Uprzejmie informujemy, że do konsultacji publicznych został skierowany projekt ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw.

Obecnie obowiązujące przepisy prawa nie zapewniają pełnej zgodności z nowymi dokumentami europejskimi, które odnoszą się do zakresu udzielanej pomocy publicznej w systemach wsparcia OZE, kogeneracji oraz ulg dla odbiorców energochłonnych. Brak regulacji w powyższym zakresie i kontynuowanie przydzielania wsparcia na zasadach dotychczasowych powoduje ryzyko uznania przez Komisję Europejską, że pomoc udzielana jest niezgodnie z europejskimi zasadami.

Podstawowym celem projektu ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw jest zapewnienie zgodności prawa krajowego z prawem unijnym, przede wszystkim w zakresie udzielanej pomocy publicznej w systemach wsparcia OZE, tj. z komunikatem Komisji – Wytyczne w sprawie pomocy państwa na ochronę klimatu i środowiska oraz cele związane z energią z 2022 r. (Dz.U. C 80 z 18.2.2022, str. 1–89), zwanym „Wytyczne CEEAG” lub „CEEAG” oraz rozporządzeniem Komisji (UE) nr 651/2014 uznającym niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L187 z 26.06.2014 r., str. 1, z późn. zm.), zwanym „rozporządzeniem GBER”, znowelizowanym rozporządzeniem Komisji (UE) 2023/1315 z dnia 23 czerwca 2023 r. zmieniającym rozporządzenie (UE) nr 651/2014 uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu oraz rozporządzenie (UE) 2022/2473 uznające niektóre kategorie pomocy udzielanej przedsiębiorstwom prowadzącym działalność w zakresie produkcji, przetwórstwa i wprowadzania do obrotu produktów rybołówstwa i akwakultury za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz.U. L 167 z 30.6.2023, str. 1–90), zwanym „rozporządzeniem 2023/1315”, jak również rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej (Dz.U. L 158 z 14.6.2019, str. 54–124), zwanym „rozporządzeniem rynkowym”. Wspólnym celem tych zmian jest także zwiększenie udziału źródeł odnawialnych w krajowym zużyciu energii brutto oraz szeroko pojęty rozwój sektora energii zgodny z ambicjami redukcji emisyjności gospodarki i zobowiązaniami międzynarodowymi.

Zmiany zaproponowane w projekcie ustawy mają na celu rozwój energetyki prosumenckiej oraz dostosowanie przepisów krajowych do rozporządzeń i wytycznych Komisji Europejskiej, co pozwoli na dalszy rozwój odnawialnych źródeł energii w tym, korzystających z systemów wsparcia, skutkujący dążeniem do realizacji założonego w dokumentach strategicznych poziomu udziału energii z OZE w końcowym zużyciu energii brutto. Zmiany wprowadzane do ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2023 r. poz. 1436, 1681, 1597 i 1762 ustawa OZE) przełożą się również na kreowanie nowych impulsów rozwoju gospodarczego, szczególnie w wymiarze lokalnym.

Zmiany w projekcie obejmują m.in.:

I. Dostosowanie ulg dla odbiorców energochłonnych do CEEAG

Proponowane zmiany do ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2023 r. poz. 1436, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o OZE”, wynikają z konieczności dostosowania krajowych przepisów do Wytycznych CEEAG. Wytyczne CEEAG zastępują poprzednie wytyczne w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią w latach 2014-2020 (2014/C 200/01), które zostały zaimplementowane do polskich ustaw: ustawy o OZE oraz ustawy z dnia 14 grudnia 2018 r. o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji (Dz. U. z 2022 r. poz. 553), zwanej dalej: „ustawa CHP”. Wytyczne te określają zasady dotyczące przyznawania większości podlegającej zgłoszeniu pomocy na ochronę klimatu i środowiska oraz na cele związane z energią.

Konieczność aktualizacji listy sektorów objętych systemem wsparcia

W ramach CEEAG zaktualizowana została lista sektorów, którym może być przyznawana pomoc w postaci ulg. Została ona podzielona na dwie grupy przedsiębiorstw:

• sektory narażone na szczególne ryzyko, w przypadku których iloczyn ich intensywności handlu i elektrochłonności na poziomie UE wynosi co najmniej 2% i których intensywność handlu i elektrochłonność na poziomie Unii wynosi co najmniej 5% dla każdego wskaźnika;

• sektory narażone na ryzyko, w przypadku których iloczyn ich intensywności handlu i elektrochłonności na poziomie UE wynosi co najmniej 0,6% i których intensywność handlu i elektrochłonność na poziomie UE wynosi odpowiednio co najmniej 4% i 5%.

Lista sektorów w podziale na powyższe grupy została opublikowana w formie załącznika do Wytycznych CEEAG.

Ustawa o OZE w obecnym brzmieniu, definiując odbiorcę przemysłowego w art. 52 ust. 6 pkt 1, nie uwzględnia powyższego podziału. Wymagane jest przy tym wskazanie listy sektorów narażonych na ryzyko i na szczególne ryzyko ucieczki emisji, o których mowa w CEEAG, poprzez adekwatne dostosowanie kodów Polskiej Klasyfikacji Działalności, zwanej „PKD”. W obecnym brzmieniu ustawy o OZE przedsiębiorcami przemysłowymi są np. przedsiębiorcy, których przeważającą działalnością gospodarczą jest działalność oznaczona w PKD kodami: 2441, 3299, 2454, 2680, 3832. Te Kody PKD nie znajdują odzwierciedlenia w Wytycznych CEAAG.

Konieczność wprowadzenia kryterium warunkowości

Ustawa o OZE w obecnym brzmieniu, dostosowując pomoc dla odbiorców energochłonnych do poprzednio obowiązujących Wytycznych EEAG, umożliwia tym odbiorcom „bezpieczne” korzystanie z przyznanych im ulg, bez ryzyka zwrotu w przyszłości pomocy publicznej wynikającej z tych ulg. W przypadku niewprowadzenia określonych w projekcie ustawy zmian, Komisja Europejska mogłaby uznać taką pomoc za nienależnie przyznaną w związku ze zmianą Wytycznych CEEAG i zażądać jej zwrotu. Wprowadzenie dodatkowych obowiązków związanych z działaniem na rzecz zmniejszania emisyjności prowadzonej działalności (tzw. warunkowość) dla podmiotów ubiegających się o pomoc publiczną (np. w postaci ulg przy zakupie energii elektrycznej), wynika z Wytycznych CEEAG i ma stanowić zachętę dla podejmowania wysiłku redukcyjnego gazów cieplarnianych. Zgodnie z CEEAG uprawnienie do ulgi powiązane zostało ze spełnieniem następujących warunków (alternatywnie):

• wdrożenie zaleceń zawartych w sprawozdaniu z audytu w zakresie, w jakim okres zwrotu odpowiednich inwestycji nie przekracza 3 lat, a koszty tych inwestycji są proporcjonalne;
• ograniczenie śladu węglowego zużycia energii elektrycznej, tak aby co najmniej 30% zużywanej przez nich energii elektrycznej pochodziło ze źródeł bezemisyjnych;
• inwestycja co najmniej 50% wartości pomocy w projekty prowadzące do znacznej redukcji emisji gazów cieplarnianych z działalności odbiorcy energochłonnego; w stosownych przypadkach inwestycje powinny prowadzić do redukcji znacznie poniżej odpowiedniego poziomu odniesienia stosowanego do celów bezpłatnego przydziału w ramach unijnego systemu handlu emisjami.

Zapewnienie minimalnej stawki opłat po ulgach (konieczność wprowadzenia kryterium proporcjonalności)

Określona w Wytycznych CEEAG stawka opłat po ulgach nie może być niższa niż 0,5 EUR/MWh (ok. 2,1717 zł przy kursie EUR=4,3434 ogłoszonym przez Narodowy Bank Polski na dzień 2 stycznia 2024 r.). Warunek ten dotyczy sumy wszystkich opłat objętych ulgami. Jako że kryteria stosowania ulg odnoszą się zarówno do systemu świadectw pochodzenia jak i opłaty, o której mowa w art. 96 ust. 2 ustawy o OZE, zwaną dalej: „opłata OZE” oraz opłaty, o której mowa w art. 62 ust. 2 ustawy CHP, zwaną dalej: „opłata CHP”, kryterium opłaty minimalnej traktowane jest w odniesieniu do ich łącznej wartości.

Zawężenie pomocy publicznej dla instalacji termicznego przekształcania odpadów

Określona w Wytycznych CEEAG pomoc publiczna na produkcję energii z odpadów, zgodnie z pkt. 86 CEEAG, może być uznana za zgodną z wytycznymi CEEAG w zakresie pomocy państwa na ochronę klimatu, środowiska, w zakresie, w jakim jest ona ograniczona do odpadów wykorzystywanych do zasilania instalacji wchodzących w zakres definicji wysokosprawnej kogeneracji. Biorąc powyższe pod uwagę, należy wprowadzić przepisy przyznające pomoc publiczną tylko instalacjom termicznego przekształcania odpadów (ITPO), które wytwarzają energię elektryczną w wysokosprawnej kogeneracji.

Wyłączenie wsparcia kogeneracji opartej na paliwach węglowych

Konieczność wyłączenia możliwości udzielania pomocy publicznej na infrastrukturę wytwórczą zasilaną paliwami węglowymi w sektorze ciepłownictwa systemowego wynika z pkt. 396 CEEAG. Należy również wskazać, że od momentu uzyskania pozytywnej decyzji KE w sprawie przedmiotowego mechanizmu wsparcia (tj. od dnia 15 kwietnia 2019 r.), aukcji na premię kogeneracyjną oraz naboru na premię kogeneracyjną indywidualną nie wygrała żadna jednostka opalana paliwami węglowymi.

II. Dostosowanie przepisów krajowych do rozporządzenia GBER i rozporządzenia rynkowego

Od dnia 1 stycznia 2024 r. obowiązują zmiany w rozporządzeniu GBER wprowadzone rozporządzeniem 2023/1315, które zmieniło zasady udzielania pomocy operacyjnej na propagowanie energii ze źródeł odnawialnych w małych projektach OZE.

Jednocześnie, zgodnie z art. 58 ust. 4 rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającym niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz.U. L 187 z 26.6.2014, str. 1–78), w przypadku zmian tego rozporządzenia wszelkie programy pomocy wyłączone z obowiązku zgłoszenia na jego mocy w dniu wejścia w życie danego programu, po zmianach pozostają wyłączone z tego obowiązku przez 6-miesięczny okres dostosowawczy. Niezbędne staje się zatem zmodyfikowanie krajowych podstaw prawnych, na podstawie których ma miejsce udzielanie pomocy publicznej na warunkach określonych w rozporządzeniu GBER zmienionym rozporządzeniem 2023/1315.

W szczególności zaś niezbędne jest dostosowanie do GBER programu wsparcia FiT/FiP (tj. systemu taryf gwarantowanych i dopłat do ceny rynkowej) w obszarze zastosowania progu określonego w art. 5 ust. 2 lit. b lub art. 5 ust. 4 rozporządzenia rynkowego, tj. w odniesieniu do instalacji służących do wytwarzania energii o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 400 kW, a od dnia 1 stycznia 2026 r. nie większej niż 200 kW, ponieważ zgodnie z ww. rozporządzeniem tylko te instalacje mogą uzyskiwać prawo do gwarantowanego odbioru energii przez sprzedawcę zobowiązanego oraz być zwolnione z obciążeń w zakresie bilansowania handlowego.

III. Przyspieszenie wydawania zezwoleń w obszarze OZE

W dniu 30 grudnia 2022 r. weszło w życie rozporządzenie Rady (UE) 2022/2577 z dnia 22 grudnia 2022 r. ustanawiające ramy służące przyspieszeniu wdrażania rozwiązań w zakresie energii odnawialnej (Dz.U. L 335 z 29.12.2022, str. 36–44), zwane : „rozporządzeniem Rady (UE) 2022/2577”, mające na celu przyspieszenie procedur wydawania zezwoleń dla wybranych instalacji OZE, ze szczególnym uwzględnieniem technologii lub projektów, które w szybki sposób mają wpłynąć na rozwój OZE, tj. montowanych na budynkach instalacji odnawialnego źródła energii wykorzystujących do wytwarzania energii energię promieniowania słonecznego i położonych na tym samym terenie magazynów energii elektrycznej, pomp ciepła, urządzeń i instalacji niezbędnych do przyłączenia do sieci danej instalacji OZE oraz remontu, odbudowy, przebudowy, nadbudowy lub rozbudowy instalacji OZE. Pierwotnie ww. przepisy miały być stosowane do dnia 30 czerwca 2024 r., jednakże rozporządzeniem Rady (UE) 2024/223 z dnia 22 grudnia 2023 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) 2022/2577 ustanawiającego ramy służące przyspieszeniu wdrażania rozwiązań w zakresie energii odnawialnej (Dz. Urz. UE L 2024/223 z 10.01.2024), zwanego dalej: „rozporządzeniem permittingowym”, przedłużono do dnia 30 czerwca 2025 r. okres obowiązywania przepisów, które wykazały największy potencjał natychmiastowego przyspieszenia realizacji rozwiązań w zakresie odnawialnych źródeł energii. Tym samym, skrócenie łącznego czasu trwania wymaganych w przypadku konkretnych technologii OZE procedur zostało podtrzymane do dnia 30 czerwca 2025 r.

Ze względu na wywołany agresją Rosji na Ukrainę kryzys energetyczny, jak również potrzebę dalszej dynamizacji rozwoju OZE w Polsce, projektodawca uznał, że stosowane w sposób bezpośredni regulacje określone w rozporządzeniu Rady (UE) 2022/2577 są niewystarczające. W celu zwiększenia dynamiki transformacji energetycznej kraju, zasadne jest zatem wprowadzenie tych uproszczeń do krajowego porządku prawnego na stałe i stosowanie skróconych terminów wydawania zezwoleń dla montowanych na budynkach instalacji odnawialnego źródła energii wykorzystujących do wytwarzania energii energię promieniowania słonecznego i położonych na tym samym terenie magazynów energii elektrycznej, pomp ciepła, urządzeń i instalacji niezbędnych do przyłączenia do sieci danej instalacji OZE oraz remontu, odbudowy, przebudowy, nadbudowy lub rozbudowy instalacji OZE niezależnie od rozporządzenia permittingowego.

IV. Zmiany porządkujące w związku z wejściem w życie Centralnego Systemu Informacji rynku energii (CSIRE)

Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1681) przesunęła rozpoczęcie działania Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii (CSIRE) na dzień 1 lipca 2025 r. W związku z tym, konieczne jest uspójnienie przepisów i przesunięcie na tę datę wejścia w życie regulacji, których stosowanie jest uzależnione od funkcjonowania CSiRE, tj. instytucji prosumenta wirtualnego. Należy wyjaśnić, że koncepcja wirtualnego prosumenta energii odnawialnej jest komplementarna z CSIRE na tyle, iż nie jest w stanie funkcjonować samodzielnie bez tego systemu, bez CSIRE nie ma bowiem możliwości prowadzenia rozliczeń dla tego rodzaju prosumenta.

Co więcej,  z instytucją prosumenta wirtualnego powiązane jest rozwiązanie proponowane w ustawie z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 724), zwanej: „ustawą wiatrakowa”, zgodnie z którym inwestor planujący inwestycję budowy elektrowni wiatrowej na terenie danej gminy ma obowiązek wydzielenia co najmniej 10% mocy zainstalowanej projektowanego przedsięwzięcia i umożliwienia zainteresowanym mieszkańcom objęcia udziału w wytwarzanej energii – w formule prosumenta wirtualnego. Ten mechanizm partycypacji społecznej nie zafunkcjonuje bez wejścia w życie instytucji prosumenta wirtualnego energii odnawialnej.

Tym samym konieczne jest dostosowanie terminów wejścia w życie przepisów wprowadzających ww. instytucje i mechanizmy do terminu uruchomienia systemu CSIRE.

V. Zmiany w systemie rozliczeń net-billing

Zgodnie z art. 4b ust. 1 ustawy o OZE, wyliczenie wartości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci elektroenergetycznej przez prosumenta energii odnawialnej i prosumenta zbiorowego energii odnawialnej według rynkowej miesięcznej ceny energii elektrycznej będzie prowadzone do dnia 30 czerwca 2024 r., a od dnia 1 lipca 2024 r. wartość energii będzie wyliczana w oparciu o rynkową, godzinową cenę energii elektrycznej, co, zależnie od profilu zużycia energii elektrycznej przez prosumenta, może zmniejszyć opłacalność funkcjonowania instalacji fotowoltaicznej.

Dodatkowo, rozpatrując ceny energii elektrycznej wynikającej z taryfy sprzedawcy, po której prosument jest rozliczany za pobraną energię oraz ceną, po której energia ta jest rozliczna po wprowadzeniu do sieci elektroenergetycznej i zapisywana jako depozyt prosumencki na koncie prosumenta, należy stwierdzić, że konieczne jest wprowadzanie rozwiązań mających na celu zwiększenie wartości środków na depozycie prosumenckim. W efekcie, poprzez zmniejszenie różnicy między rynkową ceną energii dla prosumenta energii odnawialnej, a oferowaną stawką z taryfy operatora, wzrośnie opłacalność rozliczeń w systemie net-billing i zwiększy się także opłacalność inwestycji w instalacje fotowoltaiczne.

VI. Rozliczanie prosumenta energii odnawialnej – przejście z systemu net-metering do net-billing.

Ustawa o OZE zakłada dwie podstawowe metody rozliczania się prosumenta energii odnawialnej. System oparty na metrycznym rozliczaniu energii (tj. w kilowatogodzinach) nazwany net-meteringiem oraz system polegający na rozliczaniu pieniężnym (tj. net-billing), który będzie systemem docelowym dla prosumenta energii odnawialnej. Powyższe doprowadza do powstania okresu przejściowego, który nie został w sposób właściwy skonkretyzowany w ustawie OZE. Brak jest szczegółowych wyjaśnień dotyczących rozliczenia wyprodukowanej energii w przypadku przejścia z systemu rozliczeń net-metering do systemu rozliczeń net-billing, w sytuacji, gdy prosument energii odnawialnej wprowadził ją do sieci elektroenergetycznej i jej nie wykorzystał przed przejściem do systemu rozliczeń net-billing.

VII. Korekta rynkowej ceny energii

Korekta rynkowej ceny energii, o której mowa w art. 11 w ust 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne jest stosowana w przypadku zmiany danych wykorzystywanych do ustalenia cen energii elektrycznej, wynikającej z korekt przekazywanych przez operatorów systemów dystrybucyjnych elektroenergetycznych lub inne podmioty. Jeżeli skorygowana cena różni się od poprzednio obliczonej o więcej niż 0,1%, stosuje się nową wartość cen energii elektrycznej. Sprzedawcy identyfikują negatywny wpływ, jaki korekta rynkowej ceny miesięcznej ma na proces rozliczenia prosumentów korzystających z systemu rozliczeń net-billing. Korekta ta, mimo uwzględnienia w rozliczeniu (na fakturze) prosumenta, wymaga często skorygowania kilku faktur, w których był uwzględniony depozyt z miesiąca objętego korektą.

Szczegóły dotyczące proponowanych zmian w prawnych zawarte są w uzasadnieniu oraz Ocenie Skutków Regulacji (OSR), które wraz z projektem aktu prawnego znajdują się w załączeniu.

Link do informacji szczegółowych: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12385801

Uprzejmie prosimy o przekazywanie ewentualnych uwag, opinii i stanowisk do projektu w terminie do 24 czerwca 2024 r. na adres: szkop@pracodawcy.pl oraz kuydowicz@pracodawcy.pl – uwagi należy wnieść przy użyciu załączonej tabeli.