Legal Alert KPMG: Rozporządzenie GPSR

13 grudnia 2024 r. zaczęło obowiązywać Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/988 z dnia 10 maja 2023 r. w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów („Rozporządzenie GPSR”). Nowa krajowa ustawa o ogólnym bezpieczeństwie produktów implementująca Rozporządzenie GPSR jest obecnie na końcowym etapie opiniowania przez Komitet do Spraw Europejskich.

Więcej informacji pod linkiem.

Kontekst zmian

Nowe przepisy dotyczące ogólnego bezpieczeństwa produktów na terenie Unii Europejskiej stanowią odpowiedź na rosnącą popularność sprzedaży produktów online, wynikającą z postępującej w państwach członkowskich cyfryzacji. Z tego powodu w regulacjach określono między innymi nowe zasady dotyczące sprzedaży na odległość oraz dodatkowe obowiązki dla dostawców internetowych platform handlowych. Rozporządzenie GPSR zastępuje Dyrektywę 2001/95/WE z dnia 3 grudnia 2001 roku. Dzięki randze rozporządzenia, akt ten będzie stosowany bezpośrednio (w przeciwieństwie do poprzedniej dyrektywy).

Zakres zastosowania Rozporządzenia GPSR

Rozporządzenie GPSR stosuje się do tych produktów konsumenckich będących w obrocie na terenie Unii, które nie posiadają własnych specjalistycznych przepisów oraz nie zostały wyłączone w samym rozporządzeniu, tak jak ma to miejsce w przypadku między innymi środków leczniczych, żywności, czy produktów pochodzenia zwierzęcego. Rozporządzenie GPSR stosuje się więc jako domyślny akt prawny dla większości produktów wprowadzanych do obrotu. 

Nowe elementy oceny bezpieczeństwa produktów

Do dotychczasowych elementów oceny bezpieczeństwa produktu takich jak właściwości chemiczne, fizyczne i mechaniczne dodano ocenę prezentacji produktu (na przykład aby wykluczyć wygląd sugerujący inne, niż rzeczywiste, zastosowanie produktu) oraz szczególne ryzyka jakie produkt może stwarzać, na przykład związane z cyberbezpieczeństwem w zakresie produktów elektronicznych. Produkt powinien być oceniony jako bezpieczny zaczynając od fazy projektowania, a więc jeszcze przed pierwszym prototypem. 

Monitorowanie bezpieczeństwa produktów

W Rozporządzeniu GPSR znalazły się nowe uregulowania kwestii zgłaszania wypadków z udziałem produktu przez producentów oraz inne podmioty obecne w łańcuchu dostaw związanym z produktem. Wypadek z udziałem produktu musi zostać niezwłocznie zgłoszony przez producenta do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów („Prezes UOKiK”). W razie wykrycia wypadku przez dystrybutora lub importera produktu, informują oni o tym producenta. Po przekazaniu informacji o wypadku do Prezesa UOKiK, wykorzystuje on system wczesnego ostrzegania Safety Gate, pozwalający na koordynację działań w przypadku wykrycia niebezpiecznego produktu na rynku wewnętrznym.

Producenci mają również obowiązek zapewnienia, że produkty, które wprowadzają na rynek, są zaprojektowane i wytwarzane zgodnie z ogólnymi wymaganiami bezpieczeństwa. Wymaga to wdrożenia odpowiednich procedur, które obejmują przeprowadzanie wewnętrznych analiz ryzyka oraz tworzenie i aktualizowanie odpowiedniej dokumentacji technicznej. 

Odzyskanie produktu i wycofanie go z obrotu

Jednym z działań w razie uznania produktu za niebezpieczny może być odzyskanie produktu lub wycofanie go z obrotu. Rozporządzenie GPSR formalizuje procedurę zawiadomienia o wycofaniu lub odzyskaniu produktów, wymagając, aby takie zawiadomienie było dostępne w językach adekwatnych dla konkretnych grup konsumentów, a także zawierało opis zagrożeń wiążących się z dalszym korzystaniem z produktu wraz z sugestią działań i środków zaradczych, informacji o pomocy prawnej dla konsumentów oraz danymi kontaktowymi producenta. 

Sprzedaż produktów na odległość

W Rozporządzeniu GPSR ujęto również kwestię zakupów online i związanych z nimi dla konsumenta zagrożeń. Zgodnie z artykułem 19 GPSR, przedsiębiorca sprzedający produkty na odległość będzie zobowiązany do podania danych umożliwiających identyfikację producenta, co ułatwi konsumentowi ustalenie rzeczywistego pochodzenia produktu. Wymagane będą takie informacje, jak: imię i nazwisko lub nazwa producenta, jego zarejestrowana nazwa handlowa a także aktualne dane kontaktowe. Jeśli producent nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w Unii Europejskiej, konieczne będzie podanie danych osoby odpowiedzialnej za produkt, w tym jej imienia i nazwiska, nazwy oraz adresów kontaktowych. Dodatkowo, przedsiębiorca będzie musiał podać szczegóły dotyczące samego produktu, takie jak jego zdjęcie, rodzaj oraz inne identyfikatory, które pozwolą na jego jednoznaczną identyfikację. 

Dodatkowe obowiązki dostawców internetowych platform handlowych

Powyższy obowiązek informacyjny dotyczący pochodzenia produktu został również nałożony na dostawców internetowych platform handlowych w rozumieniu Rozporządzenia GPSR. Podmioty te definiuje się jako „dostawcy usług pośrednictwa wykorzystujących interfejs online, który umożliwia konsumentom zawieranie z przedsiębiorcami, na odległość, umów na sprzedaż produktów”. Tym samym za dostawcę internetowych platform handlowych mogą zostać uznane nie tylko największe firmy zajmujące się sprzedażą online, ale i mniejsi przedsiębiorcy, zajmujący się na przykład tzw. dropshippingiem poprzez serwis online. Na podmioty nakłada się dodatkowe obowiązki takie jak obowiązkowa rejestracja w portalu Safety Gate, wskazanie punktu kontaktowego dla konsumentów i odpowiednich organów państwowych oraz szeroko rozumiana współpraca z organami nadzorowania rynku w celu zapewnienia bezpieczeństwa produktów.

Sankcje

Rozporządzenie GPSR przewiduje nowe sankcje nakładane na podmioty gospodarcze za naruszenia, a także środki ochrony prawnej przysługujące konsumentom. W razie konieczności odzyskania produktu od konsumenta ze względu na jego niebezpieczny charakter, przedsiębiorca zobowiązany jest naprawić odzyskany produkt, zaproponować bezpieczną alternatywę tej samej wartości i jakości lub zwrot wartości produktu w kwocie nie niższej niż zapłacona przez konsumenta cena. Podmiot gospodarczy ma zaoferować konsumentowi (nieodpłatnie) minimum dwa z trzech wymienionych wyżej rozwiązań, przy czym ostateczny wybór rozwiązania należy do konsumenta.

W projekcie Ustawy zostały dokładnie określone kary za poszczególne naruszenia. Przykładowo, w obecnej wersji projektu kara nakładana na producenta za wprowadzenie do obrotu produktu niezgodnego z ogólnymi wymaganiami bezpieczeństwa wynosi milion złotych, a brak wykonywania obowiązków ciążących na producencie może się wiązać z karą od 40 tysięcy od 200 tysięcy złotych, w zależności od rodzaju naruszenia.

Podsumowanie

Aktualizacja prawa dotyczącego ogólnego bezpieczeństwa produktów o kwestie związane ze sprzedażą online była kwestią od dawna wyczekiwaną i konieczną. Podczas zakupów przez Internet możliwości zapoznania się z produktem ograniczone są tylko do tego, co chce pokazać nam producent, przez co łatwiej jest podjąć niekorzystną decyzję zakupową. Z tego względu kwestia uregulowania obowiązku informacyjnego sprzedawców online wydaje się krokiem ku większej transparentności zakupów przez Internet. Za podobnie istotną należy uznać kwestię wycofywania produktu z rynku, czy też odzyskania go od konsumentów. Sformalizowana procedura tych działań pozwoli na skuteczne i sprawne zmniejszenie zagrożenia związanego z niebezpiecznym produktem. Pozytywne należy również ocenić zmianę formy aktu prawnego z dyrektywy na rozporządzenie, dzięki czemu możliwe jest bezpośrednie stosowanie aktu. Faktyczny wpływ Rozporządzenia GPSR na bezpieczeństwo produktów i konsumentów będzie można ocenić dopiero za jakiś czas, niemniej jednak wprowadzone w grudniu zmiany należy oceniać pozytywnie.

Źródło: KPMG (KPMG Sp. z o.o.)