09
maj
Raport prawno-podatkowy Deloitte: Kontrole legalności pobytu i pracy cudzoziemców w Polsce
Kontrole legalności pobytu i pracy cudzoziemców w Polsce po zmianach przepisów inigracyjnych
Na co powinni zwrócić uwagę pracodawcy powierzający pracę cudzoziemcom w 2025 r.?
Już 1 czerwca mogą wejść w życie przepisy nowej ustawy o warunkach dopuszczalności powierzenia pracy cudzoziemcom na terytorium RP, , która zastąpi ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w zakresie kwestii powierzenia i legalizacji pracy cudzoziemców. Ustawa została uchwalona w marcu, 10 kwietnia podpisana przez Prezydenta i obecnie czeka na publikację w Dzienniku Ustaw. Zakładając, że publikacja nastąpi w pierwszej połowie maja, nowe przepisy zaczną obowiązywać od początku następnego miesiąca (czerwiec 2025 r.).
Z artykułu dowiesz się m.in.:
- jak przygotować się do zmian,
- jaka jest nowa definicja nielegalnego powierzenia pracy cudzoziemcowi w przepisach imigracyjnych,
- jakie są nowe wysokości kar grzywny za nielegalne powierzenie pracy cudzoziemcowi,
- w jaki sposób ustawa zaostrza kwestię kontroli legalności pracy przez Straż Graniczną oraz PIP.
Nowe definicje w przepisach imigracyjnych
Ustawa na nowo definiuje kwestię nielegalnego powierzenia pracy cudzoziemcowi oraz nielegalnego wykonywania pracy przez cudzoziemca. Definicje te w dużej mierze są podobne do tych obowiązujących obecnie, ale mimo to warto się z nimi zapoznać, aby uniknąć negatywnych konsekwencji związanych z nielegalnym zatrudnieniem cudzoziemców.
O nielegalnym powierzeniu pracy cudzoziemcowi w myśl Ustawy mówimy, gdy:
- cudzoziemiec przebywa w Polsce nielegalnie (np. wygasła już ważność jego wizy),
- podstawa jego pobytu nie uprawnia go do wykonywania pracy (np. wiza w celach turystycznych),
- nie posiada on wymaganych dokumentów legalizujących pracę (zezwolenia na pracę; oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi; zezwolenia na pobyt czasowy i pracę),
- wykonuje on pracę na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w odpowiednim dokumencie legalizującym jego pracę lub dokumencie pobytowym (są wyjątki od tej zasady np. sama zmiana nazwy stanowiska bez zmiany zakresu obowiązków, albo uzyskanie przez cudzoziemca już w trakcie zatrudnienia statusu absolwenta),
- wykonuje on pracę bez zawarcia umowy w formie pisemnej (wyjątek stanowi pełnienie funkcji w zarządzie spółki kapitałowej, reprezentowanie spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej lub prowadzenie jej spraw, albo pełnienie funkcji prokurenta – nie wymagają one bowiem zawarcia umowy).
Mając na uwadze wyżej przywołaną definicję, warto zwrócić szczególną uwagę na zgodność pomiędzy warunkami zatrudnienia wskazanymi w dokumentach legalizujących pracę a rzeczywistymi warunkami w jakich praca jest wykonywana.
W praktyce zdarzają się sytuacje, w których dochodzi do rozbieżności pomiędzy np. nazwą stanowiska wskazanego w zezwoleniu na pracę a wpisaną do umowy o pracę. Często jest to konsekwencja jedynie zmiany nomenklatury stanowisk w systemie pracodawcy.
Chociaż sama zmiana nazwy stanowiska bez zmiany zakresu obowiązków nie wymaga zmiany zezwolenia na pracę, to zgodnie z nowymi przepisami wymaga ona notyfikacji przez pracodawcę w formie elektronicznej. Z tego względu taką zmianę należy odpowiednio zaplanować i pamiętać o dopełnieniu obowiązku notyfikacji właściwemu urzędowi.
Zmiana wysokości kar grzywny za nielegalne powierzenie pracy cudzoziemcowi
Ustawa podwyższa z 30.000 do 50.000 zł maksymalną wysokość grzywny za nielegalne powierzenie pracy cudzoziemcowi. Minimalna kwota grzywny wynosi 3.000 zł za jednego cudzoziemca, dalej obowiązuje zasada proporcjonalności uzależniającej wysokość kary w zależności od liczby wykrytych niezgodności z prawem (tj. nielegalnie zatrudnionych cudzoziemców).
Podwyższeniu z przedziału 3.000 – 30.000 zł na 6.000 – 50.000 zł uległa także wysokość grzywny za:
- doprowadzanie cudzoziemca do nielegalnego wykonywania pracy lub innej osoby do nielegalnego zatrudnienia cudzoziemca za pomocą wprowadzenia cudzoziemca (innej osoby) w błąd, wyzyskania błędu, wykorzystania zależności służbowej lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania,
- żądanie od cudzoziemca korzyści majątkowej w zamian za podjęcie działań zmierzających do uzyskania zezwolenia na pracę lub innego dokumentu uprawniającego do wykonywania pracy.
Pięciokrotnie (ze 100 zł na 500 zł) zwiększono minimalny wymiar grzywny za niedopełnienie obowiązków notyfikacyjnych wynikających z Ustawy (np. za niepowiadomienie o zmianie nazwy stanowiska cudzoziemca). Podwyższeniu ulega także wysokość dopuszczalnej grzywny za niedopełnienie niektórych obowiązków wobec cudzoziemców.
Warto pamiętać, że cudzoziemiec, który nielegalnie wykonuje pracę także podlega karze grzywny (nie niższej niż 1.000 zł), ale na tym nie kończą się ponoszone przez niego konsekwencje. Jeśli organy odkryją, że wykonuje lub wykonywał pracę nielegalnie w momencie rozpoczęcia kontroli, to wydaje się decyzję o zobowiązaniu go do powrotu i musi opuścić Polskę najczęściej w przeciągu 15-20 dni. W konsekwencji pracodawca niemal z dnia na dzień traci pracownika.
Co gorsza, w decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu orzeka się o zakazie ponownego wjazdu do Polski i innych państw obszaru Schengen oraz określa się okres tego zakazu (najczęściej od 1 do 3 lat). Można wnioskować o cofnięcie zakazu, co do zasady, po upływie połowy okresu, na który został nałożony i przy spełnieniu warunków wskazanych w treści decyzji (tj. przede wszystkim opuszczenia Polski).
Źródło: Deloitte Polska (Deloitte Touche Tohmatsu Limited)