W 2023 r. w ramach Europejskiego Zielonego Ładu UE wprowadziła mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM). CBAM jest instrumentem klimatycznym mającym służyć zapobieganiu ucieczce emisji. Ucieczka emisji ma miejsce, jeżeli ze względu na koszty emisji dwutlenku węgla przemysł UE jest przenoszony do państw trzecich lub jeżeli towary przywożone z tych państw zastępują niskoemisyjne produkty unijne.

CBAM obejmuje obecnie cement, żelazo i stal, aluminium, nawozy, energię elektryczną i wodór, co zapewnia, że przywóz jest obciążony takimi samymi kosztami emisji dwutlenku węgla jak produkcja UE w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS1).

Inicjatywa ta rozszerza zakres obowiązywania CBAM na niektóre produkty niższego szczebla, aby zmniejszyć ryzyko ucieczki emisji, gdy producenci rynku niższego szczebla przenoszą się za granicę lub gdy nabywcy z UE przechodzą na przywóz z krajów trzecich. Dodatkowe środki przeciwdziałające obchodzeniu przepisów byłyby wymierzone w praktyki, których celem jest uniknięcie – bez uzasadnionej przyczyny ani uzasadnienia biznesowego – zobowiązania finansowe w ramach CBAM.

Do wniesienia inicjatywy skłaniają również obawy co do zasad dotyczących wartości domyślnych i kryteriów wykorzystywania rzeczywistych emisji energii elektrycznej do celów szacowania.

Rozszerzenie zakresu CBAM ma na celu zapobieganie ucieczce emisji w towarach niższego szczebla, ryzyku przeniesienia ucieczki emisji na kolejne etapy łańcucha dostaw. Ucieczka emisji w towarach niższego szczebla może mieć miejsce, jeżeli wyższe koszty emisji dwutlenku węgla w odniesieniu do materiałów podstawowych w UE skłaniają producentów towarów niższego szczebla do przenoszenia produkcji za granicę, jeżeli koszty emisji dwutlenku węgla w przypadku tych materiałów podstawowych są niższe. Alternatywnie przywóz wysokoemisyjnych towarów niższego szczebla z państw, które prowadzą mniej rygorystyczną politykę klimatyczną, mógłby zastąpić równoważne produkty krajowe o niższych poziomach emisji wbudowanych. Towary niższego szczebla to produkty wytworzone z wykorzystaniem towarów objętych CBAM („towary podstawowe”). Na ryzyko ucieczki emisji w towarach niższego szczebla wskazano, między innymi, w europejskim planie działania w zakresie stali i metali oraz w licznych interakcjach z zainteresowanymi stronami.

Celem konsultacji jest zebranie opinii wszystkich zainteresowanych stron na temat kształtowania polityki dotyczącej potencjalnego rozszerzenia zakresu CBAM o produkty niższego szczebla, środków przeciwdziałających obchodzeniu przepisów oraz przepisów dotyczących energii elektrycznej, a także na temat ich potencjalnych skutków społecznych, gospodarczych, środowiskowych i administracyjnych.