli. Rozwiązanie to jest kluczowe dla zapewnienia efektywności procedur restrukturyzacyjnych przy utrzymaniu odpowiedniej ochrony wierzycieli uprzywilejowanych.

Istota proponowanego rozwiązania polega na przyjęciu, że w przypadku braku większości do przyjęcia układu w każdej grupie wierzycieli, sąd będzie mógł stwierdzić przyjęcie układu na wniosek dłużnika lub za jego zgodą, jeśli:

1. większość grup wierzycieli głosowała za układem, w tym co najmniej jedna grupa wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo lub wierzycieli o wyższym stopniu zaspokojenia od wierzycieli kat. II z regulacji prawa upadłościowego, a w przypadku niespełnienia tego warunku,
   1. za przyjęciem układu głosowała grupa lub grupy wierzycieli stanowiące co najmniej połowę grup należących do tych kategorii wierzycieli, którzy w przypadku przeprowadzenia postępowania upadłościowego otrzymaliby częściowe zaspokojenie, przy zastosowaniu wyceny zakładającej kontynuację działalności przedsiębiorstwa dłużnika.

Mając na uwadze, że przyjęcie układu wbrew sprzeciwowi grupy wierzycieli oraz w przypadku przedstawienia zarzutu naruszenia słusznych interesów wierzycieli wymaga wyceny przedsiębiorstwa dłużnika, co w praktyce może znacznie wydłużyć czas postępowania, za niezbędne uznano jak najszybsze opracowanie wycen, tak aby uczestnicy postępowania mogli ocenić opłacalność przyjęcia układu w ramach planu restrukturyzacyjnego dłużnika.

Proponuje się, aby test zaspokojenia zawierał taką wycenę w trzech wariantach – to jest w przypadku realizacji planu restrukturyzacyjnego, w przypadku sprzedaży przedsiębiorstwa w postępowaniu upadłościowym oraz w przypadku sprzedaży poszczególnych składników przedsiębiorstwa. Wymóg przedstawienia trzech wycen, w tym dwóch o charakterze prognozy ma pozwolić wierzycielom realnie ocenić korzyści wynikające z przyjęcia układu.

Objęcie układem z mocy prawa wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo.

Wobec przewidzianego w prawie polskim odrębnego traktowania wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo w postępowaniu upadłościowym oraz wprowadzonego dyrektywą obowiązku objęcia układem także tego typu wierzytelności, konieczne jest uregulowanie sposobów restrukturyzacji wierzytelności zabezpieczonych w ramach postępowań restrukturyzacyjnych. Rozwiązanie zawarte w projektowanym pkt. 17 (nowy art. 161a ust. 1 i 2 Prawa restrukturyzacyjnego) ma zapewnić właściwą ochronę interesów tej kategorii wierzycieli, tak by ewentualne przyjęcie propozycji układowych wbrew zgodzie wierzycieli zabezpieczonych, nie wiązało się ze zmianą sposobu zaspokojenia, na którą nie wyrazili oni zgody.

W ust. 3 i 4 art. 161a przewiduje się z kolei możliwość dokonania, za zgodą wierzyciela, sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia wierzytelności lub jego zmianę. Sprzedaży dokonuje nadzorca wykonania układu lub zarządca przymusowy. Regulacje te dają dużą elastyczność w prowadzeniu negocjacji dłużnika z wierzycielami i pozwalają na zawarcie układu także w przypadku, gdy sama działalność gospodarcza w całości lub części nie może być kontynuowana. Tym samym, zakłada się, że proponowane rozwiązanie pozwoli na zakończenie postępowania restrukturyzacyjnego, bez konieczności otwierania postępowania upadłościowego. W zakresie przedmiotowej sprzedaży nadzorca wykonania układu lub zarządca przymusowy działa w imieniu własnym na rachunek dłużnika.

Z wyrazami szacunku