5 listopada 2024 r., na posiedzeniu Rady do Spraw Gospodarczych i Finansowych (ECOFIN) odbyło się głosowanie, podczas którego 27 państw członkowskich osiągnęło porozumienie w sprawie pakietu ViDA. Uchwalenie pakietu ViDA przyniesie bardzo istotne zmiany w mechanizmie funkcjonowania podatku VAT w całej Unii Europejskiej. W ramach pakietu wprowadzone zostaną zmiany opierające się na 3 filarach obejmujących m.in. e-faktury i raportowanie elektroniczne, zmiany dotyczące obowiązków dla platform cyfrowych czy koncepcja związana z pojedynczą rejestracją VAT (SVR – Single VAT Registration).
Więcej informacji pod linkiem.
Kluczowe zmiany w ramach głównych filarów reformy VAT in Digital Age omówione zostały poniżej:
I. E-faktury i raportowanie elektroniczne (DRR – Digital Reporting Requirements)
- W ciągu 20 dni od formalnego przyjęcia ViDA (prawdopodobnie na początku 2025):Państwa członkowskie będą mogły wprowadzić obowiązkowe stosowanie e-fakturowania w transakcjach krajowych bez konieczności każdorazowego występowania o udzielenie derogacji przez Komisję Europejską.
Od dnia 1 lipca 2030 r.:
- Podatnicy zarejestrowani do celów transakcji unijnych będą zobligowani do wystawienia e-faktur dokumentujących transgraniczne transakcje unijne w ustrukturyzowanym formacie (wymóg dotyczy sprzedaży B2B oraz B2G);
- Co do zasady e-faktura w transakcjach transgranicznych będzie wystawiana zgodnie z tzw. standardem europejskim. Jednakże dopuszczalne są odstępstwa od tego formatu, po spełnieniu określonych warunków;
- Termin wystawienia e-faktury dla transgranicznych transakcji B2B i B2G będzie wynosił 10 dni od daty dostawy (lub daty płatności, jeśli ta przypada wcześniej).
- Określone dane z zawarte w e-fakturach dokumentujących transakcje transgraniczne będą musiały być raportowane przez dostawcę bezpośrednio po wystawieniu faktury (lub w ciągu 5 dni – jeżeli faktura jest wystawiona przez nabywcę w ramach „samofakturowania”).
- Podobnie nabywca będzie zobligowany do elektronicznego raportowania danych z e-faktur dokumentujących wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów jak również wewnątrzwspólnotowe nabycie usług w ciągu 5 dni od otrzymania e-faktury. Jednakże istotną zmianą wprowadzoną do pierwotnego pakietu jest możliwość odstąpienia od wprowadzenia tego obowiązku przez Państwa członkowskie, o ile spełnione zostaną określone warunki.
- Kolejną zmianą uwzględnioną w pakiecie jest umożliwienie wystawiania faktur zbiorczych za dostawy realizowane w tym samym miesiącu kalendarzowym, w terminie do 10 dni od zakończenia miesiąca kalendarzowego, ale wymagać będzie to spełnienia szeregu warunków. Potencjalnie wykluczone zostaną tzw. „sektory szczególnie narażone na oszustwa”.
- E-fakturowanie i sprawozdawczość cyfrowa w przypadku dostaw krajowych pozostaną fakultatywne dla państw członkowskich, ale jeśli państwa zdecydują się na ich wprowadzenie, będą one musiały zacząć spełniać wymogi unijne do 1 lipca 2030 r. Państwa członkowskie, które w dniu 1 stycznia 2024 r. wdrożyły e-fakturowanie lub uzyskały zezwolenie na wprowadzenie obowiązkowego e-fakturowania, będą miały czas do dnia 1 stycznia 2035 r. na dostosowanie systemów do norm UE.
II. Pojedyncza rejestracja na potrzeby rozliczeń VAT (SVR – Single VAT Registration)
Od dnia 1 lipca 2028 r. (o ile nie wskazano inaczej):
- Obecnie istniejący system OSS zostanie rozszerzony o inne dostawy B2C, w tym: dostawy energii elektrycznej, gazu i inne krajowe dostawy towarów i usług. Rozszerzenie procedury OSS na dostawy energii elektrycznej, gazu i innych dostaw związanych z energią w transakcjach B2C zacznie obowiązywać dnia 1 stycznia 2027 r.
- Nowa procedura OSS dla przedsiębiorstw umożliwi również raportowanie przemieszczeń towarów własnych, co pozwoli na uniknięcie obowiązku rejestracji w kraju dokonania przemieszczenia. Nie będzie to jednak dopuszczalne, jeżeli dostawcy nie przysługuje pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia towaru. W ramach zmiany pierwotnej propozycji ViDA, OSS w przypadku transferów towarów własnych będzie mogła być stosowana dla „dóbr inwestycyjnych”, w przypadku których właściciel ma prawo do pełnego odliczenia VAT. Jeżeli jednak towary te zostaną następnie wykorzystane do działalności nie dającej prawa do odliczenia lub zostaną wykorzystane na własne potrzeby (np. przekazane do użytku prywatnego lub przekazane nieodpłatnie), potencjalnie konieczne będzie dokonanie korekty części lub całości podatku VAT zarejestrowanego w OSS.
- Z uwagi na wprowadzenie OSS dla przemieszczeń własnych, obecne uproszczenia dotyczące magazynu call-off stock (wprowadzone w ramach Quick Fixes w styczniu 2020 r.) staną się zbędne i zostaną zniesione.
Rozszerzony zostanie mechanizm odwrotnego obciążenia VAT w transakcjach B2B. Państwa członkowskie będą zobowiązane do zezwolenia na odwrotne obciążenie, jeżeli dostawca nie posiada siedziby i nie jest zarejestrowanym podatnikiem VAT w kraju, w którym podatek VAT jest należny, a zarejestrowany do celów VAT w tym kraju jest nabywca. Jeżeli dostawca nie ma siedziby, a nabywca nie jest zarejestrowanym podatnikiem VAT w państwie członkowskim, w którym VAT jest należny, państwa członkowskie będą miały możliwość nałożenia na nabywcę obowiązku stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia VAT od tej dostawy.
III. Gospodarka platformowa
Od dnia 1 lipca 2028 r. (z możliwością przesunięcia do dnia 1 stycznia 2030 r. w niektórych przypadkach, patrz poniżej).
- Platformy umożliwiające usługi krótkoterminowego zakwaterowania oraz drogowy transport pasażerski będą zobowiązane do naliczania i pobierania podatku VAT w imieniu dostawców – co oznacza, że będą działać jako tzw. uznani dostawcy VAT (z ang. ‘deemed supplier’);
- Wyjątek będą stanowiły sytuacje, w których dostawca przekaże operatorowi platformy ważny numer identyfikacyjny VAT i zadeklaruje zamiar samodzielnego rozliczania podatku VAT.
- W niektórych przypadkach państwa członkowskie będą miały jednak możliwość wyłączenia tych zasad, jeśli sprzedawcami korzystającymi z platformy będą podmioty kwalifikujące się i korzystające z procedury szczególnej dla małych i średnich przedsiębiorstw (tzw. SME).
- Państwa członkowskie będą mogły odroczyć wprowadzenie zasady ‘uznanego dostawcy’ najpóźniej do dnia 1 stycznia 2030 r.
- Nowe przepisy zakładają również zmianę definicji zakwaterowania krótkoterminowego – będzie on rozumiany jako nieprzerwane udostępnianie zakwaterowania tej samej osobie na maksymalnie 30 nocy (zmiana w stosunku do obowiązujących wcześniej 45 dni).
- Ponadto: miejscem świadczenia „usługi ułatwiającej” świadczonej przez platformy na rzecz konsumentów (B2C) będzie miejsce świadczenia usługi podstawowej.
- Platformy ułatwiające dostawę towarów zobowiązane będą poinformować właścicieli tych towarów o każdym przemieszczeniu transgranicznym (np. pomiędzy magazynami).
- Nie przewiduje się rozszerzenia zasad obowiązujących uznanych dostawców na platformy ułatwiające dostawy towarów w transakcjach B2C poza te wprowadzone 1 lipca 2021 r.
- Korzystanie z procedury szczególnej dla importu (IOSS) pozostanie fakultatywne dla platform internetowych i sprzedawców, w przypadkach gdzie wartość paczek towarów konsumpcyjnych nie przekroczy 150 EUR. Rozszerzenie procedury IOSS i usunięcie progu wartości przesyłek zostaną rozważone w ramach dalszych reform celnych UE.
Co dalej?
Porozumienie polityczne osiągnięte 5 listopada 2024 r. oznacza, że 27 państw członkowskich UE jednomyślnie zgodziło się co do treści projektu. Nie można jednak uznać, że projekt został przyjęty, gdyż wymaga to dalszych kroków legislacyjnych. Zgodę wyrazić musi również Parlament. Pakiet nie wjedzie w pełni w życie dopóki Rada nie zatwierdzi go formalnie na kolejnym spotkaniu. Można jednak uznać, że w wyniku porozumienia osiągniętego w dniu 5 listopada 2024 r. nic nie stoi na przeszkodzie, aby projekt ostatecznie wszedł w życie. Może to jednak potrwać jeszcze kilka miesięcy ze względu na obszerność pakietu.
Jakie kroki należy podjąć?
Przyjęcie pakietu ViDA oznacza, że przedsiębiorstwa powinny rozpocząć proces oceny gotowości do jego wdrożenia. Zmiany dotyczyć będą praktycznie wszystkich podmiotów. Co istotne, aby być w stanie terminowo wdrożyć nadchodzące zmiany, przedsiębiorcy będą musieli dokonać znaczących modyfikacji w systemach i procesach.
Należy też wziąć pod uwagę fakt, że państwa członkowskie niekoniecznie muszą czekać z wprowadzeniem zmian do terminu określonego w ViDA. Kilka państw członkowskich już wprowadziło system obowiązkowego fakturowania, inne natomiast, jak Polska, proponują jego wdrożenie w roku 2026. Z tych przyczyn ważne jest monitorowanie pakietu ViDA również w perspektywie krótkoterminowej i przygotowanie się do zmian.
Źródło: KPMG (KPMG Sp. z o.o.)
