Szanowni Państwo, Członkowie Związku Pracodawców Polska Miedź

Uprzejmie informuję, że do konsultacji publicznych skierowany został projekt rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmieniające rozporządzenie w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków (numer z wykazu 67).

Przedmiotowy projekt aktu prawnego wraz z Uzasadnieniem oraz Oceną Skutków Regulacji dostępny jest na stronach Rządowego Centrum Legislacji pod adresem:

https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12398252/katalog/13131199#13131199

Uprzejmie proszę o przekazywanie ewentualnych uwag, opinii i stanowisk do projektu w terminie do 24 czerwca 2025 roku na adres: kuydowicz@pracodawcy.pl w wersji elektronicznej umożliwiającej edytowanie tekstu.

Zgodnie z brzmieniem § 9 pkt 2 Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków (Dz. U. z 2025 r. poz. 616, z późn. zm.) przy ustalaniu prawa do zasiłku macierzyńskiego, który przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, dokumentem uprawniającym do jego otrzymania jest skrócony odpis aktu urodzenia dziecka. Z kolei art. 1801 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2025 r. poz. 277) stanowi, że w razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.

Natomiast zgodnie z art. 52 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2025 r. poz. 594), jeżeli dziecko urodziło się martwe, nie sporządza się aktu zgonu, a sporządza się akt urodzenia z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe. Z powyższego wynika, że akt urodzenia z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe stanowi podstawę do przyznania urlopu macierzyńskiego na podstawie art. 1801 § 1 Kodeksu pracy oraz zasiłku macierzyńskiego. Akt urodzenia dziecka sporządza się na podstawie karty urodzenia lub karty martwego urodzenia przekazanej przez podmiot wykonujący działalność leczniczą oraz protokołu zgłoszenia urodzenia albo zgłoszenia urodzenia dokonanego w postaci elektronicznej.

W związku z powyższym, jeżeli martwe urodzenie następuje z chwilą, gdy możliwe jest określenie płci dziecka i zostanie stwierdzone w karcie martwego urodzenia, a następnie w sporządzonym akcie urodzenia, wówczas przyjmuje się, że pracownica ma prawo do urlopu macierzyńskiego oraz zasiłku macierzyńskiego w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku. Przepisy dotyczące prawa do prawa do zasiłku macierzyńskiego kierowane są do wszystkich ubezpieczonych (nie tylko pracownic), które w okresie ubezpieczenia chorobowego urodziły dziecko. 

Problem pojawia się w zakresie braku dostępu do urlopu macierzyńskiego w skróconym wymiarze 8 tygodni oraz zasiłku macierzyńskiego w przypadku urodzenia martwego dziecka, którego płci nie da się określić. W związku z brakiem możliwości sporządzenia aktu urodzenia dziecka z adnotacją „dziecko martwo urodzone”, w celu uzyskania świadczeń zdarza się, że rodzice decydują się na wykonanie badań genetycznych ustalających płeć dziecka. Badania te wykonuje się jedynie na życzenie i koszt osób uprawnionych, wnioskujących o wystawienie karty martwego urodzenia. Wykonanie badań genetycznych dla celów rejestracji martwego urodzenia w urzędzie stanu cywilnego nie jest świadczeniem zdrowotnym i w związku z tym nie jest finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, mogą też nie dać jednoznacznego wyniku.

Obecnie w przypadku urodzenia martwego dziecka, którego płeć nie została określona, kobietom, które stały się niezdolne do pracy w związku z tym, przysługuje prawo do zasiłku chorobowego w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku przez cały okres, jaki lekarz uzna za niezbędny dla jej powrotu do zdrowia, nie dłuższy jednak niż 182 dni, jak również prawo do świadczenia rehabilitacyjnego.

W związku z powyższym konieczne jest wprowadzenie rozwiązań, które zrównają uprawnienia matek dzieci martwo

urodzonych w dostępie do urlopu macierzyńskiego i świadczeń związanych z martwym urodzeniem dziecka, bez względu na kryterium możności ustalenia płci takich dzieci. Takie rozwiązanie wychodzi naprzeciw m.in. zasadzie równości wobec prawa wyrażonej w art. 32 Konstytucji RP. Ważną kwestią jest również odbiurokratyzowanie i uproszczenie przyznawania prawa do świadczeń, gdyż kwestia uprawnienia do świadczenia powinna być uzależniona od faktu urodzenia dziecka (w tym martwego), a nie od stwierdzenia płci tego dziecka.

Potrzeba nowelizacji przedmiotowego rozporządzenia wynika z konieczności wprowadzenia zmian dotyczących

dokumentowania prawa do zasiłku macierzyńskiego w przypadku martwego urodzenia. 

Stąd też proponuje się dodanie dodatkowego dokumentu, który będzie uprawniał do zasiłku macierzyńskiego – w przypadku, gdy nie zostanie sporządzony akt urodzenia dziecka dokumentem takim będzie zaświadczenie lekarza albo położnej o martwym urodzeniu, bez względu na czas trwania ciąży, wydane na podstawie dokumentacji medycznej potwierdzającej ciążę.  

Proponowana zmiana brzmienia przepisów spowoduje, że każda pracownica, która urodzi martwe dziecko, będzie miała prawo do skróconego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni, a co za tym idzie będzie miała prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku, bez konieczności przeprowadzania badań genetycznych. Prawo do zasiłku macierzyńskiego będzie dotyczyło nie tylko pracownic, ale wszystkich kobiet podlegających ubezpieczeniu chorobowemu.

Podsumowując, kobieta, która urodzi martwe dziecko, którego płeć będzie można określić, będzie musiała przedstawić skrócony odpis aktu urodzenia – tak jak jest obecnie, natomiast kobieta, która urodzi martwe dziecko, którego płci nie da się określić, będzie musiała przedłożyć zaświadczenie wystawione przez lekarza albo położną o martwym urodzeniu, bez względu na czas trwania ciąży, wydane na podstawie dokumentacji medycznej potwierdzającej ciążę.

Proponowana zmiana dotyczy również sytuacji urodzenia dziecka podczas pobytu za granicą. W przypadku urodzenia dziecka podczas pobytu za granicą, tak jak obecnie wymaganym dokumentem będzie odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub zagraniczny dokument potwierdzający urodzenie dziecka, wydany przez uprawniony organ dokonujący rejestracji urodzenia w danym kraju. Natomiast w przypadku, gdy nie został sporządzony akt urodzenia dziecka lub zagraniczny dokument potwierdzający urodzenie dziecka konieczne będzie przedstawienie zaświadczenia zagranicznego zakładu leczniczego lub zagranicznego lekarza albo zagranicznej położnej o martwym urodzeniu, bez względu na czas trwania ciąży, wydane na podstawie dokumentacji medycznej potwierdzającej ciążę. Tak jak obecnie, dopuszcza się przedstawienie kopii tych dokumentów potwierdzonych za zgodność z oryginałem przez wskazane podmioty. Jednocześnie zaświadczenie zagranicznego zakładu leczniczego lub zagranicznego lekarza albo zagranicznej położnej o martwym urodzeniu, wydane na podstawie dokumentacji medycznej potwierdzającej ciążę, powinno zostać przetłumaczone na język polski i zawierać nazwę

zagranicznego zakładu leczniczego lub imię i nazwisko zagranicznego lekarza albo zagranicznej położnej oraz zostać opatrzone datą wystawienia i podpisem.

Prawo do zasiłku macierzyńskiego na podstawie zaświadczenia lekarza albo położnej o martwym urodzeniu, bez względu na czas trwania ciąży, wydane na podstawie dokumentacji medycznej potwierdzającej ciążę, będzie uzależnione od daty martwego urodzenia bez względu na czas trwania ciąży. Zgodnie z projektowanymi zmianami zasiłek macierzyński będzie przysługiwał z tytułu martwego urodzenia bez względu na czas trwania ciąży, które nastąpiło od dnia wejścia w życie rozporządzenia.

Nie ma możliwości pozalegislacyjnego rozwiązania problemu.

Z wyrazami szacunku