Modele biznesowe gospodarki obiegu zamkniętego (cyrkularne modele biznesowe) modyfikują schemat przepływów produktów i materiałów w gospodarce w stosunku do obecnie szeroko funkcjonujących modeli, właściwych dla gospodarki liniowej. W ten sposób mogą zmniejszyć negatywne skutki społeczne, gospodarcze i środowiskowe wynikające z pozyskania, wykorzystania i ostatecznego usunięcia zasobów i materiałów. Wynika to nie tylko z poprawy wydajności materiałów na poziomie zakładu, ale także z bardziej fundamentalnych zmian w produkcji i konsumpcji.

Elementy wspólne

Cyrkularne modele biznesowe pokazują, w jaki sposób logika tworzenia wartości opiera się na wykorzystaniu wartości ekonomicznej zamkniętych pętli zasobów. Możliwe jest ustrukturyzowanie tych pętli w zbliżonych do siebie charakterem obszarach. Tego typu klasyfikacje prezentuje podejście ReSOLVE opracowane przez fundację Ellen MacArthur . Według niego działania w ramach modeli biznesowych można klasyfikować w następujących obszarach:

1. Regeneruj – wszelkie działania, które służą przywracaniu, zachowaniu i naprawianiu jakości ekosystemów, a także zawracania odzyskanych zasobów biologicznych do biosfery.
2. Współdziel – współdzielenie zasobów pomiędzy różnymi użytkownikami, np. w postaci współużytkowania prywatnych wyrobów przez wielu współwłaścicieli bądź publicznego użytkowania pewnej grupy wyrobów, poprzez wtórne użytkowanie ich podczas całego okresu ich żywotności technicznej oraz przez wydłużanie ich żywotności poprzez konserwowanie, naprawianie oraz projektowanie pod kątem trwałości.
3. Optymalizuj – zwiększanie wydajności danego wyrobu, eliminowania odpadów w łańcuchu produkcji i dostaw na wszystkich etapach cyklu.
4. Zapętlaj – utrzymywanie składników i materiałów w zamkniętych pętlach obiegu oraz dawanie pierwszeństwa pętlom wewnętrznym, oznacza to powtórne wykorzystywanie wyrobów czy składników przy wytwarzaniu oraz recykling materiałów.
5. Wirtualizuj – dematerializacja wykorzystywania zasobów poprzez dostarczanie danej funkcjonalności w sposób wirtualny: bezpośrednio lub pośrednio.
6. Wymieniaj – zastępowanie starych nieodnawialnych materiałów materiałami zaawansowanymi, stosowanie nowych technologii czy nowych form usług.

Rodzaje klasyfikacji cyrkularnych modeli biznesowych

W książce pt. „Waste to wealth” zaprezentowano koncepcję podziału cyrkularnych modeli biznesowych na pięć grup:

1. Zamknięty łańcuch dostaw – to dostarczanie energii odnawialnej i/lub materiałów opartych na bio-produktach, które mogą być w całości poddane recyklingowi. Pozwala to na wielokrotne korzystanie z tych samych zasobów.
2. Odzyskiwanie i recykling – to odzyskiwanie użytecznych zasobów lub energii z utylizowanych produktów, zmieniające koszty zagospodarowania odpadów w przychody wynikające z odpowiedzialnego zarządzania zasobami.
3. Wydłużanie życia produktów i komponentów – to m.in. naprawianie, uaktualnianie i odsprzedaż w celu generowania przychodów z cyklu ich życia, zamiast ze sprzedaży samych produktów.
4. Platforma udostępniania – to podnoszenie efektywności wykorzystania produktów dzięki umożliwieniu konsumentom i/lub firmom wspólnego korzystania i wymiany dóbr za pomocą centralnie świadczonej usługi.
5. Produkt jako usługa – to oferowanie dostępu do produktu, zamiast posiadania go na własność, czyli umożliwianie klientom płacenia wyłącznie za jego efektywne wykorzystanie przy zapewnianiu maksymalnej trwałości produktów, ich uaktualniania oraz serwisowania.

Tematy szczegółowe: Forum for the Future: The Circular Economy Business Model Toolkit; IMSA: Circular Business Model Scan; WRAP: Innovative Business Model Map; R2Pi;
Modele MPiT – prezentacja pod linkiem

Źródło: Polish Circular Hotspot, Innowo