Szanowni Państwo, Członkowie Związku Pracodawców Polska Miedź

Uprzejmie informuję, że do konsultacji publicznych skierowany został projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (numer z wykazu UD152).

Przedmiotowy projekt aktu prawnego wraz Uzasadnieniem oraz Oceną Skutków Regulacji dostępny jest na stronach Rządowego Centrum Legislacji pod adresem:

https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12394851/katalog/13112473#13112473

Uprzejmie proszę o przekazywanie ewentualnych uwag, opinii i stanowisk do projektu w terminie do 21 marca 2025 roku na adres: kuydowicz@pracodawcy.pl w formie Tabeli uwag przesyłanej w załączeniu, w wersji elektronicznej umożliwiającej edytowanie tekstu.

Ustawa z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw  wprowadziła 1 marca 2021 r. powszechną i obligatoryjną dematerializację wszystkich akcji spółek niepublicznych oraz obowiązek zarejestrowania tych akcji w depozycie papierów wartościowych albo w rejestrze akcjonariuszy prowadzonym przez podmiot uprawniony do prowadzenia rachunków papierów wartościowych.

Proces dematerializacji polegał na zmianie formy akcji z papierowej na zapis w systemie teleinformatycznym (zapis cyfrowy). Głównym skutkiem dematerializacji była eliminacja z obrotu akcji w formie dokumentu i utworzenie elektronicznych rejestrów akcjonariuszy. Obligatoryjna dematerializacja akcji spowodowała, że każda akcja – bez względu na to, czy jest akcją na okaziciela czy akcją imienną – ma status akcji rejestrowej, umożliwiającej identyfikację także akcjonariusza uprawnionego do praw z akcji na okaziciela. Wobec tego utrzymanie obecnej klasyfikacji akcji na akcje imienne i na okaziciela nie ma uzasadnienia.

Skala nieprawidłowości w procesie dematerializacji akcji

Część spółek niepublicznych nie wykonała obowiązku zawarcia umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy lub

o rejestrację akcji w depozycie papierów wartościowych, co powoduje, że nie jest możliwa rejestracja akcji, które zostały wyemitowane przed dniem wejścia w życie przepisów wprowadzających powszechną dematerializację akcji. Zdarzały się także przypadki zawarcia umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy bez przekazania niezbędnych dokumentów umożliwiających założenie tego rejestru.

Z uwagi na brak szczegółowych informacji na temat liczby podmiotów zobowiązanych do zawarcia umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy spółki lub umowy o rejestrację akcji w depozycie papierów wartościowych, które nie wykonały wskazanego obowiązku, OSR zawiera informację o spółkach, które taką umowę zawarły z podmiotem podlegającym nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). Zgodnie z danymi KNF  liczba podmiotów, dla których prowadzone są rejestry akcjonariuszy – 8 140. Liczba spółek niepublicznych, których akcje zostały zarejestrowane w depozycie papierów wartościowych  – 260.

Problemy uczestników obrotu gospodarczego wynikające z ograniczonego dostępu do danych o spółkach i podmiotach prowadzących rejestr ich akcjonariuszy

KNF wskazała, że otrzymuje zgłoszenia od posiadaczy akcji spółek niepublicznych o braku możliwości zarejestrowania akcji, z uwagi na brak założenia dla spółki rejestru akcjonariuszy. Jest to przede wszystkim duże utrudnienie dla posiadaczy akcji, które zostały wyemitowane przed wejściem w życie przepisów wprowadzających powszechną dematerializację akcji. Akcje te, bez rejestracji w rejestrze akcjonariuszy lub depozycie papierów wartościowych, nie mogą być zbyte, a poza tym mogą utracić moc dowodową po upływie okresu wskazanego w obowiązujących przepisach prawa.

Ponadto KNF poinformowała Ministerstwo Sprawiedliwości, że zidentyfikowane zostały przypadki prowadzenia dwóch lub nawet trzech rejestrów akcjonariuszy dla jednej spółki. Wskazane incydenty mogą zagrażać bezpieczeństwu obrotu gospodarczego.

Dodatkowo do Ministerstwa Sprawiedliwości zgłaszane są problemy związane z utratą dokumentów akcji lub ich zniszczeniem. Wobec uchylenia art. 357 k.s.h. nie jest obecnie możliwe wydanie duplikatu dokumentu akcji. Jeżeli akcjonariusz nie może skorzystać z uproszczonej formy wykazania swoich praw udziałowych, np. z powodu zniszczenia dokumentu akcji, a nie wystąpił o wydanie duplikatu akcji na podstawie postanowień statutu lub art. 357 § 3 k.s.h. (przed uchyleniem tego przepisu), może jedynie dowodzić swoich praw na drodze sądowej, co wymaga odpowiedniego czasu na przeprowadzenie postępowania.

Rekomendowane rozwiązania:

Mając na uwadze kwestie przedstawione powyżej, koniecznym jest przeprowadzenie interwencji legislacyjnej, która usprawni wdrożone dotychczas rozwiązania, a w konsekwencji wpłynie na zwiększenie bezpieczeństwa obrotu prawno-gospodarczego oraz dostosuje obowiązujące regulacje do zmian będących skutkiem powszechnej dematerializacji akcji. Priorytetem dla wprowadzanych rozwiązań jest także zwiększenie obowiązków informacyjnych, które podniosą poziom ochrony akcjonariuszy oraz pozostałych uczestników obrotu, a także usprawnią postępowanie zmierzające do dokonania wpisu w rejestrze akcjonariuszy.

Wobec powyższego, proponuje się następujące zmiany:

w ustawie z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych:

Ø nałożenie na zarządy spółek obowiązku:

·     zgłaszania do sądu rejestrowego informacji o zawarciu umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy z jednoczesnym złożeniem oświadczenia o zawarciu umowy, podpisanego przez wszystkich członków zarządu spółki (art. 1 pkt 2 i 9 projektu ustawy);

·     zgłaszania aktualnych danych podmiotowi prowadzącemu rejestr akcjonariuszy w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu (art. 1 pkt 4  lit. b oraz  pkt 11 lit. b projektu ustawy)

Zmiana ma zapewnić aktualność danych zgromadzonych w rejestrze akcjonariuszy. Dotychczas zdarzały się sytuacje, w których spółki nie zawiadamiały o zmianie swoich danych, np. o zmianie siedziby, co w praktyce uniemożliwiało zapewnienie aktualnych danych w rejestrze akcjonariuszy i skontaktowanie się ze spółką.

Zdarzeniem uzasadniającym dokonanie wpisu w rejestrze akcjonariuszy będzie zajście określonego wydarzenia, na podstawie którego uległy zmianie dane wpisane do tego rejestru, np. podwyższenie kapitału zakładowego spółki, , zmiana adresu spółki.  Przy czym zauważyć należy, że w przypadku, gdy przepisy prawa dla skuteczności określonej czynności wymagają wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego (wpisy konstytutywne), bieg terminu na zgłoszenie zmiany danych wpisanych do rejestru akcjonariuszy rozpoczyna się z chwilą dokonania wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym (w postępowaniu rejestrowym postanowienia o wpisie stają się skuteczne i wykonalne z chwilą ich wydania, z wyjątkiem postanowień dotyczących wykreślenia podmiotów z Krajowego Rejestru Sądowego (art. 6945 § 2 k.p.c.).

Wobec tego, że część danych podlega zgłoszeniu jedynie na żądanie uprawnionego podmiotu (art. 30033 § 1 pkt 6-8 oraz 3283 § 1 pkt 6-8 k.s.h.) projekt nakłada na zarząd spółki obowiązek aktualizacji danych jedynie w zakresie informacji, które mogą ulec zmianie na skutek uchwały uprawnionego organu spółki (np. uchwała walnego zgromadzenia o zmianie statutu spółki i jej siedziby);

Ø podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy albo rejestrację akcji w depozycie – w przypadku wygaśnięcia lub rozwiązania umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy albo o rejestrację akcji w depozycie papierów wartościowych – zobowiązany będzie do zgłoszenia tego faktu do sądu rejestrowego w terminie 7 dni od dnia wygaśnięcia lub rozwiązania umowy (art. 1 pkt 2 lit. b oraz pkt 9 lit. b projektu ustawy)

Zmiana ma na celu wzmocnienie regulacji służących zapewnieniu ciągłości rejestracji akcji spółek niepublicznych projekt. Na podstawie zgłoszenia i przedłożonych dokumentów sąd rejestrowy będzie mógł wszcząć postępowanie przymuszające zmierzające do złożenia wniosku o zmianę danych ujawnionych w Krajowym Rejestrze Sądowym w celu wpisania aktualnych danych o podmiocie rejestrującym akcje. Sąd rejestrowy będzie mógł także wykreślić z rejestru przedsiębiorców dane niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy z urzędu, jeżeli zostaną wypełnione przesłanki wskazanego przepisu prawa;

Ø podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy, po wykreśleniu spółki z Krajowego Rejestru Sądowego, będzie przekazywał rejestr akcjonariuszy do sądu rejestrowego właściwego ze względu na ostatnią siedzibę spółki (art. 1 pkt 3 i 10 projektu ustawy)

Rozwiązanie pozwoli na przechowywanie rejestru akcjonariuszy wraz z aktami rejestrowymi danej spółki. Wniosek o przyjęcie do akt rejestrowych będzie wolny od opłaty sądowej;

Ø oświadczenie obejmujące zgodę na wpis powinno być złożone w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym albo w formie pisemnej w obecności osoby upoważnionej przez podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy, która potwierdza swoje uczestnictwo podpisem. Oświadczenie składane w postaci elektronicznej powinno zostać opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.” (art. 1 pkt 5 lit. b i 12 lit. a  projektu ustawy).

Obecnie przed wpisem w rejestrze akcjonariuszy, podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy powiadamia o treści zamierzonego wpisu osobę, której uprawnienia mają być wykreślone, zmienione lub obciążone przez wpis, chyba że wyraziła ona zgodę na wpis. W związku z tym, że podpis osoby wyrażającej zgodę na wpis może być sfałszowany lub podrobiony projekt przewiduje jak powyżej.

Proponowane rozwiązanie zmniejszy ryzyko przyjęcia oświadczenia od osoby nieuprawnionej oraz umożliwi identyfikację osoby składającej oświadczenie;

Ø zamieszczanie w rejestrze akcjonariuszy, obok dotychczasowych danych, numeru PESEL albo daty urodzenia akcjonariuszy, a w przypadku osoby niebędącej osobą fizyczną – firmy, numeru akcjonariusza we właściwym rejestrze oraz nazwy tego rejestru.

Względy bezpieczeństwa obrotu prawno-gospodarczego wymagają, aby wpisy dokonywane w rejestrze akcjonariuszy dokonywane były po jednoznacznej identyfikacji osoby, której dane mają być ujawnione w rejestrze. Zmniejszy to tym samym ryzyko nabycia akcji od osoby nieuprawnionej. Wobec proponowanych rozwiązań w projekcie wprowadzano rozwiązania służące właściwej ochronie danych osobowych akcjonariuszy będących osobami fizycznymi.

W rejestrze akcjonariuszy nie powinny być udostępniane dane nadmiarowe, jeżeli cel przetwarzania można osiągnąć innymi metodami. W ocenie projektodawcy wypełnienie obowiązków związanych z zapewnieniem ochrony danych osobowych, w tym nałożonych wskazanymi powyżej przepisami rozporządzenia RODO wymaga ograniczenia zakresu danych osobowych udostępnianych w rejestrze akcjonariuszy w zakresie udostępniania numerów PESEL, dat urodzenia oraz adresów zamieszkania, ponieważ  nie są to dane niezbędne i adekwatne do celu w jakim udostępniany jest rejestr akcjonariuszy. Należy bowiem zauważyć, że w przypadku gdy osoba zainteresowana uzasadni potrzebę udostępnienia jej np. numeru PESEL akcjonariusza (np. gdy w rejestrze znajdują się dane dwóch osób o tym samym nazwisku i imieniu), to wówczas zainteresowana osoba może uzyskać indywidualny dostęp do tych danych np. na podstawie art. 6 lit. b  rozporządzenia RODO.

W związku z powyższym projekt ustawy przewiduje, że informacje o numerze PESEL, dacie urodzenia lub adresie zamieszkania akcjonariusza dostępne będą dla podmiotów wskazanych w ustawie, jeżeli dostatecznie zostanie usprawiedliwiona potrzeba dostępu do tych danych (art. 1 pkt 6, pkt 13 projektu ustawy);

Ø z uwagi na możliwość skutecznego zablokowania akcji przez zastawnika mimo wygaśnięcia zastawu na skutek wygaśnięcia zobowiązania bez zaspokojenia wierzyciela, przewiduje się utratę ważności świadectwa rejestrowego wydanego zastawnikowi w przypadku wygaśnięcia zastawu z innych przyczyn niż wskazana w art. 3288 § 1 pkt 2 k.s.h. (art. 1 pkt 14 projektu ustawy);

Ø w przypadku ustanowienia na akcji z mocy prawa ograniczonego prawa rzeczowego na skutek zdarzenia prawnego (czyli w omawianym przypadku ustanowienia zastawu rejestrowego z mocy prawa na skutek wpisu do rejestru zastawów) wpis do rejestru akcjonariuszy będzie miał charakter deklaratoryjny (art. 3289 § 2 k.s.h.);

Ø w projektowanej nowelizacji przepisu art. 594 k.s.h. przewiduje się, że członek zarządu spółki akcyjnej lub prostej spółki akcyjnej albo komplementariusz spółki komandytowo-akcyjnej uprawniony do jej reprezentowania podlegał będzie karze grzywny, jeżeli wbrew obowiązkowi nie zgłosi danych, o których mowa w art. 30033 § 3 albo w art. 3283 § 4 k.s.h. (art. 1 pkt 26 projektu ustawy);

Ø rezygnacja z dotychczasowej klasyfikacji akcji na akcje imienne i na okaziciela;

w ustawie z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym: 

ujawnianie informacji o podmiocie prowadzącym rejestr akcjonariuszy spółki albo rejestrującym akcje spółki w depozycie papierów wartościowych w Krajowym Rejestrze Sądowym. Zmiana ma na celu zapewnienie prawidłowego dostępu do informacji.

Przyjęte rozwiązanie umożliwia nie tylko poszerzenie źródeł niezbędnych informacji dla akcjonariuszy spółek, ale również dla podmiotów zainteresowanych wpisem do rejestru akcjonariuszy – nabywców, zastawników, użytkowników akcji, którym ustawa przyznaje uprawnienie do złożenia żądania o wpis w rejestrze akcjonariuszy, czy też organów egzekucyjnych zgłaszających zajęcie praw majątkowych akcjonariusza.

Dzięki powiązaniu obowiązku rejestracji akcji z obowiązkiem wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego możliwe będzie podjęcie czynności nadzorczych przez sąd rejestrowy w przypadku zaniechania wykonania obowiązku przez osoby do tego zobowiązane.

Brak wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym informacji o podmiocie prowadzącym rejestr akcjonariuszy lub rejestrację akcji w depozycie papierów wartościowych pozwoli na szybką identyfikację spółek, które nie wykonują obowiązków związanych z dematerializacją akcji i podjęcie czynności nie tylko przez sąd rejestrowy, ale również inne podmioty (np. akcjonariuszy spółek). W przypadku, gdy podmiot posiada wiedzę, że spółka nie prowadzi rejestru akcjonariuszy, może zgłosić tę okoliczność do sądu rejestrowego w celu nałożenia na osoby zobowiązane grzywny, o której mowa w art. 594 k.s.h. Dodatkowo możliwa będzie identyfikacja tzw. „martwych podmiotów”, co pozwoli na wszczęcie postępowania o rozwiązanie podmiotu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego w przypadkach wskazanych w art. 25a ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym.

Wobec tego, że zapisy w rejestrze akcjonariuszy stanowią dowód przysługiwania akcjonariuszowi akcji, konieczne jest nie tylko zapewnienie dostępu do tych informacji w trakcie trwania spółki, ale również po jej wykreśleniu z Krajowego Rejestru Sądowego, w celu umożliwienia uzyskania informacji zgromadzonych w rejestrze przez odpowiedni okres;

w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi: 

Uregulowanie obowiązku, przechowywania, archiwizowania, a także przekazania rejestru akcjonariuszy, wraz z dokumentami związanymi z prowadzeniem tego rejestru, podmiotowi prowadzącemu rejestr akcjonariuszy wskazanemu przez spółkę. W przypadku wykreślenia z Krajowego Rejestru Sądowego spółki, której akcje były zarejestrowane w depozycie papierów wartościowych, firma inwestycyjna prowadząca ten depozyt, przekazywać będzie wykaz akcjonariuszy spółki do sądu rejestrowego właściwego ze względu na ostatnią siedzibę spółki;

w ustawie z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw:

Z uwagi na zgłaszane problemy związane z utratą dokumentów akcji lub ich zniszczeniem, przewidziano wydłużenie mocy dowodowej dokumentów akcji o dwa lata w stosunku do obecnie obowiązującej regulacji.

Dodatkowe informacje:

W celu wzmocnienia ochrony uprawnień akcjonariuszy, przewidziano nałożenie na spółki emitujące akcje obowiązku złożenia do sądu rejestrowego wniosku o wpis w rejestrze przedsiębiorców informacji, o których mowa w art. 38 pkt 7 lit. h, pkt 8a lit. j, pkt 9 lit. l, pkt 9a lit. k ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, który przewiduje ujawnianie w Krajowym Rejestrze Sądowym informacji o podmiocie prowadzącym rejestr akcjonariuszy lub rejestrującym akcje w depozycie papierów wartościowych.

Spółki akcyjne, komandytowo-akcyjne, proste spółki akcyjne, spółki europejskie istniejące w dniu wejścia w życie ustawy dostosują postanowienia swoich umów, aktów założycielskich lub statutów do jej przepisów nie później niż w terminie 4 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. Określając proponowany termin uwzględniono czas, w jakim możliwe jest rozpoznanie złożonych wniosków przez sąd rejestrowy (w przypadku większych aglomeracji liczba podmiotów, dla których prowadzone są rejestry akcjonariuszy jest stosunkowo duża).

Z wyrazami szacunku