Lubin, 22 lutego 2021 r.

 
ZPPM/ 6S / II / 2021

Stanowisko Związku Pracodawców Polska Miedź w sprawie pakietu rozwiązań legislacyjnych, które wpłyną na poprawę warunków prowadzenia działalności gospodarczej

 
Szanowny Pan
Jarosław Gowin
Wiceprezes Rady Ministrów
Minister Rozwoju, Pracy i Technologii
Szanowny Panie Premierze

Związek Pracodawców Polska Miedź jest samorządną organizacją pracodawców, niezależną w swej działalności od organów władzy i administracji państwowej, samorządowej oraz innych organizacji. Nasza organizacja zrzesza 119 pracodawców, zatrudniających ponad 38 000 pracowników. Założycielem Związku jest KGHM Polska Miedź S.A., a naszymi członkami są również podmioty prywatne, w szczególności z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, jak również firmy samorządowe niezwiązane kapitałowo z Grupą KGHM. Od blisko 25 lat Związek monitoruje i opiniuje projekty aktów prawnych istotnych dla gospodarki, chroniąc prawa i reprezentując interesy pracodawców i przedsiębiorców.

Związek Pracodawców Polska Miedź z entuzjazmem przyjmuje rozpoczęcie prac nad pakietem rozwiązań legislacyjnych, które wpłyną na poprawę warunków prowadzenia działalności gospodarczej, które wzmocnią nasze przedsiębiorstwa, przyczynią się do ich rozwoju, a co za tym idzie do zwiększenia globalnej konkurencyjności polskiej gospodarki, co przełoży się na sukcesy polskich przedsiębiorców.

Doceniamy wysiłek organizacyjny oraz merytoryczny, którego efektem będzie przygotowanie projektu ustawy jako wynik analiz zgłoszonych propozycji. Chcielibyśmy wnieść nasz wkład do prac nad ostatecznym kształtem dokumentu poprzez zgłoszone poniżej uwagi.

 
Komentarze do I etapu konsultacji
 
I)             Uwagi do aktualnie obowiązujących aktów prawnych wraz z postulatami zmian
 

1. Ustawa z dnia 2 marca 2012 r. o podatku od wydobycia niektórych kopalin (Dz. U. z 2020r., poz. 452)

Utrudnienie:
Ograniczenie płynności finansowej oraz rentowności prowadzonej działalności gospodarczej w trakcie spowolnienia gospodarczego.
Opis problemu:
Podmiot członkowski Związku Pracodawców Polska Miedź, KGHM Polska Miedź S.A. jest jedynym płatnikiem dotyczącego miedzi i srebra podatku od wydobycia niektórych kopalin. W ostatniej dekadzie zapłacono z tego tytułu między 1,4 a 1,8 mld zł rocznie, co przełożyło się na 11 mld zł dodatkowych obciążeń w latach 2010-2018.
Wysokość podatku jest powiązana z notowaniami metali, jednak nieliniowy charakter tej korelacji powoduje, że jego ciężar maleje wolnej, niż przychody ze sprzedaży. Z uwagi na konstrukcję tego podatku, płacony jest również wtedy, kiedy przedsiębiorca nie osiąga zysku oraz gdy nie dochodzi do sprzedaży wyprodukowanych metali. Nie jest on również kosztem uzyskania przychodu, nie pomniejsza więc podatku dochodowego (CIT).
Wprowadzenie podatku od wydobycia niektórych kopalin w 2012 roku rozpoczęło znaczny i regularny wzrost zadłużenia KGHM Polska Miedź S.A.. Dług spółki wzrósł z około zera (2012 r.) do blisko 8 mld zł (2019 r.). Rekordowe w Polsce, sięgające 70-80% zysku opodatkowanie spółki jest stałym zagrożeniem dla długofalowej stabilności finansowej KGHM, a także czynnikiem istotnie ograniczającym możliwości oddłużeniowe oraz projekty inwestycyjne i rozwojowe.
Postulat:
Zawieszenie poboru tzw. podatku miedziowego na okres 12 miesięcy będzie odczuwalnym wsparciem finansowym dla przedsiębiorstwa i istotnie ułatwi przejście przez trudny czas wynikający ze spowolnienia gospodarczego.

2. Akty prawne związane z energetyką, rynkiem mocy, OZE oraz sprzedażą energii

Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2019 r., poz. 755)
Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2020 r., poz. 261)
Ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (Dz.U. z 2020 r., poz. 264)
Ustawa z dnia 14 grudnia 2018 r. o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji (Dz.U. z 2020 r., poz. 250)
Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy (t. j. Dz.U. z 2020 r., poz. 247)
Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (t. j. Dz.U. z 2020 r., poz. 722)
 
Utrudnienie:
Ograniczenie płynności finansowej oraz rentowności prowadzonej działalności gospodarczej w trakcie spowolnienia gospodarczego.
Opis problemu:
Obecnie instytucja linii bezpośredniej nie przewiduje zawarcia umów PPA na sprzedaż energii elektrycznej przez właściciela jednostki wytwórczej z jej bezpośrednim dostarczeniem do odbiorcy końcowego (np. zakładu przemysłowego) – bez udziału Operatora. Dodatkowym utrudnieniem jest konieczność otrzymania pozwolenia Prezesa URE na powstanie linii bezpośredniej. W efekcie powstają jedynie układy łączące zakłady przemysłowe z ich własnymi źródłami wytwórczymi, ale nie ze źródłami wytwórczymi należącymi do innych podmiotów – nawet tych będących w bezpośrednim sąsiedztwie.
Taki kształt instytucji linii bezpośredniej skutkuje brakiem wykorzystania potencjału wynikającego z dynamicznego rozwoju OZE (utrudnione zawieranie umów PPA, ograniczanie inwestycji na terenach zlokalizowanych w bezpośrednim sąsiedztwie infrastruktury produkcyjnej). W świetle obowiązującego obecnie prawa, przedsiębiorcy nie będą w stanie zakupić bezpośrednio dostarczanej energii elektrycznej (w tym z OZE) na warunkach pozwalających na pominięcie kosztów systemowych, w tym opłat OZE, kogeneracyjnej i mocowej oraz akcyzy.
Postulat:
Aby uzyskać cele, która nakłada na państwa członkowskie dyrektywa RED II w zakresie zwiększenia udziału energii elektrycznej pochodzącej z odnawialnych źródeł energii w krajowym miksie energetycznym niezbędne jest stworzenie otoczenia prawnego sprzyjającego rozwojowi umów Corporate PPA poprzez:

• dostosowanie definicji linii bezpośredniej do definicji linii bezpośredniej zawartej w dyrektywie rynkowej;
• dodanie definicji umowy zakupu energii elektrycznej z odnawialnego źródła energii w celu implementowania dyrektywy RED II;
• zniesienie obowiązku uzyskania zgody Prezesa URE na budowę linii bezpośredniej, którą dostarczana będzie wyłącznie energia elektryczna z instalacji odnawialnego źródła energii;
• wyłączenie energii elektrycznej dostarczanej linią bezpośrednią lub objętej umowami zakupu energii elektrycznej z OZE z obowiązku, o którym mowa w art. 52 ust. 1 Ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii oraz zwolnienie opłaty OZE;
• wyłączenie energii elektrycznej dostarczanej linią bezpośrednią lub objętej umowami zakupu energii elektrycznej z OZE z obowiązku, o którym mowa w art. 10 ust. 1 Ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej;
• zwolnienie energii elektrycznej objętej umowami zakupu energii elektrycznej z OZE z opłaty kogeneracyjnej;
• zwolnienie energii elektrycznej objętej umowami zakupu energii elektrycznej z OZE z opłaty mocowej;
• zwolnienie energii elektrycznej objętej umowami zakupu energii elektrycznej z OZE z podatku akcyzowego.

3. Akty prawne regulujące proces budowy odnawialnych źródeł energii:

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 2003 nr 80 poz. 717)
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie (Dz.U. 2008 nr 199 poz. 1227)
Ustawa z dnia z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. 1997 nr 54 poz. 348)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. 2019 poz. 1839)
Utrudnienie:
Spowolnienie projektów inwestycyjnych dotyczących budowy odnawialnych źródeł energii.
Opis problemu:
W ramach obowiązującego obecnie porządku prawnego mamy do czynienia ze zjawiskiem nadmiernego rozciągnięcia w czasie procedur związanych z budową odnawialnych źródeł energii. Dotyczy to zarówno całościowego, szacunkowego czasu trwania postępowań, jak i znacznej rozpiętości ram czasowych kompletowania stosownych zezwoleń administracyjnych. W przypadku projektu instalacji fotowoltaicznej realizacja wymogów administracyjno-prawnych przed rozpoczęciem budowy może nie kończyć się szybciej niż w czasie około 24 miesięcy, a w pewnych wypadach może zajmować nawet 46 miesięcy (w przypadku niezgodności ze Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego oraz Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego, w przypadku braku MPZP jest to okres 10-19 miesięcy).
Na wydłużanie postępowań administracyjnych w zakresie pozwoleń dla projektów odnawialnych źródeł energii szczególnie oddziałują przede wszystkim:

• wymogi zagospodarowania przestrzennego;
• wymogi środowiskowe;
• proces przyłączania do sieci.

Taka sytuacja powoduje znaczące utrudnienia i istotne opóźnienia w realizacji podejmowanych przez polskie przedsiębiorstwa projektów OZE, co skutkować będzie ich dłuższą ekspozycją na wysokie koszty energii elektrycznej. Taka sytuacja z kolei znacząco utrudnia skuteczne konkurowanie (a więc także utrzymanie dotychczasowej pozycji rynkowej) nie tylko z nieskrępowanymi normami ekologicznymi wytwórcami z Azji, ale również z mającymi dostęp do dużo tańszej energii elektrycznej przedsiębiorstwami z innych krajów Unii Europejskiej.
Postulat:
W naszej opinii w zaistniałej sytuacji wskazane jest podjęcie prac legislacyjnych nad stworzeniem dedykowanych, uproszczonych ram proceduralnych w odniesieniu do inwestycji w OZE, szczególnie w odniesieniu do procedur planistycznych. Niezbędna jest rezygnacja z warunkowości procedowania dalszych komponentów procesu administracyjnego dla instalacji OZE ze względu na uprzednie uzyskanie zgód planistycznych i zastąpienie go modelem polegającym na równoległej realizacji poszczególnych etapów procesu.
Proponujemy również zwiększenie kompetencji rad gmin w odniesieniu do wymogów planistycznych realizowanych na ich terenach inwestycji w OZE, np. wyłączenie obowiązku uwzględniania tego typu instalacji na określonych kategoriach terenów (np. przemysłowych, górniczych, zajętych na potrzeby gospodarki odpadami).
Konieczne jest także skrócenie terminów uzyskiwania decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych (np. w drodze rozdzielenia procedury uzyskiwania decyzji środowiskowej i procedury rozstrzygnięć planistycznych, które byłyby procedowane równolegle).
W tym kontekście zasadne jest rozważenie ujęcia koniecznych uproszczeń proceduralnych w przedmiocie udzielania zezwoleń niezbędnych dla projektów OZE w formule specustawy.
 

4. Akty prawne związane ze środowiskiem pracy (NDS i NDN):

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz.U.2016, poz. 1488)
Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. 2018, poz. 1286)
Utrudnienie:
Ograniczenie płynności finansowej oraz rentowności prowadzonej działalności gospodarczej w trakcie spowolnienia gospodarczego.
Opis problemu:
Obecnym od lat i wciąż nasilającym się trendem w prawodawstwie zarówno Unii Europejskiej, jak i krajowym, jest stałe zaostrzenie przepisów i norm związanych z ochroną zdrowia pracowników. Ich dynamika w istotny sposób podnosi niepewność regulacyjną i wpływa negatywnie na rentowność biznesu i – niezależnie od szczytnych chęci ich inicjatorów – najczęściej nie przekłada się na poprawę sytuacji pracowników, w skrajnych przypadkach przyczyniając się nawet do likwidacji niektórych miejsc pracy.
Przykładowo w odniesieniu do ołowiu we krwi obowiązujące w Polsce normy są surowsze niż wymagają tego przepisy europejskie (tj. Dyrektywa Rady 98/24 WE z dnia 7 kwietnia 1998 r. w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym ze środkami chemicznymi w miejscu pracy), z podobną sytuacją mamy do czynienia w przypadku najwyższych dopuszczalnych stężeń ołowiu na stanowisku pracy (0,05 mg/m3 wobec określonej Dyrektywą Rady 98/24 WE z dnia 7 kwietnia 1998 r. w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym ze środkami chemicznymi w miejscu pracy normy 0,15 mg/m3).
Mamy zatem do czynienia z sytuacją, w której polski przemysł przynajmniej już od kilku lat ponosi wyższe w porównaniu do innych uczestników europejskiego rynku koszty związane z dostosowaniem swoich procesów produkcyjnych do norm obowiązujących w obszarze ochrony zdrowia i BHP.
Obecnie w organach Wspólnot Europejskich procedowane są przepisy, które mają na celu znaczące obniżenie w/w norm do wartości: ołów we krwi – 150 μg/l krwi oraz NDS – 0,03 mg/m3. Ewentualne przyjcie przez organy Unii Europejskiej takich wartości będzie miało bardzo istotne skutki dla polskiego przemysłu produkującego ołów lub wykorzystującego ołów np. w produkcji akumulatorów (Polska od wielu lat jest znaczącym producentem akumulatorów kwasowo-ołowiowych). Nowe normy oznaczać będą konieczność odsunięcia od pracy około 70-90% pracowników zatrudnionych obecnie w zakładach produkujących ołów pierwotny, ołów wtórny i akumulatory, jak również w zakładach zajmujących się recyklingiem metali nieżelaznych. Ich wprowadzenie uniemożliwi recykling zużytych akumulatorów z ponad 23 milionów zarejestrowanych w Polsce samochodów osobowych. Spowoduje to nie tylko zapaść w produkcji akumulatorów kwasowo-ołowiowych oraz w zakładach odzysku i przerobu ołowiu, ale także znacznie utrudni funkcjonowanie producentów miedzi oraz cynku.
Postulat:
Powstrzymywanie dalszego obniżania poziomów najwyższych dopuszczalnych stężeń czynników szkodliwych w środowisku pracy w prawie krajowym oraz zaplanowanie odpowiednio długich okresów przejściowych umożliwiających przemysłowi przygotowanie i wdrożenie procesów dostosowawczych do nowych norm wynikających z regulacji Unii Europejskiej.
 

5. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 12 lipca 2019 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu do wód lub do ziemi ścieków, a także przy odprowadzaniu wód opadowych lub roztopowych do wód lub do urządzeń wodnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1311)

Utrudnienie:
Ryzyko ograniczenia możliwości funkcjonowania głównego ciągu produkcyjnego przedsiębiorstw wydobywczych.
Opis problemu:
Ze względu na naturalny, niezależny od prowadzenia robót górniczych, dopływ wód dołowych w zakładach górniczych, istnieje stałe ryzyko zalania kopalń i zniszczenia infrastruktury. W przypadku górnictwa miedziowego wszystkie wody dołowe za pośrednictwem Obiektu Unieszkodliwiania Odpadów Wydobywczych Żelazny Most zrzucane są do rzeki Odry.
Głównym parametrem decydującym o możliwości prowadzeniu zrzutu wody kopalnianej do rzeki Odry jest jej chłonność na przyjęcie soli (wody kopalniane są silnie zasolone). Przy niskich stanach Odry ze względu na przekroczenie 1000 mg/l nie jest możliwe prowadzenie zrzutu i woda jest retencjonowana w OUOW Żelazny Most. Długotrwałe retencjonowanie wody, zgodnie z opiniami ekspertów może spowodować przepełnienie obiektu i/lub zaburzenia w jego stateczności i w konsekwencji wywołać awarię geotechniczną – poważny wypadek skutkujący zagrożeniem zdrowia i życia dla znacznej liczby ludzi.
Postulat:
Umożliwienie przekroczenia dopuszczalnych wartości substancji zanieczyszczających wyłącznie w przypadku, gdy ograniczenie lub zaprzestanie ich wprowadzenia może doprowadzić do wystąpienia poważnej awarii przemysłowej lub wypadku i jest zasadne ze względu na bezpieczeństwo zakładu i osób w nim pracujących, a wprowadzenie wód dołowych może uchronić zakład przed poważną awarią przemysłową.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 12 lipca 2019 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu do wód lub do ziemi ścieków, a także przy odprowadzaniu wód opadowych lub roztopowych do wód lub do urządzeń wodnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1311) poprzez:

• Rozszerzenie obecnych zapisów § 12 ust. 1:

1. Ścieki przemysłowe o sumarycznym stężeniu chlorków i siarczanów powyżej 1500 mg/l, oraz wody pochodzące z odwodnienia zakładów górniczych niezależnie od sumy stężeń chlorków i siarczanów, mogą być wprowadzane do:

1) wód morza terytorialnego i morskich wód wewnętrznych – bez ograniczeń;
2) śródlądowych wód powierzchniowych płynących – bez ograniczeń, jeżeli zaprzestanie ich wprowadzania może doprowadzić do poważnej awarii przemysłowej lub poważnego wypadku.

• dodanie ust. 2a:

2a. Dopuszcza się możliwość przekroczenia najwyższych dopuszczalnych wartości substancji zanieczyszczających określonych w tabeli II w załączniku nr 4 do rozporządzenia dla obiektów zagrożonych poważną awarią przemysłową lub poważnym wypadkiem, w przypadku ograniczenia wprowadzania wód z tych obiektów.

6. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2004 r. nr 54 poz. 535 z późn zmianami)

Utrudnienie:
Nadmierny fiskalizm. nieprecyzyjność przepisów, brak szczególnych ułatwień dla Mikro-, Małych i Średnich Przedsiębiorców (MŚP)
Postulat:
Przywrócenie przepisu pozwalającego na zastosowanie stawki VAT zwolnionej przy wykonywaniu usług będących częścią składową usług, dla których można zastosować stawkę zwolnioną.

7. Akty prawne dotyczące dodatku stażowego

Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. 2008 nr 223 poz. 1458)
Ustawa – Karta Nauczyciela (Dz.U.2019.2215 tekst jednolity)
Ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. 2002 nr 200 poz. 1679)
Utrudnienie:
Brak dostosowania przepisów do rozwoju technologicznego i wsparcia innowacji, inny obszar (prawo pracy)
Postulat:
Likwidacja przestarzałych przepisów dotyczących dodatku stażowego, poprzez zaliczenie go do wynagrodzenia zasadniczego. Przepis ten zaburza funkcjonowanie nowoczesnych zasad rynku pracy i nie ma nić wspólnego z efektywnością oraz funkcjami motywacyjnymi wynagrodzeń.
 

8. Ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. 2019 poz. 2019)

Utrudnienie:
Inny obszar (prawo zamówień publicznych)
Postulat:
Zwiększenie progu dla zamówień bagatelnych (powyżej 50 tys. zł). Obecnie można stosować tę procedurę w przypadku, gdy wartość zamówienia  jest poniżej 130 tys. zł (zamówienia o wartości od 50 tys. zł do 130 tys. zł.). Zwiększenie progu pozwoli na płynniejszą i efektywniejszą realizację inwestycji realizację w reżimie pzp.

II)                 Uwagi dotyczące procesu zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej
 
Postulaty:

• Przygotowanie pakietu szkoleń dla osób chcących rozpocząć prowadzenie własnej działalności gospodarczej np. „Własny biznes od pomysłu do realizacji”, „Problematyka związana z ZUS, US i jak sobie z nimi radzić”, które byłyby ogólnodostępne oraz bezpłatne w każdej gminie/powiecie.
• Ujednolicenie wniosków, które wypełniają osoby prowadzące działalność gospodarczą w wersji elektronicznej składane za pomocą profilu zaufanego/ podpisu kwalifikowanego i papierowej, tak aby zawierały te same informacje niezbędne do ich realizacji,
• Przygotowanie na stronie Ministerstwa Pracy, Rozwoju i Technologii internetowej platformy, która zawierałaby sprawdzone i rzetelne uproszczone opisy ustaw i rozporządzeń w kwestiach dotyczących przedsiębiorców.
• Uruchomienie wirtualnego doradcy przedsiębiorcy (infolinia, czat internetowy).
• Zmiana przepisów dotyczących przyznania prawa do zasiłku dla osób, które opłacały przez okres 365 dni składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w kwocie niższej od minimalnego wynagrodzenia (przyznanie zasiłku dla bezrobotnych w kwocie proporcjonalnie niższej do opłacanych składek.

 
Z wyrazami szacunku
 
Beata Staszków
Prezes Zarządu Związku Pracodawców Polska Miedź
 
Stanowisko przygotowane na podstawie ekspertyz i opinii pochodzących od podmiotów członkowskich oraz analiz własnych Związku Pracodawców Polska Miedź.