Szanowni Państwo, Członkowie Związku Pracodawców Polska Miedź

Uprzejmie informuję, że do konsultacji publicznych skierowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (numer z wykazu UC75).

Przedmiotowy projekt aktu prawnego wraz z Uzasadnieniem, Oceną Skutków Regulacji, tabelami zgodności (szt. 4) oraz Odwróconą tabelą zgodności dostępny jest na stronach Rządowego Centrum Legislacji pod adresem:

https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12396501/katalog/13120701#13120701

Uprzejmie proszę o przekazywanie ewentualnych uwag, opinii i stanowisk do projektu w terminie do 24 kwietnia 2025 roku na adres: kuydowicz@pracodawcy.pl w wersji elektronicznej umożliwiającej edytowanie tekstu.

I. Celem projektu jest uzupełnienie przepisów ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2023 r. poz. 1124, z późn. zm.), dalej ustawa o p.p.p.f.t. o regulację związaną z środkami ograniczającymi stosowanymi w celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia oraz finansowaniu jej rozprzestrzeniania (BMR). Regulacja taka jest niezbędna ze względu na potrzebę pełniejszego wdrożenia standardów międzynarodowych. Obecnie wynikają one w przeważającej mierze z bezpośrednio obowiązującego prawa europejskiego, jednakże wciąż wymagane są korekty i rozwiązania dostosowujące polski porządek prawny do rozwiązań międzynarodowych.

Wymóg ustanowienia ww. środków ograniczających w celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia i finansowaniu jej rozprzestrzeniania stanowi istotny element międzynarodowego standardu w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy, finansowaniu terroryzmu oraz proliferacji. Standard ten ustanowiony został przez Grupę Zadaniową ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (standard FATF). Jego realizacja jest poddawana ewaluacji i stanowi o pozytywnej ocenie całości systemu AML wprowadzonego w danym kraju. 

Rekomendacja FATF nr 7 (FATF R.7) nakłada wymóg wdrożenia środków ograniczających mających na celu przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia oraz finansowaniu jej rozprzestrzeniania zgodnie z wymogami wynikającymi z rezolucji Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych wydanych na podstawie rozdziału VII Karty Narodów Zjednoczonych, dotyczących zapobiegania, zwalczania i zakłócania rozprzestrzeniania broni masowego rażenia i finansowania tego procederu. 

Aktualnie rezolucje ONZ skierowane są przeciwko Republice Iranu – rezolucja 2231 (2015) oraz Koreańskiej Republice Ludowo-Demokratycznej – rezolucje 1718 (2006), 1874 (2009), 2087 (2013), 2094 (2013), 2270 (2016), 2321 (2016) i 2356 (2017). 

Wymogi wynikające z FATF R.7 oraz wskazanych w tej rekomendacji rezolucjach Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych zostały recypowane do mających bezpośrednie zastosowanie przepisów prawa Unii Europejskiej – rozporządzenia Rady (UE) nr 267/2012 z dnia 23 marca 2012 r. w sprawie środków ograniczających wobec Iranu i uchylającego rozporządzenie (UE) nr 961/2010 (rozporządzenie 267/2012) oraz rozporządzenia Rady (UE) 2017/1509 z dnia 30 sierpnia 2017 r. dotyczącego środków ograniczających skierowanych przeciwko Koreańskiej Republice Ludowo-Demokratycznej i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 329/2007 (rozporządzenie 2017/1509). 

W związku z powyższym, większość wymogów wynikających z FATF R.7 znajduje zastosowanie w polskim porządku prawnym, jednak ze względu na pewne różnice pomiędzy wymogami FATF R.7 a przepisami ww. rozporządzeń unijnych oraz ze względu na potrzebę przyjęcia przepisów służących stosowaniu rozporządzenia 267/2012 oraz rozporządzenia 2017/1509 zachodzi konieczność nowelizacji przepisów ustawy o p.p.p.f.t. Spełnienie tych wymogów jest monitorowane w raportach ewaluacyjnych Moneyval.

II. Z uwagi na fakt, że 30 maja 2024 r. przyjęto przepisy tzw. unijnego pakietu AML/CFT tj. zbioru regulacji w sprawie przeciwdziałania korzystaniu z systemu finansowego w celu prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu w projekcie zawarto, w celu implementacji do krajowego porządku prawnego wymogów wynikających z aktów prawnych wchodzących w skład ww. pakietu (6AMLD, AMLR, AMLAR, TFR), zapisy korygujące wybrane elementy dotychczasowych przepisów ustawy o p.p.p.f.t. W projekcie przewidziano regulacje dotyczące m.in. uzasadnionego interesu w dostępie do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych, a zatem dotyczące art. 11-13 oraz art. 74 6AMLD, które mają być zaimplementowane już w 2025 r. Dodatkowo w związku z istniejącym związkiem celowościowym pomiędzy wyżej opisanymi przepisami najnowszego pakietu AML/CTF, a poprzednimi nowelizacjami Dyrektywy 2015/849 zasadne jest wprowadzenie rozwiązań uzupełniających dotychczasową implementację o szczegółowe zmiany nawiązujące do 4AMLD oraz 5AMLD.

Doprecyzowane zostaje brzmienie art. 1 ustawy o p.p.p.f.t., do którego dodany zostaje pkt 3, zgodnie z którym przepisy ustawy o p.p.p.f.t. określają zasady i tryb stosowania środków ograniczających w celu przeciwdziałania terroryzmowi, finansowaniu terroryzmu, rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia oraz finansowaniu jej rozprzestrzeniania. 

• Do słownika ustawowego dodane zostają skróty rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE – art. 1 ust. 1 pkt 19ba, rozporządzenia Rady (WE) Nr 267/2012 z dnia 23 marca 2012 r. w sprawie środków ograniczających wobec Iranu i uchylającego rozporządzenie (UE) nr 961/2010 – art. 1 ust. 2 pkt 19bb ustawy o p.p.p.f.t. oraz rozporządzenia Rady (UE) 1509/2017 z dnia 30 sierpnia 2017 r. dotyczącego środków ograniczających skierowanych przeciwko Koreańskiej Republice Ludowo-Demokratycznej i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 329/2007 – art. 1 ust. 2 pkt 19bc ustawy o p.p.p.f.t. 

• W związku z rozszerzeniem zadań Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF), o te związane ze stosowaniem środków ograniczających stosowanych w celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego

rażenia oraz finansowaniu jej rozprzestrzeniania, stosowanej modyfikacji ulega art. 11 w ust. 1 pkt 7 ustawy o p.p.p.f.t., określający wymagania wobec osoby pełniącej funkcję GIIF (będzie musiała legitymować się wiedzą z zakresu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia oraz finansowaniu jej rozprzestrzeniania) oraz art. 12 w ust. 1 pkt 7 i pkt 8 ustawy o p.p.p.f.t. (zmiany doprecyzowujące katalog zadań GIIF). 

• Skutkiem ww. rozszerzenia zadań GIIF jest również dokonanie stosownych modyfikacji w przepisach regulujących funkcjonowanie działającego przy GIIF ciała o charakterze opiniodawczo-doradczym, tj. Komitetu Bezpieczeństwa Finansowego. Członkiem Komitetu będzie mogła zostać osoba posiadająca wiedzę także z zakresu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia. Poszerzony zostanie katalog celów stawianych Komitetowi. Prace komitetu zyskają również bardziej praktyczny wymiar, gdyż będzie on mógł rekomendować zmiany legislacyjne w zakresie Rozdziału 10 ustawy o p.p.p.f.t, który dotyczy szczególnych środków ograniczających.

• W projektowanej zmianie art. 12 ustawy o p.p.p.f.t. doprecyzowany zostanie zakres kontroli realizowanych przez GIIF, z wyraźnym wskazaniem, że dotyczą one realizacji obowiązków przez instytucje obowiązane. Ustawodawca zrezygnuje z odesłania do art. 117, ponieważ nie było ono konieczne.

• W związku z zbliżającym się terminem implementacji części rozwiązań przewidzianych przez Dyrektywę 2024/1640 (6AMLD) projekt (pkt 11-17) przewiduje szereg zmian w zakresie przepisów regulujących działalność Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Rejestr ten zbiera informacje o osobach i podmiotach mających kluczowe znaczenie w zarządzaniu m.in. spółkami. Wiedza ta jest niezbędna w zakresie przeciwdziałania przestępczości. Wprowadzone zostaną nowe zasady przekazywania danych organom publicznym, ale przede wszystkim rejestr nie będzie już całkowicie jawny, a dostęp do niego będzie można uzyskać poprzez wykazanie uzasadnionego interesu. Wystąpienie tego interesu będzie badane na podstawie obiektywnych przesłanek i wniosku złożonego przez zainteresowany podmiot. Przepisy przewidują również możliwość ograniczenia udostępniania danych.

• Ze względu na fakt, że wymogi określone w standardzie FATF (FATF R.6) w stosunku do środków ograniczających stosowanych w celu przeciwdziałania terroryzmowi oraz finansowaniu terroryzmu są niemal tożsame z tymi, które standard stawia wobec środków ograniczających stosowanych w celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia oraz finansowaniu jej rozprzestrzeniania (FATF R.7), odpowiednie zmiany zostaną wprowadzone w przepisach Rozdziału 10 ustawy o p.p.p.f.t.:

• nowe brzmienie otrzyma art. 117 ust. 1 ustawy o p.p.p.f.t., określający zakres przedmiotowy środków ograniczających stosowanych przez instytucje obowiązane – poszerzony o przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia oraz finansowaniu jej rozprzestrzeniania;
• dodany zostaje art. 118 ust. 1 pkt 1a – przepis został skonstruowany na wzór art. 118 ust. 1 pkt 1 ustawy o p.p.p.f.t. i dotyczyć będzie broni masowego rażenia. Oba przepisy obejmą listy osób i podmiotów, wobec których stosuje się szczególe środki ograniczające. Obecnie lista (ust. 1 pkt 1) obejmuje przede wszystkim działalność terrorystyczną, a nowy ust. 1 pkt 1a wprowadzi listę dotyczącą ograniczania rozprzestrzeniania broni masowego rażenia;
• pozostałe zmiany przepisów Rozdziału 10 są zmianami wynikowymi i mają charakter dostosowawczy.

• Zmodyfikowany zostanie art. 130, uzupełniony zostanie zakres uprawnień kontrolnych GIIF, przede wszystkim o kontrolowanie środków ograniczających, o których mowa w Rozdziale 10, a zatem – po nowelizacji – również w zakresie broni masowego rażenia.

• Nowe brzmienie zostaje nadane art. 149 pkt 2-4 ustawy o p.p.p.f.t. Zmienione przepisy są przepisami służącymi stosowaniu rozporządzenia 267/2012 oraz rozporządzenia 2017/1509 i określają delikty administracyjne związane z naruszeniem przepisów ww. rozporządzeń.  

• Ponadto projekt dostosowuje przepisy ustawy do konkretnych zaleceń zawartych w Raporcie 5 rundy ewaluacji polskiego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu przeprowadzonej przez MONEYVAL. Szczegółowe zalecenia znajdują się w tabeli nr 1 Raportu i dotyczą (w zakresie właściwości GIIF) oprócz kwestii związanych ze zwalczaniem proliferacji, również m.in. zagadnienia poprawy funkcjonowania współpracy między organami krajowymi, uzupełnienia oceny ryzyka instytucji obowiązanych o nowe elementy, poprawy funkcjonowania Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. 

• Ponadto, projekt zawiera przepisy służące zapewnieniu spójności przepisów ustawy o p.p.p.f.t. z przepisami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniającej rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE (dyrektywa 2015/849) w jej aktualnym brzmieniu. Analiza praktyki stosowania przepisów ustawy o p.p.p.f.t., a także kolejne nowelizacje przepisów dyrektywy 2015/849 wykazały konieczność modyfikacji niektórych przepisów ustawy o p.p.p.f.t., mianowicie art. 27 (obowiązek uwzględnienia zapisów oceny ryzyka przeprowadzanej na poziomie UE), art. 41 (możliwość nieprzeprowadzania transakcji, także w ramach stosunków gospodarczych oraz obowiązek dokumentacji niezastosowania środka bezpieczeństwa finansowego), art. 77 (usprawnienie sprawozdawczości poprzez obowiązek zgłoszenia do GIIF formularza identyfikującego instytucję obowiązaną, który zostanie uzależniony od rozpoczęcia działalności). W szczególności wymieniony przepis art. 77 ma kluczowe znaczenie w rozbudowie systemu informatycznego SI GIIF i podniesieniu go do wyższego standardu w ramach GoAML. Natomiast przepisy art. 82 i następnych, które również są zmieniane niniejszą nowelizacją, dotyczą zasad przekazywania informacji przez jednostki współpracujące poprzez tzw. formularz identyfikacyjny.

W konsekwencji wprowadzonych zmian zapewniona zostanie pełna zgodność przepisów krajowych z wymienionymi w cz. 1 standardami, co przełoży się na lepszą pozycję Polski podczas procedur ewaluacyjnych. Kwestie dodatkowo regulowane wpłyną również na możliwość uzyskania przez Polskę wyższej oceny, ponieważ wpłyną one na jasność, efektywność oraz elastyczność już obowiązujących regulacji, nie pozwolą także na podważanie poprawności implementacji rozwiązań przyjętych w dyrektywie 2015/849.

Z wyrazami szacunku