Uprzejmie informujemy, że do konsultacji publicznych został skierowany projekt ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych.

Celem projektowanej ustawy jest stworzenie, w ramach konstytucyjnych zasad ustrojowych, struktury sądów powszechnych zdolnych do sprawnego realizowania swoich zadań, w sposób adekwatny do potrzeb społecznych i gospodarczych nowoczesnego państwa. Rolą ustawodawcy jest takie ukształtowanie ustroju sądów, aby zapewnić prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

Centralnym założeniem obecnej reformy ustroju sądów w stosunku do ustroju sankcjonowanego ww. ustawą z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych jest modyfikacja struktury sądów powszechnych polegająca na jej „spłaszczeniu” czyli odejściu od aktualnego modelu trójszczeblowego (sądy apelacyjne, sądy okręgowe, sądy rejonowe) na rzecz modelu dwuszczeblowego dokonującym się w drodze zniesienia jednego szczebla sądownictwa dwuinstancyjnego (odwoławczego), którym są sądy apelacyjne, i wprowadzenie struktury opierającej się na podziale sądów na sądy I instancji (sądy okręgowe w okręgach) i sądy II instancji (sądy regionalne w regionach).

Podział sądów w ramach sądownictwa powszechnego, administracyjnego czy wojskowego na określone jednostki terenowe, wyspecjalizowane (branżowe, charakteryzowane rodzajem zagadnień, które są w danym sądzie rozstrzygane), a wreszcie determinowane instancją, w której sprawa podlega rozpoznaniu, ma wymiar przede wszystkim organizacyjny, służący jasnemu i przejrzystemu wskazaniu, gdzie podmiot zainteresowany rozstrzygnięciem swojej sprawy ma się kierować. To wyraz pragmatyzmu ukierunkowanego na realizację w danych uwarunkowaniach społecznych i gospodarczych prawa do sądu, co oznacza dostępność sądu, tak w aspekcie rozsądnej odległości geograficznej, jak i innych warunków związanych ze korzystaniem przez uprawnionego z drogi sądowej w celu załatwienia swoich spraw. Zarazem, uwarunkowania zewnętrzne (społeczne, gospodarcze a także wynikające z wykorzystania dostępnych nowoczesnych technologii) w coraz większym stopniu czynią nieistotnym usytuowanie terytorialne i organizacyjne danego sądu. Nie jest już tak ważne, by sąd był położony w bliskiej okolicy podmiotów zainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy (na terenie „własnej” bądź sąsiedniej gminy), lecz by był realnie dostępny. Chodzi o to, by istniejący model sprawowania wymiaru sprawiedliwości dawał realną możliwość uzyskania rozstrzygnięcia bez zbędnych i nieproporcjonalnych do tego celu utrudnień. Wyrazem tak motywowanego „odmiejscowienia” sądu jest odejście od modelu sądu ulokowanego fizycznie w pobliskim sąsiedztwie, na rzecz sądu, z którego można skorzystać niezależnie od tego, gdzie zainteresowany ma miejsce zamieszkania i jak dynamicznie je zmienia. Najwyraźniejszym przykładem jest ulokowany w jednym centralnym ośrodku e-sąd, realizujący elektroniczne postępowania upominawcze, na podstawie przepisów regulujących zasady postępowania upominawczego wraz z odrębnościami, które wynikają z art. 505²⁸-505³⁷ Kodeksu postępowania cywilnego, który swoją właściwością obejmuje cały kraj.

Odejściem od zasady bliskości geograficznej sądu dla uczestników postępowania są także sądy wyspecjalizowane, dedykowane dla określonych obszarów tematycznych (specjalizacji), takie jak sąd własności intelektualnej, rozpoznający sprawy dotyczące praw na dobrach niematerialnych, szeroko pojętego prawa autorskiego i praw pokrewnych, prawa własności przemysłowej, zapobiegania i zwalczania nieuczciwej konkurencji oraz ochrony dóbr osobistych w zakresie reklamy czy promocji przedsiębiorcy, towaru lub usługi oraz działalności naukowej i wynalazczej. W doktrynie często akcentowana jest potrzeba tworzenia sądów specjalistycznych, przeznaczonych do rozpoznawania konkretnego rodzaju spraw, jak miało to miejsce w zakresie postulatów utworzenia sądów własności intelektualnej.

Sąd powszechny tworzony będzie dla jednej lub większej liczby gmin; w uzasadnionych przypadkach może być utworzony więcej niż jeden sąd okręgowy w obrębie tej samej gminy lub dla części gminy mającej status miasta na prawach powiatu oraz innych gmin (art. 16).

Wprowadzono możliwość – po zawarciu z gminą lub powiatem umowy –  utworzenia na terytorium gminy lub powiatu, poza budynkiem sądu, punktu sądowego.

Szczegóły dotyczące proponowanych zmian prawnych zawarte są w uzasadnieniu oraz Ocenie Skutków Regulacji (OSR), które wraz z projektem aktu prawnego znajdują się w załączeniu.
Link do informacji szczegółowych: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12359104
Uprzejmie prosimy o przekazywanie ewentualnych uwag, opinii i stanowisk do projektu, także w formie elektronicznej (edytowalnej), w terminie do 16 maja 2022 roku na adres szkop@pracodawcy.pl.