Zdrowie gleby – ochrona gleb, zrównoważone gospodarowanie glebami w UE i ich odbudowa

Komisja Europejska prowadzi konsultacje publiczne unijnego prawa ochrony środowiska – na podstawie unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 Przywracanie przyrody do naszego życia.
Ostateczny termin na przesłanie opinii to 16 marca 2022 r.

Gleby mają kluczowe znaczenie dla żywności, przyrody i naszej gospodarki. Zasługują na taki sam poziom ochrony jak woda, powietrze czy środowisko morskie. Wniosek dotyczący prawa o zdrowiu gleb zapowiedziany w strategii UE na rzecz ochrony gleb 2030 ma określić:

  • warunki dla zdrowej gleby,
  • warianty monitorowania gleby oraz
  • zasady sprzyjające zrównoważonemu użytkowaniu i rekultywacji gleby.

W ramach oceny skutków zbadane zostaną ewentualne przepisy prawa o zdrowiu gleb, alternatywne warianty strategiczne i związane z nimi skutki w celu przeciwdziałania degradacji gleby w UE w odniesieniu do scenariusza bazowego zakładającego dotychczasowy sposób postępowania. Szczególna uwaga zostanie zwrócona na pomocniczość, proporcjonalność, elastyczność, wykonalność operacyjną, prostotę legislacyjną oraz administracyjne koszty wdrożenia. Prawo o zdrowiu gleb będzie respektować kompetencje państw członkowskich w zakresie gleb i uwzględniać istniejące unijne i krajowe inicjatywy polityczne, a także zmienność gleb i różne warunki środowiskowe i klimatyczne.

W unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030, stanowiącej część Europejskiego Zielonego Ładu, ogłoszono aktualizację strategii ochrony gleby z 2006 r., aby w sposób kompleksowy zmierzyć się z problemem degradacji gleby i gruntów oraz wypełnić międzynarodowe zobowiązania dotyczące neutralności degradacji gruntów (por. cel ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju nr 15.3). Nowa Strategia UE na rzecz ochrony gleb 2030 została przyjęta w 2021 r. i określa wizję utrzymania wszystkich gleb w dobrym stanie do 2050 r. oraz sprawienia, by ochrona, zrównoważone użytkowanie i rekultywacja gleby stały się normą. Zaproponowano w niej połączenie działań dobrowolnych i prawodawczych oraz zapowiedziano, że do 2023 r. Komisja przedstawi nowy wniosek ustawodawczy w sprawie zdrowia gleb, aby pomóc w osiągnięciu wizji i celów strategii. Wniosek dotyczący prawa o zdrowiu gleb jest odpowiedzią na apel Parlamentu Europejskiego i Europejskiego Komitetu Regionów o opracowanie kompleksowych ram prawnych UE w zakresie ochrony gleb oraz o zapewnienie temu cennemu zasobowi naturalnemu takiego samego poziomu ochrony, jaki mają woda i powietrze. Jest on zgodny z zaleceniami Europejskiego Trybunału Obrachunkowego, Europejskiej Agencji Środowiska i poglądami europejskich zainteresowanych stron6 na temat potrzeby ochrony gleby na szczeblu UE. Prawo o zdrowiu gleb stanowić będzie uzupełnienie wniosku ustawodawczego dotyczącego celów UE w zakresie odbudowy zdegradowanych ekosystemów, w szczególności mających największy potencjał w zakresie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla oraz zapobiegania klęskom żywiołowym i ograniczania ich skutków.

Interwencja UE w sprawie gleb jest uzasadniona ze względu na:
1) znaczące transgraniczne czynniki oraz skutki degradacji gleby, a także utraty lub ograniczenia usług ekosystemowych;
2) brak równych warunków działania dla podmiotów gospodarczych, które podlegają bardzo różnym krajowym systemom ochrony gleb, co prowadzi do zakłócenia rynku wewnętrznego;
3) ryzyko, że jeśli gleba nie będzie odpowiednio chroniona, UE i jej państwa członkowskie nie wywiążą się z międzynarodowych i europejskich zobowiązań w zakresie środowiska, zrównoważonego rozwoju i klimatu;
4) fakt, że degradacja gleby utrzymuje się, a nawet pogarsza, pomimo tego że UE i państwa członkowskie dzielą się kompetencjami w tej dziedzinie.

Interwencja przyczyni się do realizacji ogólnych celów Europejskiego Zielonego Ładu, do realizacji istniejących średnio- i długoterminowych celów politycznych UE na lata 2030 i 2050, a w szczególności do realizacji wizji, zgodnie z którą wszystkie ekosystemy glebowe powinny być w dobrym stanie do 2050 r.

Uprzejmie prosimy o przesłanie wszelkich uwag oraz opinii na adres: szkop@pracodawcy.pl
W załączeniu znajduje się zaproszenie do zgłaszania uwag dotyczących oceny skutków.
Źródło: Komisja Europejska