Szanowni Państwo, Członkowie Związku Pracodawców Polska Miedź

Uprzejmie informuję, że do konsultacji publicznych skierowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych oraz niektórych innych ustaw (numer z wykazu UD162).

Przedmiotowy projekt aktu prawnego wraz z Uzasadnieniem, Oceną Skutków Regulacji, Tabelą zgodności oraz Odwróconą tabelą zgodności dostępny jest na stronach Rządowego Centrum Legislacji pod adresem:

https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12394351/katalog/13110272#13110272

Uprzejmie proszę o przekazywanie ewentualnych uwag, opinii i stanowisk do projektu w terminie do 28 lutego 2025 roku na adres: kuydowicz@pracodawcy.pl w formie tabeli uwag przesyłanej w załączeniu, w wersji elektronicznej umożliwiającej edytowanie tekstu.

Obecne regulacje zawarte w ustawie z dnia 17 grudnia 2020 r. o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych (Dz. U. z 2024 r. poz. 182, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą offshore wind”, nie zapewniają wystarczająco skutecznego rozwoju morskiej energetyki wiatrowej, dalej: „MEW”, w Polsce. W celu przyśpieszenia realizacji i poprawy warunków inwestycyjnych dla projektów morskich farm wiatrowych, dalej „MFW”, proponuje się również zmiany w innych obszarach, które zapewnią rozwiązania zmierzające do osiągnięcia skutecznego i zrównoważonego rozwoju MEW w Polsce.

W projekcie ustawy o zmianie ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych oraz niektórych innych ustaw, zwanym dalej „projektem ustawy”, są dokonywane zmiany w ramach wielu obszarów dotyczących morskiej energetyki wiatrowej, których wspólnym celem jest usprawnienie realizacji projektów morskiej energetyki, a także szeroko pojęty rozwój sektora energii odnawialnej zgodny z ambicjami redukcji emisyjności gospodarki i spełniania zobowiązań międzynarodowych.

Zmiany wprowadzane projektem ustawy są kolejnym krokiem we wspieraniu rozwoju morskiej energetyki wiatrowej (MEW), która stanowi jeden z fundamentów polskiej transformacji energetycznej, korzystnej z perspektywy cen energii, konkurencyjności polskiej gospodarki oraz tworzenia nowych miejsc pracy w Polsce w nadchodzących latach.

Projekt ustawy adresuje następujące problematyczne obszary ustawy offshore wind:

1.       Aukcyjny system wsparcia;

2.       Pokrycie ujemnego salda w przypadku redysponowania MFW na zasadach rynkowych;

3.       Sprzedaż energii w okresie rozruchu technologicznego MFW;

4.       Umożliwienie mikroprzesunięć fundamentów morskich turbin wiatrowych lub stacji elektroenergetycznych;

5.       Współdzielenie przez więcej niż jedną morską farmę wiatrową tej samej stacji elektroenergetycznej zlokalizowanej na morzu lub zespołu urządzeń służących do wyprowadzenia mocy lub ich elementów;

6.       Niezbędne doprecyzowania w zakresie etapowania inwestycji;

7.       Czas pracy w portach morskich lub bazach serwisowych

8.       Określenie zasad pokrycia wartości utraconych korzyści majątkowych oraz zamieszczenie delegacji do wydania rozporządzenia dot. sposobu dokumentacji i obliczania ewentualnych rekompensat dla rybaków za utracone korzyści związane z budową, eksploatacją i likwidacją MFW;

9.       Uniemożliwienie ponownego przyznania wsparcia dla danego projektu MFW, który wsparcie otrzymał, a potem inwestor się tego wsparcia zrzekł;

10.    Zmiany w regułach wydatkowych;

11.    Modyfikacje redakcyjno-techniczne w celu wyeliminowania wątpliwości interpretacyjnych;

Pozostałe zmiany dotyczą następujących obszarów:

12.    Ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U. z 2024 r. poz. 1125), dalej: UOM:

a.       Wydłużenie terminu ważności pozwoleń i uzgodnień lokalizacyjnych dla morskich farm wiatrowych oraz zespołu urządzeń wyprowadzających moc;

b.       Tworzenie stref bezpieczeństwa dla MFW;

c.        Niezbędne uproszczenia terminologiczne;

d.       Wyłączenie możliwości wnioskowania o pozwolenie lub uzgodnienie lokalizacyjne dla kabli MFW w oparciu o wstępne warunki przyłączenia

13.    Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2024 r. poz. 725, z późn. zm.) w zakresie doprecyzowania terminologicznego definicji budowli;

14.    Ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie morskim (Dz. U. z 2024 r. poz. 1068, z późn. zm.), dalej: UBM:

a.       Zdefiniowanie personelu do obsługi MFW;

b.       Udostępniania danych niezbędnych do sporządzenia ekspertyz technicznych;

c.        Ponoszenie kosztów związanych z kompensacją negatywnego wpływu MFW na systemy obronności i bezpieczeństwa państwa;

d.       Sprawdzenie spełnienia założeń i wniosków ujętych w ekspertyzach technicznych dotyczących wpływu MFW na systemy obronności państwa, po ich realizacji

e.       Terminy dot. certyfikatu zgodności projektowej;

15.    Ustawy z dnia 19 grudnia 2014 r. o rybołówstwie morskim (Dz. U. z 2024 r. poz. 243, z późn. zm.) w zakresie uzupełnienia regulacji o delegację ustawową określającą szczegółowe warunki wykonywania rybołówstwa komercyjnego na obszarze morskiej farmy wiatrowej i zespołu urządzeń służących do wyprowadzenia mocy lub ich elementów;

16.    Ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o pracy na morzu (Dz. U. z 2023 r. poz. 2257) w zakresie dotyczącym czasu pracy personelu przemysłowego do obsługi morskich farm wiatrowych;

17.    Ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz. U. z 2024 r. poz. 1087, z późn. zm.) w zakresie zwolnienia z opłaty za grunty pokryte wodami Skarbu Państwa stref ochronnych i stref bezpieczeństwa dla kabli MFW;

18.    Ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2024 r. poz. 1361, z późn. zm.), ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2024 r. poz. 266, z późn. zm.), ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2024 r. poz. 566, z późn. zm.) i ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2024 r. poz. 1112, z późn. zm.) w zakresie nowych instrumentów realizacji polityki klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej wprowadzonych dyrektywą RED III, takich jak obowiązek zmapowania obszarów niezbędnych do wniesienia krajowych wkładów w realizację ogólnego celu unijnego w zakresie energii odnawialnej wyznaczonego na 2030 r. oraz wprowadzenie ram prawnych dla wyznaczania obszarów przyspieszonego rozwoju instalacji odnawialnego źródła energii, dalej „OPRO”.

19.    Ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2024 r. poz. 1361, z późn. zm.) w zakresie rozszerzenia możliwości powstawania spółdzielni energetycznych na gminy miejskie.

Zmiany w aukcyjnym systemie wsparcia

Zakres proponowanych zmian odnosi się do następujących kwestii:

I. Warunkowa prekwalifikacja

Proces prekwalifikacji do systemu aukcyjnego to istotny element mający na celu dopuszczenie do aukcji jedynie projektów, które ze względu na stopień zaawansowania dają wysokie prawdopodobieństwo skutecznej realizacji. Proces uzyskiwania niezbędnych pozwoleń i decyzji jest wyjątkowo skomplikowany i długotrwały, dlatego też zaproponowano, aby możliwe było uzyskanie warunkowego zaświadczenia o dopuszczeniu do aukcji w przypadku, gdy na dzień złożenia wniosku o wydanie zaświadczenia o dopuszczenie do aukcji wytwórca nie posiada jeszcze decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Termin ważności wstępnego zaświadczenia o dopuszczeniu do aukcji wynosiłby 12 miesięcy od dnia jego wydania. Termin ten nie mógłby być dłuższy niż termin ważności dokumentów, o których mowa w art. 26 ust. 5 pkt 1 i 3 ustawy offshore wind, czyli wstępnych warunków przyłączenia albo umowy lub umów o przyłączenie MFW do sieci przesyłowej lub dystrybucyjnej i PSZW. Wstępne zaświadczenie o dopuszczeniu do aukcji nie będzie uprawniało do udziału w aukcji. Prezes URE w terminie 14 dni od uzupełnienia przez wytwórcę wniosku o wydanie zaświadczenia o dopuszczeniu do udziału w aukcji o decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, będzie dokonywał ponownej oceny formalnej tego wniosku i wydawał zaświadczenie o dopuszczeniu do udziału w aukcji albo odmawiał jego wydania.

II. Umożliwienie przeprowadzenia aukcji interwencyjnej w 2026 r. w przypadku gdyby aukcja w 2025 r. nie została przeprowadzona lub rozstrzygnięta

Propozycja ma na celu umożliwienie przeprowadzenia w 2026 r. aukcji w odniesieniu do mocy z aukcji z 2025 r., gdyby aukcji w 2025 r. nie udało się przeprowadzić w wyniku braku wystarczającej liczby zaświadczeń o dopuszczeniu do aukcji albo aukcji nie rozstrzygnięto z powodu złożenia mniej niż trzech ważnych ofert spełniających wymagania określone w ustawie.

Ponadto projekt ustawy dookreśla dla aukcji w 2025 r. sposób obliczania liczby wydanych zaświadczeń o dopuszczeniu do aukcji oraz wniosków o wydanie zaświadczeń o dopuszczeniu do aukcji.

III. Umożliwienie obszarom z I fazy uczestniczenia w aukcjach w odniesieniu do niewykorzystanej mocy

W stosunku do niektórych obszarów z tzw. I fazy wsparcia, moc wskazana w decyzji lokalizacyjnej dla MFW i wydanych warunkach przyłączenia może być wyższa niż moc, dla której przyznano wsparcie w ramach I fazy. Tym samym, chcąc efektywnie wykorzystać dostępne zasoby morskiej energetyki wiatrowej proponuje się rozwiązanie, które umożliwi realizację dodatkowej mocy z danego obszaru.

Umożliwienie udziału w aukcji projektów wykorzystujących dodatkową moc, niezagospodarowaną dotychczas w ramach tzw. I fazy wsparcia, zwiększy podaż projektów oraz szanse na przeprowadzenie skutecznej aukcji w 2025 r., a także poprawi konkurencyjność aukcji. Dodatkowo zaproponowane rozwiązanie maksymalizuje efektywność wykorzystania polskich obszarów morskich. Proponuje się następujące rozwiązania:

a)       moc zainstalowana elektryczna drugiej morskiej farmy wiatrowej nie może być większa niż różnica między maksymalną mocą zainstalowaną elektryczną wynikającą z PSZW wydanego dla przedsięwzięcia zlokalizowanego w granicach danego obszaru określonego w załączniku nr 1 do ustawy, a mocą zainstalowaną elektryczną farmy zlokalizowanej w granicach obszaru określonego w załączniku nr 1, dla której wytwórca uzyskał prawo do pokrycia ujemnego salda w ramach I fazy wsparcia,

b)       warunki przyłączenia, wydane dla tej mocy na podstawie oświadczenia z art. 48 ustawy offshore wind, muszą ulec zmianie we wstępne warunki przyłączenia,

c)       w celu uniknięcia sytuacji, w której moc z tzw. I fazy mogłaby „skonsumować” w aukcji moc zaplanowaną dla II fazy, ograniczono do 200 MW sumaryczną moc projektów z obszarów objętych załącznikiem nr 1 do ustawy offshore wind, w stosunku do której przyznane może zostać wsparcie w drodze aukcji.

IV. Umożliwienie złożenia dwóch oddzielnych ofert aukcyjnych dla dwóch MFW zlokalizowanych w granicach tego samego obszaru wskazanego w załączniku 2 do ustawy offshore wind pod warunkiem posiadania osobnego wyprowadzenia mocy

Umożliwienie projektom z tzw. II fazy przedstawienia ofert aukcyjnych dla dwóch farm wiatrowych zlokalizowanych na tym samym obszarze stanowi rozwiązanie zwiększające podaż ofert aukcyjnych, a tym samym zwiększa prawdopodobieństwo skutecznego rozstrzygnięcia aukcji. W takim przypadku w ramach jednego obszaru funkcjonowałyby de facto dwie farmy wiatrowe, a każda z nich musiałaby posiadać osobne wyprowadzenie mocy, jeśli ich oferty wygrałyby w ramach tej samej aukcji.

W tej sytuacji sumaryczna moc zainstalowana obu MFW nie będzie mogła przekraczać maksymalnej mocy zainstalowanej wynikającej z PSZW wydanego dla przedsięwzięcia zlokalizowanego w granicach danego obszaru określonego w załączniku nr 2 do ustawy. Dodatkowym warunkiem będzie wymóg dotyczący mocy zainstalowanej mniejszej morskiej farmy wiatrowej. Nie będzie ona mogła być mniejsza niż 25% maksymalnej mocy zainstalowanej wynikającej z PSZW. Powyższe rozwiązanie zapewni przestrzeganie wcześniej ustalonych wymagań lokalizacyjnych dla danej inwestycji oraz brak rozdrobnienia w zakresie MFW, co przy obowiązku oddzielnego wyprowadzenia mocy stanowi gwarancję rzeczywistej realizacji całego przedsięwzięcia.

Część obszarów z Załącznika 2 charakteryzuje się znaczącym potencjałem mocy zainstalowanej. Dodatkowo, część z nich znajduje się w znacznej odległości od punktu przyłączenia, co uzasadnia zastosowanie wyprowadzenia mocy w technologii prądu stałego (HVDC). Z perspektywy Krajowej Sieci Elektroenergetycznej korzystny jest podział znaczących mocy zainstalowanych na mniejsze części, co może jednak nie być możliwe w przypadku HVDC – w szczególności w technologii tzw. single monopole. Podział obszaru na dwie farmy wprowadzi zachętę do obniżania pojedynczej mocy przyłączeniowej jednej farmy.

Dodatkowo zdefiniowanie możliwości podziału obszaru na maksymalnie dwa projekty morskich farm ma zapobiec dzieleniu lokalizacji na nieadekwatnie dużą ilość obszarów, a co za tym idzie ofert aukcyjnych.

Oddzielne wprowadzenie mocy dla każdej z farm zlokalizowanych w ramach jednego obszaru ma na celu zapewnienie odpowiedniego rozzielenia energii produkowanej przez obie farmy na podstawie specjalnych urządzeń pomiarowych.

V. Dostosowanie przepisów do rozliczania ujemnego salda w całości lub części w euro

Ustawodawca w ustawie offshore wind przewidział możliwość rozliczania ujemnego salda przy wykorzystaniu ceny maksymalnej wyrażonej w całości lub części w euro zarówno dla projektów realizowanych w I fazie systemu wsparcia, jak i w fazie aukcyjnej.

Dla projektów I fazy systemu wsparcia, na potrzeby tego rozliczenia, w ustawie offshore wind zawarto delegację ustawową do wydania obwieszczenia, w którym ogłasza się kurs wymiany euro, przyjęty do obliczenia ceny maksymalnej określonej w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 25 ust. 2 ustawy offshore. Obowiązująca regulacja nie zawiera tożsamej delegacji dla aukcyjnej fazy systemu wsparcia. Należy więc zniwelować tę lukę prawną.

VI. Zmiana sposobu waloryzacji wsparcia w przypadku przyznania prawa do pokrycia ujemnego salda na zasadach określonych w rozdziale 4

Obecne przepisy ustawy offshore wind przewidują, że wsparcie przyznane uczestnikowi aukcji podlega corocznej waloryzacji średniorocznym wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem z poprzedniego roku kalendarzowego, określonym w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, ogłoszonym w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej ,,Monitor Polski’”, począwszy od roku następującego po roku rozstrzygnięcia aukcji.

Indeksacja wsparcia średniorocznym wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem z poprzedniego roku kalendarzowego jest problematyczna z punktu widzenia długofalowej przewidywalności przepływów pieniężnych MFW oraz może być potencjalnie niekorzystna i nieadekwatna z punktu widzenia finansów publicznych i odbiorców końcowych, włączając ryzyko wystąpienia nadmiernego, nieuzasadnionego wsparcia dla inwestora. Aby unormować to zagadnienie proponuje się wprowadzenie rozwiązania polegającego na ustaleniu tunelu waloryzacyjnego ograniczonego od góry celem inflacyjnym przyjętym przez Radę Polityki Pieniężnej. Jednocześnie brak jest konieczności określania dolnych granic wprowadzanego tunelu waloryzacyjnego, bowiem należy przyjąć, że tą granicą jest średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem z poprzedniego roku kalendarzowego. A jedynie w przypadku przekroczenia przez ten wskaźnik wartości średniookresowego celu inflacyjnego, waloryzacji będzie dokonywać się maksymalnie do poziomu tego celu.

Zgodnie z uchwałą nr 38 Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2024 r. w sprawie Wieloletniego Planu Finansowego Państwa na lata 2024-2027 (M.P. 2024 poz. 334), przewiduje się, że średnioroczny wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych w latach 2025-2027 będzie wynosił odpowiednio 4,1%, 3,3% i 2,5%. Ze względu na krótką perspektywę ww. Planu, oraz biorąc pod uwagę, że cena podlegająca corocznej waloryzacji odnosi się do pokrycia ujemnego salda w okresie, o którym mowa w art. 6, czyli 25 lat od pierwszego dnia, za który wytwórca wystąpił o przyznanie prawa do pokrycia ujemnego salda, nie przewiduje się większego wpływu niniejszej regulacji na wytwórców MFW albo trudno jest przewidzieć ten wpływ (w roku 2027 gdy energia elektryczna będzie już produkowana przez pierwsze MFW przewidywany średnioroczny wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych będzie równy wartości średniookresowego celu inflacyjnego na rok 2025 (na kolejne lata cel ten nie jest znany)). Dodatkowo, nie planuje się wprowadzenia w tunelu waloryzacyjnym symetrycznego przedziału odchyleń o szerokości ±1 punktu procentowego.

Zabieg ten jednocześnie pozwoli w sposób przewidywalny planować realizację inwestycji, w tym rzetelnie oszacować cenę ofertową, a także wpłynie pozytywnie na stabilizację kosztów zakupu energii z morskich farm wiatrowych przez odbiorców końcowych.

VII. Doprecyzowanie i uproszczenie procedury dopuszczenia do udziału w aukcji i zasad składania ofert w aukcji

Aktualne przepisy art. 26 i art. 31 ustawy offshore wind nie są wystraczająco precyzyjne. Odnoszą się do kilku miejsc przyłączenia MFW pomimo, że MFW jest przyłączana tylko w jednym miejscu. Także nie wskazują, że chodzi o daną MFW.

Ponadto aktualne brzmienia art. 26 ust. 5 pkt 6 ustawy offshore wind obliguje wytwórcę do potwierdzenia ustanowienia zabezpieczenia oraz – w przypadku ustanowienia kaucji -przekazania numer rachunku bankowego prowadzonego w złotych. Ponadto art. 26 ust. 6 ustawy offshore wind obliguje wytwórcę do załączenia do wniosku o wydanie zaświadczenia o dopuszczeniu do aukcji informacji określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 37 ust. 6 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.

W związku z tym, że zaświadczenie o dopuszczeniu do aukcji jest ważne 36 miesięcy i sytuacja wytwórcy przez ten czas może się znacznie zmienić, skuteczniejszym rozwiązaniem będzie wymaganie pod rygorem karnym złożenia przez wytwórcę oświadczenia, że przedsiębiorstwo nie znajduje się w trudnej sytuacji.

Pokrycie ujemnego salda w przypadku redysponowania MFW na zasadach rynkowych

Proponuje się wprowadzenie do ustawy offshore wind zmian mających na celu zagwarantowanie, że również w przypadku rynkowego redysponowania MFW w okresie, w którym Operator Systemu Przesyłowego (OSP) nie gwarantuje pełnego wyprowadzenia mocy, wytwórca będzie miał możliwość uzyskania od Zarządcy Rozliczeń prawa do pokrycia ujemnego salda jako formy rekompensaty za ograniczenie produkcji w wyniku redysponowania. Wprowadzenie przepisów spowoduje, że wytwórcy energii z MFW będą mieli zapewnioną stabilność przychodów przez cały okres realizacji inwestycji.

Zgodnie z § 2 pkt 11 rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 22 marca 2023 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz. U. 2023 poz. 819), jednostka wytwórcza centralnie dysponowana (JWCD) stanowi moduł wytwarzania energii:

a) przyłączony do sieci przesyłowej elektroenergetycznej albo

b) cieplny kondensacyjny o mocy osiągalnej równej 100 MW lub wyższej przyłączony do koordynowanej sieci 110 kV lub szczytowo-pompowy przyłączony do koordynowanej sieci 110 kV, albo

c) przyłączony do koordynowanej sieci 110 kV inny niż określony w lit. b, którym operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego dysponuje na podstawie odrębnych umów zawartych z wytwórcą energii elektrycznej i operatorem systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego, do którego sieci ten moduł wytwarzania energii jest przyłączony.

Z godnie z obecnie obowiązującym stanem prawnym, wszystkie JWCD generalnie funkcjonują na tych samych zasadach na rynku bilansującym – muszą składać oferty dotyczące redukcji ich generacji na polecenie operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego. Jednakże prawo do pokrycia ujemnego salda jest charakterystyczne dla instalacji odnawialnego źródła energii. Zasady rozliczania redysponowania w ramach rynku bilansującego rozróżniają jednak sytuację, w której wytwórca posiada gwarancję niezawodnych dostaw (pełnego wyprowadzenia energii) od sytuacji wytwórcy, który takiej gwarancji nie posiada. W pierwszym przypadku rozliczenie redysponowania następuje po wyższej (max) z dwóch cen: cenie ofertowej redukcji i cenie wymuszonego odbioru energii z rynku bilansującego. W drugim przypadku z kolei rozliczenie odbywa się po najwyższej (max) z trzech cen, uwzględniając także cenę krańcową wyznaczoną w ramach rynku bilansującego. W związku z kierunkami znaków na rynku bilansującym, dodatnia cena odbioru energii oznacza konieczność zapłaty przez wytwórcę za redukcję jego produkcji, natomiast ujemna cena odbioru energii oznacza płatność od operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego do wytwórcy za redukcję.

Tym samym w przypadku braku gwarancji niezawodnych dostaw energii, redukowana MFW może być rozliczana po cenie krańcowej, która może być wyższa (mniej korzystna dla wytwórcy) niż jego cena ofertowa i wyższa niż administracyjnie wyznaczona cena wymuszonego odbioru energii z rynku bilansującego (która gwarantuje sumaryczne uzyskanie przez wytwórcę przychodu na poziomie wynikającym z ceny referencyjnej w ramach kontraktu różnicowego). Wytwórca nie będzie miał zatem możliwości mitygacji ryzyka utraty przychodów do czasu zapewnienia przez operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego gwarancji niezawodnych dostaw energii.

Stąd proponowane zmiany mają na celu zagwarantowanie, że również w przypadku rynkowego redysponowania MFW w okresie, w którym operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego nie gwarantuje pełnego wyprowadzenia mocy wytwórca będzie miał możliwość uzyskania od Zarządcy Rozliczeń prawa do pokrycia ujemnego salda jako formy rekompensaty za ograniczenie produkcji w wyniku redysponowania.

Sprzedaż energii w okresie rozruchu technologicznego MFW

Celem proponowanych rozwiązań jest doprecyzowanie i jednoznaczne uregulowanie statusu prawnego podmiotów wytwarzających energię elektryczną w okresie rozruchu technologicznego morskiej farmy wiatrowej.

Proponuje się umożliwienie sprzedaży energii elektrycznej produkowanej w trakcie okresu oddawania MFW do użytkowania na rynkach: dnia następnego, dnia bieżącego oraz bilansującym. Takie podejście będzie spójne z przeważającą praktyką na innych rynkach państw europejskich i przyczyni się do bardziej zbilansowanego i efektywnego kosztowo systemu, jednocześnie zapewniając bezpieczeństwo dostaw energii.

Jednocześnie, w celu uniknięcia wątpliwości interpretacyjnych, konieczne jest doprecyzowanie, że prawo sprzedaży energii elektrycznej w okresie rozruchu technologicznego nie pozbawia wytwórcy możliwości rozliczenia tej energii na rynku bilansującym (w przypadku, gdyby umowa sprzedaży energii nie obejmowała dla tego okresu).

Umożliwienie mikroprzesunięć fundamentów morskich turbin wiatrowych lub stacji elektroenergetycznych

Proponuje się dodanie przepisów regulujących możliwość przesunięcia środka okręgu opisanego na obrysie stałego fundamentu morskiej turbiny wiatrowej lub morskiej stacji transformatorowej o nie więcej niż 50 m. Informacja o przesunięciu będzie podlegać zgłoszeniu dyrektorowi urzędu morskiego właściwego dla lokalizacji morskiej farmy wiatrowej.

Współdzielenie przez więcej niż jedną MFW tej samej stacji elektroenergetycznej zlokalizowanej na morzu lub zespołu urządzeń służących do wyprowadzenia mocy lub ich elementów

Z punktu widzenia efektywnego wykorzystywania zasobów oraz ograniczania kosztów po stronie odbiorców końcowych niezmiernie istotne jest uregulowanie możliwości wyprowadzenia mocy z obszarów, na których realizowane są projekty tzw. I i II fazy wsparcia.

Proponuje się zatem wprowadzenie przepisów umożliwiających korzystanie ze wspólnego wyprowadzenia mocy, o ile będą wprowadzone systemy pomiarowe umożliwiające określenie, która farma produkuje ile energii. Takie podejście zoptymalizuje koszty związane z wyprowadzeniem mocy, co w przypadku niektórych projektów może mieć decydujące znaczenie o możliwości ich realizacji.

Projektowane zmiany uwzględniają także korekcję przyznanego wsparcia w związku ze współdzieleniem tej samej stacji elektroenergetycznej zlokalizowanej na morzu lub zespołu urządzeń służących do wyprowadzenia mocy lub ich elementów w przypadku gdy tej stacji elektroenergetycznej lub zespołu urządzeń została uzyskana pomoc inwestycyjna lub gdy dojdzie do zbycia współdzielonej stacji elektroenergetycznej lub zespołu urządzeń.

Niezbędne doprecyzowania w zakresie etapowania inwestycji

W ustawie offshore wind dostosowano wzór, za pomocą którego należy wyliczyć wartość pomocy inwestycyjnej, a tym samym wysokość ceny skorygowanej stanowiącej podstawę wypłaty ujemnego salda w przypadku, gdy wytwórca otrzyma pomoc inwestycyjną przeznaczoną na realizację inwestycji w zakresie morskiej farmy wiatrowej wraz z zespołem urządzeń służących do wyprowadzenia mocy. Jednym z elementów wzoru jest ilość energii elektrycznej, która została zdefiniowana jako ilość energii elektrycznej, wyrażona w MWh, obliczona w oparciu o moc zainstalowaną elektryczną morskiej farmy wiatrowej, objętą wnioskiem o udzielenie lub zmianę koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej.

Przepisy ustawy offshore wind przewidują możliwość etapowego występowania do Prezesa URE z wnioskiem koncesyjnym, obejmującym tylko część mocy instalacji. Może zatem dojść do sytuacji, w której cena skorygowana będzie wyliczana w oparciu o wartość udzielonego wsparcia inwestycyjnego dotyczącego całej morskiej farmy wiatrowej (jej mocy całkowitej, a nie objętej wnioskiem koncesyjnym), jednak z uwzględnieniem tylko tej ilości energii elektrycznej, która wynika z mocy objętej wnioskiem koncesyjnym. Tym samym skutkować to będzie nadmiernym obniżeniem ceny skorygowanej czyli zaniżeniem poziomu wsparcia.

Niezbędne jest zatem takie zmodyfikowanie przepisów dotyczących kumulacji pomocy publicznej, aby pomoc inwestycyjna przeznaczona na realizację inwestycji w zakresie morskiej farmy wiatrowej wraz z zespołem urządzeń służących do wyprowadzenia mocy była uwzględniana w takiej samej części, w jakiej moc tej instalacji została objęta wnioskiem koncesyjnym.

Czas pracy w portach morskich lub bazach serwisowych

Proponowany rozwiązaniem jest wprowadzenie przepisów wskazujących, że czas pracy osób znajdujących się w portach morskich, terminalach instalacyjnych lub bazach serwisowych przeznaczonych do celów obsługi budowy lub eksploatacji morskiej farmy wiatrowej lub zespołu urządzeń służących do wyprowadzenia mocy, obsługiwanych przez kolejno wymieniające się załogi lub część załogi, może być przedłużony do 14 godzin na dobę i 84 godzin na tydzień.

Uniemożliwienie ponownego przyznania wsparcia dla danego projektu MFW, który wsparcie otrzymał, a potem inwestor się tego wsparcia zrzekł

Proponuje się wprowadzenie zakazu możliwości ubiegania się o przyznanie prawa do pokrycia ujemnego salda na zasadach określonych w rozdziale 4 dla danej MFW, dla której wcześniej przyznano wsparcie na zasadach określonych w rozdziale 3 albo w rozdziale 4, ale potem inwestor danego projektu MFW się tego prawa zrzekł.

Zmiana reguł wydatkowych

Proponuje się przeniesienie  na ministra właściwego do spraw klimatu limitu wydatków z budżetu państwa przeznaczonych na wykonywanie zadań ministra właściwego do spraw środowiska. W związku z powyższym nowelizuje się art. 113 ustawy offshore wind w ten sposób, że w latach 2025 – 2030 proponuje się zwiększenie maksymalnego limitu wydatków z budżetu państwa przeznaczonych na wykonywanie zadań ministra właściwego do spraw klimatu wynikających z ustawy offshore wind z 266 029,58 zł na 532 059,16 zł rocznie. Jednocześnie uchyla się art. 114, który przewiduje maksymalny limit wydatków z budżetu państwa przeznaczonych na wykonywanie zadań ministra właściwego do spraw środowiska wynikających z ustawy offshore wind w latach 2025-2030 właśnie w wysokości 266 029,58 zł rocznie, czyli kwoty stanowiącej różnicę kwoty 532 059,16 zł oraz kwoty 266 029,58 zł w stosunku rocznym. Tym samym przedmiotowa zmiana nie pociągnie za sobą konsekwencji finansowych dla budżetu państwa, tym bardziej, że zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 2023 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Klimatu i Środowiska (Dz.U. 2023 poz. 2726), Minister Klimatu i Środowiska kieruje działami administracji rządowej energia, klimat i środowisko. Sama zaś zmiana uzasadniona jest tym, że sprawy z zakresu MEW należą do właściwości ministra właściwego ds. klimatu, zgodnie z art. 13a ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2024 r. poz. 1370, 1222 i 1907).

Modyfikacje redakcyjno-techniczne w celu wyeliminowania wątpliwości interpretacyjnych

Proponuje się wprowadzenie niezbędnych modyfikacji redakcyjno-technicznych w celu wyeliminowania wątpliwości interpretacyjnych na przykład w zakresie ujęcia w definicji morskiej farmy wiatrowej oraz kabli łączących morskie turbiny wiatrowe lub morskie stacje elektroenergetyczne.

Ponadto proponuje się uchylenie przepisu ustawy offshore wind dotyczącego natychmiastowej wykonalności decyzji zatwierdzających dokumentacje geologiczne.

Ponadto w celu ujednolicenia nomenklatury proponuje się zastąpić użyte w art. 48 ust. 3, art. 49 ust. 1, 2 i 4, art. 50, art. 51, art. 52 ust. 2 pkt 1 i ust. 6 pkt 2 oraz w art. 53 ust. 1 wyrazy „przedsiębiorstwo energetyczne” lub „przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej” wyrazami „operator systemu przesyłowego lub operator systemu dystrybucyjnego”.

Wydłużenie terminu ważności pozwoleń i uzgodnień lokalizacyjnych dla MFW oraz zespołu urządzeń wyprowadzających moc

Proponuje się wprowadzenie przepisów, które ujednolicą harmonogram realizacji inwestycji wynikający z ustawy o obszarach morskich z harmonogramem wynikającym z ustawy offshore wind. Proponuje się, powiązanie braku wygaśnięcia pozwolenia lub uzgodnienia lokalizacyjnego, w związku z brakiem terminowego uzyskania pozwolenia na budowę dla całości albo części przedsięwzięcia objętego tym pozwoleniem lub uzgodnieniem lokalizacyjnym, z udziałem w aukcji.

Takie rozwiązanie będzie mobilizujące dla inwestorów do sprawnego przygotowania dokumentacji potrzebnej do wzięcia udziału w aukcji i nie odkładania realizacji inwestycji. Zagwarantuje to osiągnięcie celów strategicznych w zakresie udziału odnawialnych źródeł energii w krajowym miksie energetycznym, a także uwolni obszary pod MFW w przypadku, gdy inwestor nie będzie dążył do sprawnego realizacji inwestycji MFW.

Tworzenie stref bezpieczeństwa dla MFW

Rozwiązanie doprecyzuje czy w przypadku morskiej farmy wiatrowej ustanawia się jedną strefę bezpieczeństwa czy też strefy bezpieczeństwa wokół każdego z elementów farmy. W celu ograniczenia utrudnień dla żeglugi proponuje się, aby strefy bezpieczeństwa dotyczyły każdego z elementów morskiej farmy wiatrowej z osobna. Jednocześnie minimalny zakres strefy powinien – ze względów bezpieczeństwa – wynosić 150 m.

Niezbędne uproszczenia terminologiczne

W związku z wątpliwościami interpretacyjnymi proponuje się doprecyzowanie terminów takich, jak „rozpoczęcie budowy” czy „rozpoczęcie wykorzystywania” MFW i zastąpienie ich odpowiednio „rozpoczęciem instalacji pierwszych fundamentów morskich turbin wiatrowych lub stacji elektroenergetycznych zlokalizowanych na morzu” i „uzyskaniem decyzja o udzieleniu koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej w MFW lub jej części”.

Wyłączenie możliwości wnioskowania o pozwolenie lub uzgodnienie lokalizacyjne dla kabli MFW w oparciu o wstępne warunki przyłączenia

Aby zapobiec sytuacji, w której podmioty ze wstępnymi warunkami przyłączenia, które nie wygrały aukcji, zablokują podmiotom, które wygrały aukcje możliwość wnioskowania o pozwolenie/uzgodnienie lokalizacyjne dla kabli wyprowadzający moc z MFW w najkorzystniejszych miejscach proponuje się wykreślenie z art. 27a ust. 2 pkt 9 możliwości dołączenia do wniosku o pozwolenie lokalizacyjne wstępnych warunków przyłączenia.

Klasyfikacja elementów MFW jako budowli

Proponowanym rozwiązaniem jest doprecyzowanie definicji budowli poprzez wykreślenie z definicji morskich turbin wiatrowych oprócz ich fundamentów i elementów przejściowych. Zgodnie z art. 23 ust. 1a UOM zakazuje się wznoszenia i wykorzystywania MFW na morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym. MFW powstają na obszarze wyłącznej strefy ekonomicznej. Zatem MFW nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 70, 1313 i 2291 oraz z 2024 r. poz. 1572 i 1635) gdyż nie stanowią terytorium gminy. Wyłączna strefa ekonomiczna nie stanowi również obszaru Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej (Dz.U. z 2024 r. poz. 388 i 1635). MFW podlegają opłacie koncesyjnej na podstawie art. 34 ust. 2a, 2b i 3a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne w wysokości nie większej niż 23 000 zł/MW. W związku z powyższym doprecyzowanie kwalifikacji morskiej turbiny wiatrowej nie wpłynie na dochody gmin z tytułu podatków.

Zdefiniowanie personelu do obsługi MFW

Rozwiązanie wprowadza definicję personelu przemysłowego, która pozwoli na sprawniejsze i bezpieczniejsze realizowanie zadań z zakresu budowy i obsługi morskich farm wiatrowych.

Zaproponowana definicja jest zgodna z regulacjami uchwalonymi przez Komitet Międzynarodowej Organizacji Morskiej w rozdziale XV Konwencji SOLAS oraz Międzynarodowym Kodeksie Bezpieczeństwa Statków Przewożących Personel Przemysłowy.

Udostępnianie danych niezbędnych do sporządzenia ekspertyz technicznych

Wprowadza się obowiązek udostępnienia przez Ministra Obrony Narodowej oraz ministra właściwego do spraw wewnętrznych w terminie 30 dni od otrzymania wniosku danych niezbędnych do sporządzenia ekspertyzy w zakresie oceny wpływu morskiej farmy wiatrowej i zespołu urządzeń na funkcjonowanie systemów łączności, bezpieczeństwa morskiego, ochronę granicy państwowej na morzu oraz na obronność państwa.

Ponoszenie kosztów związanych z kompensacją negatywnego wpływu MFW na systemy obronności i bezpieczeństwa państwa

W UBM dodano przepis, zgodnie z którym inwestor będzie ponosił wszystkie koszty związane z kompensacją negatywnego wpływu MFW lub zespołu urządzeń wynikające z następujących ekspertyz lub planów, do sporządzenia których jest zobowiązany na podstawie tej ustawy.

Sprawdzenie spełnienia założeń i wniosków ujętych w ekspertyzach technicznych dotyczących wpływu MFW na systemy obronności państwa, po ich realizacji

Uzupełniono przepisy UBM w zakresie obowiązku przeprowadza się pomiarów, testów i badań niezbędnych do weryfikacji poprawności założeń i wniosków zawartych w ekspertyzach o odniesienie do ekspertyzy technicznej w zakresie oceny wpływu  MFW i zespołu urządzeń na systemy obronności państwa, w tym na system zobrazowania radiolokacyjnego, obserwacji technicznej, morskiej łączności radiowej oraz system kontroli służb ruchu lotniczego Sił Zbrojnych RP oraz na system zobrazowania radiolokacyjnego, obserwacji technicznej i morskiej łączności radiowej Straży Granicznej. Tym samym uzupełniono oczywistą lukę prawną, przyczyniając się do poprawienia bezpieczeństwa na morzu.

Terminy dot. certyfikatu zgodności projektowej

Rozwiązanie wprowadza doprecyzowanie, że certyfikat zgodności projektowej należy uzyskać przed rozpoczęciem robót budowlanych polegających na instalacji fundamentów morskich turbin wiatrowych lub stacji elektroenergetycznych zlokalizowanych na morzu lub układaniu kabli w dnie morskim lub na nim, a nie tak jak dotychczas, czyli po opracowaniu projektu budowlanego, a przed zawiadomieniem organu nadzoru budowlanego o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych dotyczących MFW lub zespołu urządzeń.

Sposób dokumentowania utraconych możliwości połowowych oraz wypłaty ewentualnych odszkodowań z tego tytułu oraz warunki wykonywania rybołówstwa komercyjnego na obszarze morskiej farmy wiatrowej i zespołu urządzeń służących do wyprowadzenia mocy

Zgodnie z dodawanym art. 84b ustawy offshore wind roszczenie odszkodowania za utratę korzyści majątkowych w związku z budową, eksploatacją i likwidacją MFW będzie przysługiwać armatorom statków rybackich, które były używane do wykonywania rybołówstwa komercyjnego na akwenie, na którym później została wybudowana MFW i z wykorzystaniem których po wybudowaniu MFW było (jest) wykonywane rybołówstwo komercyjne na innych akwenach. Wytwórca będzie zobowiązany do wypłaty odszkodowania określonego z uwzględnieniem wielkości obszaru MFW oraz wartości przychodów z działalności statku rybackiego osiągniętych przed i po wybudowaniu MFW, a także z uwzględnieniem sumy kosztów armatora statku rybackiego związanych z koniecznością zmiany miejsca oraz sposobu prowadzenia połowów (konieczność omijania MFW w drodze na łowisko, konieczność zakupu innych narzędzi połowowych etc.). Z uwagi na spotęgowane oddziaływanie MFW na ichtiofaunę i działalność rybacką w okresie budowy i likwidacji MFW, roszczenie za utratę korzyści majątkowych będzie przysługiwać również armatorom statków rybackich, którzy w tym okresie prowadzili działalność połowową w odległości nie większej niż 10 km od obszaru MFW i 2 km od obszaru zespołu urządzeń służących do wyprowadzenia mocy.

Dodaje się również delegacje ustawowe umożliwiające wydanie dwóch rozporządzeń z zakresu rybołówstwa morskiego, jedną w ustawie offshore wind, drugą w ustawie z dnia 19 grudnia 2014 r. o rybołówstwie morskim. Pierwsze określi sposób szacowania korzyści majątkowych armatora statku rybackiego utraconych w związku z budową, eksploatacją i likwidacją MFW oraz zespołu urządzeń służących do wyprowadzenia mocy, drugie zaś (fakultatywne) szczegółowe warunki wykonywania rybołówstwa komercyjnego na obszarze MFW i zespołu urządzeń służących do wyprowadzenia mocy.

Czas pracy personelu przemysłowego do obsługi morskich farm wiatrowych

W przypadku czasu pracy personelu przemysłowego w rozumieniu zaproponowanym w projekcie ustawy proponuje się odesłanie wprost do przepisów dotyczących czasu pracy w przypadku pracy na platformach wiertniczych lub wydobywczych, a także na specjalistycznych statkach technicznych, takich jak holowniki, pogłębiarki i dźwigi pływające, obsługiwanych przez kolejno wymieniające się załogi lub część załogi.

Zwolnienie z opłaty za grunty pokryte wodami Skarbu Państwa stref ochronnych i stref bezpieczeństwa dla kabli MFW

Wprowadza się zwolnienie z wymogu zawarcia umowy użytkowania i uiszczenia opłaty rocznej dla gruntów pod obszarami ochronnymi, w tym strefami bezpieczeństwa związanymi z przedsięwzięciami realizowanymi na gruntach, dla których uzyskano pozwolenie lokalizacyjne lub decyzję o realizacji strategicznej inwestycji dotyczące zespołu urządzeń służących do wyprowadzenia mocy lub jego elementów.

Mapowanie obszarów niezbędnych do wniesienia krajowych wkładów w realizację ogólnego celu unijnego w zakresie energii odnawialnej wyznaczonego na 2030 r. oraz ramy prawne dla wyznaczania OPRO

Intensyfikacja rozwoju odnawialnych źródeł energii wymaga przyspieszenia procesów inwestycyjno-budowlanych i przyłączania do sieci projektów OZE. Zobowiązania wynikające z prawa unijnego oraz konieczność wdrożenia kamieni milowych KPO, jak również własne aspiracje w dążeniu do transformacji energetycznej, determinują implementację do polskiego porządku prawnego rozwiązań, które przyczynią się do ograniczenia wpływu czynników, mających negatywne przełożenie na ww. zapotrzebowanie.

Analizując obowiązujące ramy prawne, w których prowadzone są inwestycje z obszaru odnawialnych źródeł energii w Polsce, należy ocenić, że wymagają one interwencji legislacyjnej, mającej na celu ułatwienie przedmiotowych procesów poprzez ich optymalizację, a także wdrożenie nowych rozwiązań systemowych.

Celem powyższego proponuje się wprowadzenie definicji map potencjału energii ze źródeł odnawialnych oraz definicji obszaru przyspieszonego rozwoju instalacji odnawialnego źródła energii.

Pierwsze mają określać krajowy obszar lądowy, podpowierzchniowy, wód morskich i wód śródlądowych o największym potencjale do lokalizowania instalacji OZE, magazynów energii i powiązanej z nimi infrastruktury sieciowej i stanowić jednocześnie obszar w granicach którego będą wyznaczane OPRO, rozumiane jako teren służący lokalizowaniu instalacji OZE, magazynów energii i powiązanej z nimi infrastruktury sieciowej.

Projekt przepisów proponuje ustanowienie nowego rozdziału w ustawie OZE, poświęconego instrumentom wspierającym procesy inwestycyjne instalacji odnawialnego źródła energii. Na jego podstawie określony zostanie sposób publikacji map potencjału energii ze źródeł odnawialnych, a także ramy prawne dla wyznaczania obszarów przyspieszonego rozwoju instalacji OZE.

Mapowanie powinno objąć analizę gęstości energii w przypadku poszczególnych rodzajów instalacji OZE, a także inne aspekty istotne dla integracji tych instalacji w planowaniu przestrzennym, takie jak ograniczenia środowiskowe i związane z ochroną przyrody lub dostępność sieci. Należy przy tym zaznaczyć, że sporządzenie samego narzędzia, jakim są w tym przypadku mapy potencjału OZE, jest równoległym działaniem prowadzonym przez Ministra Klimatu i Środowiska.

Do najważniejszych kwestii uwzględnionych w projektowanych przepisach w zakresie obszarów przyspieszonego rozwoju instalacji odnawialnego źródła energii należy natomiast zaliczyć określenie organów właściwych dla wyznaczania OPRO (organy samorządu województwa), dedykowanego ku temu rodzaju dokumentu (plan obszarów przyspieszonego rozwoju instalacji odnawialnego źródła energii dla województwa) oraz jego elementów. Z uwagi na istotę dostępności mocy przyłączeniowych dla OPRO, wyznaczenie konkretnych obszarów będzie wymagało uzgodnienia m.in. z właściwym przedsiębiorstwem energetycznym zajmującym się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej.

Niezwykle istotnym elementem, służącym uproszczeniu proceduralnemu procesów inwestycyjnych OZE prowadzonych na obszarach przyspieszonego rozwoju instalacji OZE, jest obowiązek poddania planów obszarów przyspieszonego rozwoju instalacji odnawialnego źródła energii dla województwa strategicznej ocenie oddziaływania na środowisku. Należy przy tym nadmienić, że w celu uniknięcia negatywnego oddziaływania na środowisko konieczne do określenia będą tzw. środki łagodzące, jakie należy zastosować przy sytuowaniu poszczególnych instalacji OZE, a także powiązanych z nimi magazynów energii czy infrastruktury sieciowej, które będą uzgadniane z właściwym miejscowo regionalnym dyrektorem ochrony środowiska.

Dalej w kontekście usprawnienia inwestycji, obszary przyspieszonego rozwoju instalacji odnawialnego źródła energii będą mogły być wyznaczane wyłącznie na terenach objętych miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, który dopuszcza ich lokalizowanie, co powinno wpisać się w ideę spójnego charakteru kreowanego rozwiązania.

Wyżej wskazane nowe podejście systemowe do weryfikacji inwestycji OZE na środowisko oraz ład przestrzenny ma pozwolić na znaczące skrócenie czasu trwania procesu inwestycyjnego w OZE na wyznaczonych, przystosowanych do tego obszarach.

Należy jednocześnie podkreślić, że szczegółowe zasady wyznaczania OPRO, zgodnie z proponowanymi rozwiązaniami, uwzględniają poszczególne rodzaje odnawialnego źródła energii, docelowo umożliwiając ewentualne wyznaczanie przez organy właściwe dedykowanych obszarów przyspieszonego rozwoju odpowiadającym im technologiom OZE.

Mając na uwadze powyższe, utworzenie obszarów przyspieszonego rozwoju instalacji OZE przyczyni się do zwiększenia poczucia stabilności rynkowej oraz transparentności inwestycji, a także budowania akceptacji społecznej dla projektów OZE, zapewniając wykorzystanie terenów lepiej zaadaptowanych pod rozwój energetyki odnawialnej, przy jednoczesnym skróceniu czasu trwania procedur i całego procesu inwestycyjnego. Przyspieszenie realizacji inwestycji w OZE, a tym samym zwiększenie udziału zeroemisyjnej energii w miksie energetycznym przyczyni się również do zmniejszenia kosztochłonności projektów, obniżenia cen energii elektrycznej dla odbiorców końcowych, zwiększenia konkurencyjności gospodarki oraz rozwoju regionalnego.

Umożliwienie działalności spółdzielni energetycznych w gminach miejskich

Zaproponowana zmiana wychodzi naprzeciw znacznemu zainteresowaniu gmin, spółdzielni i wspólnot mieszkaniowym, a także innym podmiotom zlokalizowanych poza obszarami gmin wiejskich i miejsko-wiejskich. Propozycja przepisu zakłada umożliwienie zakładania spółdzielni energetycznych niezależnie od rodzaju gminy, na obszarze której się znajduje. Jednocześnie, z uwagi na konieczność zapewnienia zgodności przepisów z unijnymi przepisami dotyczącymi udzielania pomocy publicznej konieczne jest wprowadzenie tzw. klauzuli zawieszającej, obowiązującej do czasu pozytywnej decyzji w ramach procedury notyfikacji tej pomocy Komisji Europejskiej.

Na dzień 03.01.2025 r. liczba wszystkich funkcjonujących spółdzielni energetycznych działających na obszarach wiejskich i wiejsko-miejskich, które uzyskały wpis w wykazie prowadzonym przez Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR), wynosi 62, a ich łączna moc zainstalowana jest równa 16,45 MWe, z czego aż 15,79 MWe stanowią instalacje fotowoltaiczne, a pozostałą wartość stanowią elektrownie wiatrowe. Maksymalna moc zainstalowana wszystkich instalacji największej spółdzielni energetycznej wynosi 1,89 MWe, natomiast średnia moc wszystkich spółdzielni w wykazie wynosi 0,26 MWe.

Zgodnie z podziałem administracyjnym podział gmin według ich rodzaju, liczby oraz mieszkańców przedstawia się następująco:

Liczba mieszkańców (dane GUS)                  Liczba gmin

Gminy miejskie                                18 028 725                                              302

Gminy wiejsko-miejskie                      9 146 937                                              711

Gminy wiejskie                                 10 590 665                                            1464

Pomimo największej liczby mieszkańców miast, którzy stanowią 47,7% ogółu, gminy wiejskie oraz wiejsko-miejskie stanowią aż 2175 gmin spośród wszystkich 2477.

Obszary wiejskie oraz wiejsko-miejskie charakteryzują się innym układem zagospodarowania przestrzennego oraz znacznie większymi niezabudowanymi obszarami aniżeli gminy miejskie, a także istotnie mniejszą gęstością zaludnienia. W przypadku tych pierwszych, przeważającą część zabudowań stanowią domy jednorodzinne, natomiast w przypadku gmin miejskich, są to budynki wielorodzinne. Z tego względu przewiduje się, że liczba spółdzielni, które powstaną po umożliwienie mieszkańcom gmin miejskich tworzenia takich kooperatyw będzie mała. Wynika to z charakteru tego rodzaju gmin, w tym mniej zintegrowanych społeczności i ograniczeń planistycznych dla wielu rodzajów źródeł, np. biogazowni, elektrowni wodnych, wymogów przewidzianych dla spółdzielni energetycznych, które, biorąc pod uwagę czas potrzebny do uchwalenia przepisów i notyfikacji, będzie już znacznie wyższy dla gmin miejskich, niż obecnie, a także funkcjonowania konkurencyjnych, atrakcyjnych rozwiązań, takich jak, np. prosument lokatorski czy prosument wirtualny (od 2 lipca 2025 r.), które zmniejszają zachętę do zakładania spółdzielni. Biorąc to pod uwagę, można przewidywać, że liczba takich spółdzielni wyniesie nie więcej niż kilkadziesiąt..

Zgodnie z ustawą z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1762), jeżeli do dnia 31 grudnia 2025 r. spółdzielnia energetyczna złoży wniosek o wpis do wykazu spółdzielni energetycznych KOWR, sprawność wytwarzania energii elektrycznej ma umożliwiać pokrycie w ciągu roku nie mniej niż 40% potrzeb własnych tej spółdzielni oraz jej członków. W przypadku spółdzielni, które złożą taki wniosek po 31 grudnia 2025 r., wartość ta wynosić będzie 70%. Ze względu na powyższe warunki, spółdzielnia energetyczna musi zapewnić, że moc instalacji OZE w wybranej technologii zapewni w ciągu roku odpowiednią ilość wygenerowanej energii pozwalając na spełnienie ustawowych wymagań.

Dobór technologii wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych pozwalających na spełnienie powyższego wymogu zależny będzie m.in. od uwarunkowań lokalnych miejsca funkcjonowania danej spółdzielni energetycznej oraz powierzchni dostępnej tam dla takich instalacji.

Rozważyć można spółdzielnię energetyczną, w której roczne zużycie energii elektrycznej wszystkich spółdzielców wynosi 500 MWh. Mając na uwadze ustawowy minimalny poziom pokrycia zapotrzebowania energii, instalacje OZE w takiej spółdzielni zapewnić musiałyby kolejno 140 MWh, aby zapewnić pokrycie zapotrzebowania na poziomie 40% oraz 350 MWh dla 70%. Przyjmując, że cała energia zapewniana byłaby z instalacji fotowoltaicznych, należałoby zapewnić instalacje o mocach zainstalowanych kolejno 140 kW oraz 350 kW, przyjmując, że z 1 kWp otrzymać można 1000 kWh energii elektrycznej w skali roku. Przeciętnie moduły fotowoltaiczne zapewniają moc zainstalowaną równą 450 Wp. W związku z tym, liczba modułów potrzebnych do zapewnienia wymaganej ilości energii elektrycznej wynosić mogłaby 311 modułów, w przypadku minimalnego poziomu pokrycia zapotrzebowania w wysokości 40%, lub 778 modułów dla 70%. Rozpatrując przypadek, w którym zapotrzebowanie zapewnione by zostało przez instalację biogazową, jej moc zainstalowana wynosić musiałaby 16,9 kW lub 42,2 kW.

W kontekście instalacji biogazowych, ważnym jest podkreślenie, że ich stabilna praca możliwa jest przy zapewnieniu nieprzerwanych dostaw substratu, z którego generowana będzie energia elektryczna, a zatem istnieją pewne ograniczenia co do możliwości i zasadności ekonomicznej budowy takich instalacji w lokalizacjach, w których dostęp do takich surowców będzie ograniczony.

Spółdzielnie energetyczne funkcjonujące na obszarach miejskich będą miały największe szanse na sukcesywny rozwój w szczególności w mniejszych miastach, w których warunki i możliwości do założenia spółdzielni energetycznych będą najbardziej korzystne. W konsekwencji, idea spółdzielni energetycznych polegająca na zapewnieniu korzyści jej członkom, w tym energii tańszej niż na rynku poprzez wykorzystanie lokalnie dostępnych zasobów energetycznych oraz  zapewnienie rozwoju społeczno – gospodarczy obszarów zagrożonych ubóstwem energetycznych, zostanie nadal zachowana.

Przepisy przewidują dla spółdzielni system wsparcia opierający się na rozliczeniu ilości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej wobec ilości energii elektrycznej pobranej z tej sieci w celu jej zużycia na potrzeby własne przez spółdzielnię energetyczną i jej członków w stosunku ilościowym 1 do 0,6. Dodatkowo, w odniesieniu do ilości energii elektrycznej wytworzonej we wszystkich  instalacjach odnawialnych źródeł energii spółdzielni energetycznej nie nalicza się opłat OZE, kogeneracyjnej, mocowej i dystrybucyjnej, nie pobiera się również podatku akcyzowego, pod warunkiem że łączna moc zainstalowana elektryczna wszystkich instalacji odnawialnego źródła energii spółdzielni energetycznej nie przekracza 1 MW.

Rozważając spółdzielnię energetyczną funkcjonującą w oparciu o instalację fotowoltaiczną o mocy zainstalowanej 10 kWp, której członkami są gospodarstwa domowe w taryfie G11, roczna wartość oszczędności wynikających z zastosowanych obniżek wynieść może 1 202,97 zł, uwzględniając przeciętny profil autokonsumpcji gospodarstwa domowego. W przypadku większej spółdzielni, w której ilość energii wygenerowanej i w całości wprowadzonej do sieci, a następnie zużytej, będzie miała wartość 250 MWh w skali roku, oszczędności takie wynieść mogą 73 941,55 zł. Dla 40 takich powstałych spółdzielni całkowita wartość wyniesie 2 957 661,94 zł.

Z wyrazami szacunku