Szanowni Państwo, Członkowie Związku Pracodawców Polska Miedź

Uprzejmie informuję, że na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze (numer z wykazu UC86).

Projekt ten nie został skierowany ani do konsultacji publicznych ani do opiniowania. Przekazano go bezpośrednio do szóstego etapu procedury legislacyjnej: do Komitetu do Spraw Eurpoejskich.

Przedmiotowy projekt aktu prawnego wraz z Uzasadnieniem, Oceną Skutków Regulacji oraz Tabelą zgodności dostępny jest na stronach Rządowego Centrum Legislacji pod adresem:

https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12395204/katalog/13114561#13114561

Jeżeli macie Państwo jakiekolwiek uwagi i życzycie sobie podjęcia przez Związek działań w zakresie przedmiotowego projektu, proszę o kontakt na adres: kuydowicz@pracodawcy.pl

Projekt obejmuje następujące zagadnienia i regulacje:

Z dniem 4 sierpnia 2024 r. weszło w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1787 z dnia 13 czerwca 2024 r. w sprawie redukcji emisji metanu w sektorze energetycznym oraz zmieniające rozporządzenie (UE) 2019/942 (Dz. Urz. UE L 2024/1787 z 15.07.2024), dalej „rozporządzenie metanowe”. Zgodnie z założeniami, które stanowiły podstawę do opracowania tego aktu prawnego, metan to gaz cieplarniany, który jest na drugim miejscu po dwutlenku węgla (CO2), jeśli chodzi o ogólny wkład w zmianę klimatu, i jest odpowiedzialny za około jedną trzecią obecnego ocieplenia (motyw pierwszy rozporządzenia metanowego). W rozporządzeniu tym są ujęte przepisy dotyczące m.in. dokładności pomiarów, kwantyfikacji, monitorowania, raportowania i weryfikacji emisji metanu w sektorze energetycznym w Unii Europejskiej, jak również przepisy dotyczące redukcji tych emisji, w tym poprzez prowadzenie badań mających na celu wykrywanie wycieków i naprawę, obowiązki dotyczące przeprowadzania napraw oraz ograniczenia dotyczące uwalniania do atmosfery i spalania gazu (metanu) w pochodni. W rozporządzeniu są zawarte również przepisy dotyczące narzędzi, które mają zapewnić przejrzystość w odniesieniu do emisji metanu (art. 1 ust. 1 rozporządzenia metanowego).

Poszczególne przepisy rozporządzenia metanowego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz w granicach wyłącznej strefy ekonomicznej Rzeczypospolitej Polskiej mają zastosowanie do:

1) działalności geologicznej polegającej na poszukiwaniu lub rozpoznawaniu złóż węglowodorów na lądzie oraz w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej;

2) działalności górniczej polegającej na wydobywaniu węglowodorów ze złóż na lądzie oraz w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej;

3) działalności górniczej polegającej na podziemnym bezzbiornikowym magazynowaniu gazu ziemnego (podziemny magazyn gazu jest zakładem górniczym w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 18 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2024 r. poz. 1290), dalej „p.g.g.”);

4) działalności górniczej polegającej na wydobywaniu węgla brunatnego;

5) działalności górniczej polegającej na wydobywaniu węgla kamiennego, w tym także koksującego;

6) terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego, zlokalizowanego obecnie tylko w Świnoujściu;

7) przetwarzania gazu ziemnego;

8) przesyłu i dystrybucji gazu ziemnego;

9) zlikwidowanych lub opuszczonych po dniu 3 sierpnia 1954 r. podziemnych zakładów górniczych wydobywających węgiel kamienny, w tym również w częściach udostępnianych w celach innych niż określone w p.g.g., w szczególności turystycznych, leczniczych i rekreacyjnych (np. Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego Guido w Zabrzu oraz Dawna Kopalnia Nowa Ruda), a także udostępnianych w celu budowy, rozbudowy oraz utrzymywania systemów odwadniania zlikwidowanych zakładów górniczych (Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A. Oddział Centralny Zakład Odwadniania Kopalń);

10) wszystkich znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i w granicach wyłącznej strefy ekonomicznej Rzeczypospolitej Polskiej odwiertów nieczynnych, odwiertów tymczasowo zaczopowanych oraz odwiertów permanentnie zaczopowanych i opuszczonych, stanowiących pozostałości po otworowych zakładach górniczych wydobywających węglowodory lub zakładach prowadzących poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż węglowodorów (na lądzie oraz w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej) oraz nieczynnych odwiertów wykonanych w celu poszukiwania lub rozpoznawania złóż innych kopalin (w szczególności węgla kamiennego) lub wydobywania ze złóż innych kopalin (w szczególności siarki);

11) importu z państw trzecich ropy naftowej, gazu ziemnego i węgla.

Zgodnie z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. U. z 2004 r. poz. 864, z późn. zm.), rozporządzenie ma zasięg ogólny, wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich. Tak więc przepisy rozporządzenia metanowego znajdują bezpośrednie zastosowanie również w polskim porządku prawnym.

Analiza przepisów rozporządzenia metanowego prowadzi jednak do wniosku, iż w wielu miejscach nakłada ono na państwa członkowskie określone obowiązki, przy czym wykonanie części tych obowiązków przez Polskę wymaga przyjęcia krajowych przepisów służących stosowaniu tego rozporządzenia. Przykładowo, można tu wskazać na art. 33 ust. 1 rozporządzenia metanowego, który nakłada na państwa członkowskie obowiązek ustanowienia przepisów dotyczących kar mających zastosowanie w przypadku naruszeń tego rozporządzenia. Innym przykładem jest wprowadzenie instytucji skargi dotyczącej potencjalnego naruszenia rozporządzenia metanowego przez operatora, przedsiębiorstwo, operatora kopalni lub importera, którą może wnieść każda osoba

fizyczna lub prawna (art. 7 rozporządzenia metanowego).

Część obowiązków państwa członkowskiego wynikających z przepisów rozporządzenia metanowego wymaga natomiast podjęcia określonych czynności faktycznych, np., zgodnie z art. 18 ust. 1 zdanie pierwsze, do dnia 5 sierpnia 2025 r. państwa członkowskie ustanowią i podadzą do wiadomości publicznej wykaz wszystkich znajdujących się na ich terytorium lub podlegających ich jurysdykcji odwiertów nieczynnych, odwiertów tymczasowo zaczopowanych oraz odwiertów permanentnie zaczopowanych i opuszczonych, które zostały zarejestrowane lub których lokalizację można wskazać na podstawie istniejących informacji, dowodów lub przy podjęciu wszelkich racjonalnych starań. Z kolei, stosownie do art. 25 ust. 1 rozporządzenia metanowego, do dnia 5 sierpnia 2025 r. państwa członkowskie ustanawiają i podają do wiadomości publicznej wykaz wszystkich zamkniętych podziemnych kopalń węgla i opuszczonych podziemnych kopalń węgla znajdujących się na ich terytorium lub podlegających ich jurysdykcji, w których zaprzestano działalności po dniu 3 sierpnia 1954 r. Natomiast, zgodnie z art. 27 ust. 1 rozporządzenia metanowego, do dnia 5 maja 2025 r., a następnie do dnia 31 maja każdego roku, importerzy przekażą właściwym organom państwa członkowskiego, w którym mają siedzibę,

informacje określone w załączniku IX (np. eksportujące państwa i regiony trzecie, w których wytworzono produkty, oraz kraje i regiony, przez które transportowano produkty do momentu wprowadzenia ich na rynek Unii, a także informacje na podstawie art. 29 ust. 1 rozporządzenia metanowego na temat intensywności emisji metanu z produkcji ropy naftowej, gazu ziemnego i węgla wprowadzanych do obrotu w Unii na podstawie odpowiednich umów na dostawy), a w przypadku gdy importerzy nie dostarczą tych informacji, w całości lub w części, przedstawiają właściwym organom należyte uzasadnienie wyjaśniające takie nieprzekazanie oraz przedstawiają działania podjęte w celu uzyskania tych informacji.

W celu opracowania przepisów służących stosowaniu rozporządzenia metanowego, w Ministerstwie Przemysłu został powołany specjalny zespół, który prowadzi prace z udziałem zainteresowanych przedsiębiorców (m.in. spółki prowadzące podziemną działalność górniczą oraz ORLEN S.A.), organów (Prezes Wyższego Urzędu Górniczego) oraz instytutów badawczych (Główny Instytut Górnictwa – Państwowy Instytut Badawczy oraz Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy). Założono, iż przygotowanie projektu ustawy służącej stosowaniu rozporządzenia metanowego nastąpi najpóźniej w II kwartale 2025 r. Z uwagi na złożoność i obszerność materii można zakładać, że w przypadku tego projektu proces legislacyjny będzie długotrwały. Zgodnie zaś z art. 4 ust. 1 rozporządzenia metanowego, każde państwo członkowskie wyznacza co najmniej jeden właściwy organ odpowiedzialny za monitorowanie i egzekwowanie stosowania tego rozporządzenia, a państwa członkowskie przekazują Komisji Europejskiej nazwy i dane kontaktowe swoich właściwych organów do dnia 5 lutego 2025 r.

Zważywszy, że właściwy organ, którego wyznaczenia wymaga art. 4 ust. 1 rozporządzenia metanowego, ma być organem wykonującym określone w tym rozporządzeniu zadania i wyposażonym w określone kompetencje, takie jak pozyskiwanie informacji od podmiotów zobowiązanych, władcze rozstrzyganie określonych spraw, kontrolowanie wykonywania obowiązków nałożonych tym rozporządzeniem na podmioty czy nakładanie sankcji za ich niewykonanie, wyznaczenie organu właściwego odpowiedzialnego za monitorowanie i egzekwowanie stosowania rozporządzenia metanowego oznacza przypisanie temu organowi tych zadań i kompetencji. W polskim systemie prawa zakres zadań i kompetencji organów władzy publicznej może być określony wyłącznie w ustawie (zasada wyłączności ustawy), zatem także i wyznaczenie organu właściwego przewidziane w art. 4 ust. 1 rozporządzenia metanowego może nastąpić wyłącznie w ustawie.

Skala emisji metanu w Polsce wymaga podjęcia pilnych działań służących zapewnieniu realizacji przez krajowe władze publiczne zadań i kompetencji umożliwiających nie tylko bieżące zarządzanie obszarem, ale także podejmowanie działań o kompleksowym charakterze. Aktualnie dane dotyczące emisji metanu są częściowo gromadzone przez Wyższy Urząd Górniczy i udostępnianie w corocznym opracowaniu przygotowywanym na podstawie z art. 166 ust. 1 pkt 8 p.g.g. Przepis ten stanowi, że Prezes Wyższego Urzędu Górniczego dokonuje kompleksowego sprawdzenia i oceny stanu bezpieczeństwa powszechnego, związanego z ruchem zakładu górniczego, stanu bezpieczeństwa pracy w górnictwie, stanu rozpoznania i zwalczania zagrożeń w zakładach górniczych, stanu ratownictwa górniczego oraz innych zagadnień związanych z prowadzeniem ruchu zakładów górniczych, a także przedkłada właściwym organom informacje, opinie i wnioski w tej dziedzinie. W dostępnej na stronie https://www.wug.gov.pl/bhp/stan_bhp_w_gornictwie#tresc publikacji pt. „Ocena stanu bezpieczeństwa pracy, ratownictwa górniczego oraz bezpieczeństwa powszechnego w związku z działalnością górniczo-geologiczną w 2023 roku (porównanie od roku 2019)” wskazano, że w przypadku działalności polegającej na wydobywaniu węgla kamiennego:

1) w 2023 r. z górotworu objętego wpływami eksploatacji wydzieliło się 752,1 mln m3 metanu (metanowość bezwzględna), co oznacza, że średnio w ciągu minuty wydzielało się 1 431,0 m3 tego gazu;

2) w 2023 r. zanotowano spadek metanowości bezwzględnej w stosunku do 2022 r. o około 26,8 mln m3;

3) ilość wydzielonego metanu w przeliczeniu na tonę wydobytego węgla (metanowość względna) w 2023 r. wyniosła 15,8 m3/Mg;

4) średnia efektywność odmetanowania w 2023 r. wyniosła około 37,7 %, co jest wartością niższą o około 1,3 %, w stosunku do uzyskanej w 2022 r.;

5) średnia efektywność zagospodarowania ujętego metanu w 2023 r. wyniosła 70,9 %, (o 3,0 % więcej niż w roku 2022);

6) ilość metanu wyemitowana w 2023 r. do atmosfery szybami wentylacyjnymi oraz ze stacji odmetanowania (niewykorzystana część) wyniosła łącznie około 551,2 mln m3.

Aktualnie w Wyższym Urzędzie Górniczym nie są gromadzone dane o emisjach metanu z pozostałych rodzajów górnictwa oraz innych gałęzi przemysłu, objętych rozporządzeniem metanowym.

Z wyrazami szacunku